Katalog

BilimEkonomi Türkiye ve İran Ekonomisinde GSYH ve Kişi Başına Gelir (2005 Sabit fiyatları ile) (USD $) İRAN/TÜRKİYE (%) GSYH 37.5 37.8 37.8 39.8 39.4 40.6 40.5 44.3 42.9 40.7 41.0 37.1 İRAN/ TÜRKİYE (%) Kişi Başına GSYH 35.9 36.6 36.3 38.4 38.1 39.3 39.3 42.9 41.6 39.4 39.7 35.9 CBT 1440/24 Ekim 2014 9 İRAN GSYH 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 101,522,501,964 119,979,378,863 146,284,112,716 192,014,940,324 203,332,178,207 219,242,490,735 220,514,097,181 229,202,352,610 242,702,371,179 249,983,442,315 257,482,945,507 242,548,934,819 İRAN Kişi Başına GSYH 1,801 1,984 2,219 2,737 2,865 3,053 3,035 3,117 3,259 3,314 3,369 3,132 TÜRKİYE GSYH 270,669,254,915 317,017,797,836 386,579,274,039 482,979,839,097 516,274,002,890 540,376,664,443 543,936,873,970 517,687,159,133 565,091,528,615 614,665,581,939 627,742,350,099 653,163,951,011 TÜRKİYE Kişi Başına GSYH 5,013 5,417 6,119 7,130 7,523 7,776 7,730 7,267 7,834 8,413 8,483 8,717 Türkiye ve İran’da Yatırım Oranları (%) Kaynak: World Bank. Türkiye ve İran’da Tasarruf Oranları (%) sarruf oranının izleyen yıllarda hızla artarak 2013 yılında %46 gibi yüksek bir oranla Doğu Asya ülkelerini yakalayıp ve birçoğunu geçtiği görülüyor. Oysa Türkiye’de 19902013 arasında tasarruf oranlarının %22.4’den %13.7 oranına gerilediği görülüyor. 2013 bulgularına göre İran’daki tasarruf oranı ülkemizden 32.3 puan daha yüksek gözüküyor. Yatırım oranların da İran’nın belirgin bir üstünlüğünü izlemek mümkün. 2013 bulgularına göre İran’da yatırım oranları %37.9 oranında gerçekleşirken, Türkiye ekonomisinde %21.6 oranında gerçekleştiği görülüyor. p u a n daha yüksek gerçeklemiş durumda. Ortalama eğitim süresine ve beklenen eğitim süresi göstergelerine göre’de İran Türkiye’den daha başarılı gözüküyor. Hiç kuşkusuz İran’nın bilim ve teknolojide sağladığı başarımın arkasında eğitime verdiği önemi özellikle vurgulamak gerekiyor. Türkiye ve İran’a ilişkin toplam sağlık harcaİran Türkiye maları/GSYH de1995 3.83 3.37 ğerlerini gösteren tablo ve grafik 2000 4.60 4.95 incelendiğinde, 2005 5.33 5.45 2008 yılından 2006 5.07 5.81 itibaren İran’nın gelirden 2007 5.11 6.04 ulusal sağlık harcamala2008 6.35 6.07 rına ayırdığı kay2009 7.20 6.75 nağın Türkiye’nin 2010 7.28 6.75 üzerinde gerçek2011 6.83 6.13 leştiği görülüyor. Başka bir ifadey2012 6.71 6.30 le, sosyal kalkınKaynak: World Bank manın temel ögelerinden birisini oluşturan sağlıkta da İran’nın Türkiye’nin üzerinde bir performans sergilemeye başladığıdiği anlaşılıyor. Toplam Sağlık Harcamaları/GSYH (%) olmamasına karşın, 2001, 2003, 2004, 2005 ve 2006 yıllarında ArGe haracamasında İran’nın ulusal gelirinden Türkiye’ye göre biraz daha fazla ArGe harcaması yaptığı görülüyor. 3. Bilimsel ve Teknik Dergilerdeki Makale Sayısı Türkiye ve İran’a ilişkin bilimsel ve teknik dergilerde yayınlanan makale sayısının Türkiye ve İran’da Bilimsel ve Teknik Dergilerdeki Makale Sayısı İRAN 1997 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Artış (%) 391 1,035 1,314 1,790 2,116 2,635 3,423 4,366 5,228 6,313 6,993 8,176 1991 TÜRKİYE 2,481 4,151 5,226 6,039 7,434 7,817 8,181 8,641 8,543 8,307 7,950 8,328 236 İRAN/ TÜRKİYE (%) 15.8 24.9 25.1 29.6 28.5 33.7 41.8 50.5 61.2 76.0 88.0 98.2 Türkiye’deki artış %236 ile sınırlı kalıyor. Başka bir ifadeyle, 1997 yılında İran’a ait bilimsel makale sayısı Türkiye’nin %15.8’i kadar iken, 2002 yılında neredeyse Türkiye’yi yakalıyor ve %98.2 oranına yükseliyor. Tek başına bu bulgı dahi İran’nın bilim ve teknolojide nasıl bir sıçrama yaptığını ortaya koyması açısından son derece ilginç bir gelişmeye işaret ediyor. SAĞLIK HARCAMALARI İran’nın gelişmesinde yüksek tasarruf oranlarının öncelediği yüsek yatırım oranlarının etkisini belirtmek gerekir. Türkiye ve İran’a ilişkin tasarruf ve yatırım oranlarını gösteren Tablo ve grafikler incelendiğinde, gerek yatırım oranlarında ve gerekse de tasarruf oranlarında İran’nın belirgin bir üstünlüğü gözleniyor. İran’da 1990 yılında %28.5 olan taİRAN Toplam Yatırımlar/ GSYH (%) 37.2 45.7 46.3 33.3 22.7 29.2 35.9 35.7 32.8 29.7 33.0 32.9 35.0 37.2 36.5 31.4 30.7 35.8 37.9 39.8 41.2 41.3 41.9 37.9 TÜRKİYE Toplam Yatırımlar/ GSYH (%) 23.7 22.4 23.0 25.6 20.8 23.5 22.0 22.3 22.1 19.1 20.8 15.1 17.6 17.6 19.4 20.0 22.1 21.1 21.8 14.9 19.5 23.6 20.1 21.6 İRAN VE TÜRKİYE’DE TASARRUF VE YATIRIM ORANLARI Eğitim göstergelerine göre Türkiye ve İran’ı karşılaştıran Tablo incelendiğinde, ulusal gelirinin %2.9’unu eğitime ayırırken, söz konusu oran İran’da Türkiye ve İran’da Tasarruf ve Yatırım Oranları %4.7 ile Türkiye’den 1.8 İRAN TÜRKİYE Tasarruf/ GSYH (%) 28.5 31.3 34.4 39.5 38.3 37.1 41.1 37.7 30.9 36.2 45.9 38.0 38.1 37.8 37.1 39.0 39.2 46.4 44.4 42.5 47.7 52.3 48.5 46.0 Tasarruf/ GSYH (%) 22.4 22.4 22.6 22.4 21.1 21.1 21.0 21.3 22.9 18.8 17.0 17.0 17.3 15.1 15.8 15.5 16.0 15.2 16.3 13.0 13.3 13.9 13.9 13.7 EĞİTİM: TÜRKİYE VE İRAN KARŞILAŞTIRMASI Türkiye ve İran’da Eğitim Harcamalarının Ulusal Gelir İçerisindeki Payı, Ortalama ve Beklenen Eğitim Süresi Ortalama Eğitim Süresi (Yıl) 2012 Türkiye İran 7.6 7.8 Beklenen Eğitim Süresi (Yıl) 2012 14.4 15.2 Eğitim Harcamaları/ GSYH(%) (20052012) Ortalaması 2.9 4.7 Kaynak: World Bank, 2014 İran ve Türkiye’de Bilimsel Makale Sayısının Gelişimi gelişimini gösteren Tablo incelendiğinde İran’nın bilimsel makale sayısında çarpıcı artışlar izleniyor. Buna göre 1997 yılında İran’nın 391 olan bilimsel makale sayısı %1991 oranında artarak 2011 yılında 8,176 adete ulaşıyor. Oysa aynı dönemde 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kaynak: Human Development Report, 2014. Kaynak: IMF, World Economic Database, April 2014. Türkiye ve İran’da Eğitim Harcamalarının Ulusal Gelir İçerisindeki Payı, Ortlama ve Beklenen Eğitim Süresi