Katalog

NeNiçin? ‘Manevi Mirasım Bilim ve Akıldır!’ “Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.” Mustafa Kemal Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak:?İsmet Giritli, Kemalist Devrim ve İdeoloji, İ.Ü. Yayınları Başarısızlık konusunda bilmediklerimiz biri gözüyle bakıyordu. Bir gazetede “Ölüm Taciri Öldü” başlığıyla yanlışlıkla yayımlanan ölüm ilanından sonra bu adla anılmaya başlanan dinamitin bulucusu barış, yazın ve bilim gibi dallarda ödüller dağıtarak bu kötü ününü silmeye çabaladı. insanının başarısızlığı Nobel ödülünü aldı. 1880’lerde, Albert Michelson bilim insanlarının ışığın taşıyıcısı olduğuna inandıkları “ışık saçan eteri” ölçmeye çalıştı. Ancak böyle bir eter var olmadığından, çabası sonuçsuz kaldı. Michelson ışığın kendi kendine yol aldığını rastlantı sonucunda bulduysa da, buna bir açıklama getirmek Albert Einstein adlı bir patent ofisi görevlisine nasip oldu. Açıklama kısaca E=mc2 denklemiyle belirtildi. • Alfred Nobel kendine başarısız ilk ürün elektrikli bir pilav tenceresiydi. Kullanımı kolay olmasına kolaydı, ama pirinci ya sert bırakıyor ya da yakıyordu. Bu ürünün bir tekini bile satamayan şirket şansını daha da çekinceli başka bir üründe denemeye kalkıştı: Ses kaydedici. ortalama %10’u kepenk indiriyor. •Bugüne dek yalnızca tek bir bilim •ABD’de her yıl şirketlerin • Toplu yok oluşlar da belli bir düzeni izliyor: Düşük düzeyde bir yıpranma hızı genelde çok sayıda şirketin aynı anda iflasıyla noktalanıyor. Ekonomi uzmanı Paul Ormerod içinden çıkılması güç durumlarla bu durumların yinelenme sıklığı arasında kuvvet yasasına uygun bir ilişkinin söz konusu olduğunu ortaya koydu kitlesel başarısızlık günlük yıpranmaya kıyasla üssel olarak çok daha ender tanık olunan bir durum. Bu düzen son derece doğal bir görünüm sergiliyor. Geçen yarım milyar yıllık süre içinde canlı türlerinde meydana gelen yok oluşların da aynı kuvvet yasasına uygun bir seyir izlediği görülüyor. Henry Ford’un Edsel modeli en saçma ve külüstür araba modeli olarak tarihe geçti. Gelgelelim, Ford bunu bile gölgede bırakabilecek görüşlere sahipti. Ford’un en büyük başarısızlığı ne mi oldu? Amazon’daki yaklaşık 10 bin kilometre karelik kauçuk plantasyonu. Ford, kendine özgü o işgüzar tavrıyla, kauçuk ağaçlarını aralarında çok az bir mesafe bırakarak dikti. Fordlandia, ya da Fordistan tırtıllar için bir cennet olmanın dışında tam bir fiyaskoyla sonuçlandı. Kâr amacı gütmeyen Dünya Dışı Akıllı Yaşam Arayışı (SETI) 53 yıldır gökyüzünü tarayarak uzaylılarla iletişim kurmaya çalışıyor. Ne var ki, bilim insanları bu çabalarından henüz hiç bir sonuç alamadı. başarısızlıktan söz etmişken, 1999 yılında, 125 milyon dolarlık Mars Climate Orbiter adlı uzay aracı uçuşla ilgili yazılımın metrik sisteme göre hazırlanmış olması, buna karşılık görevlilerin İngiliz ölçü sistemine göre programlanmış olmaları yüzünden Mars’ın yörüngesine girdiğinde yanarak parçalandı. Dennis Tito’nun 2018 yılında Kızıl Gezegen’e yapacağı yolculuğa katılmayı düşünüyorsanız, Arizona çölünde Mars’taki yerleşimin bir ilk örneği olan Biyosfer 2 projesini anımsamanızda yarar var. Buradaki hayvanların büyük bir bölümü yok olurken, sekiz yerleşimci de havasızlıktan neredeyse ölecekti. Başarısızlıklar genelde birbirini kovalıyor. Pennsylvania’daki Üç Mil Adası (Three Mile Island) nükleer santralı birinin bir bardak suyu dökmesiyle birlikte kısmen eridi. Dökülen su güvenlik sigortalarından birini devinime geçirerek, soğutma pompasının devreden çıkmasına ve reaktörün aşırı düzeyde ısınmasına neden oldu. Aşırı ısınmayı fark eden olmadı, çünkü uyarı lambasının üzeri onarım etiketiyle örtülüydü. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda (LHC) kurulumundan topu topu 9 gün sonra lehimli bir bağlantının erimesi ve aşırı soğutulmuş bir şişe sıvı helyumun alev alması üzerine ciddi bir arıza yaşandı. Bu olaydan 14 ay sonra LHC açıkta tutulan birtakım elektronik parçaların üzerine bir kuşun bir parça ekmek düşürmesi sonucunda yeniden başarısızlığa uğradı. Bulunan Higgs bozonun ölçülen değeri, bizzat evrenin değişken olduğunu ve muhtemelen milyarlarca yıl sonra da tıpkı tüm başka şeyler gibi başarısızlığa uğrayacağını ortaya koyuyor. Rita Urgan, Discover • ve aralarında Journal of Negative Results in Biomedicine ve The Journal of Articles in Support of the Null Hypothesis gibi •Şimdilerde yayımlanmakta olan • • • Cumhuriyet BİLİM?VE?TEKNOLOJİ Türkiye’nin Haftalık Bilim Haberleri ve Kültürü Dergisi Sayı: 1398 3 Ocak 2014 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç GENEL?YAYIN?YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN?YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU?MÜDÜR Aykut Küçükkaya GÖRSEL?YÖNETMEN Tüles Hasdemir “Sağlık” sayfası VKV Amerikan Hastanesi’nin, “Bilim Kültür ve Eğitim” sayfası İstanbul Kültür Üniversitesi’nin ve arka sayfa konuları ‘Atılım Üniversitesi’nin katkıları ile hazırlanmıştır. Henry Ford’un Edsel modeli dergilerin de yer aldığı bilimsel içerikli çok sayıda derginin özel ilgi alanını, başarısızlıkla sonuçlanan deneyler oluşturuyor. Google başarısızlığa ve bunun yaratacağı olası açılımlara da bütçesinde bir fon ayırıyor. Şirket, elemanlarının her iş gününün yüzde yirmilik bir bölümünü kendi projeleri üzerinde çalışarak geçirmelerine olanak tanıyor. Ne var ki, bu girişimlerin yüzde sekseni fiyaskoyla sonuçlanıyor. Sony şirketi tarafından II. Dünya Savaşı’ndan hemen sonra piyasaya sunulan • • • YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE?MERKEZİ?VE?YAZIŞMA?ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212 343 72 74 Faks: 0212 343 72 64 CUMHURİYET?REKLAM • • CBT 1398 2 / 3 Ocak 20014 Genel Müdür: Özlem Aydan, Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü, Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya, Reklam Müdürü: Ozan Altaş, Rezervasyon Yönetmeni: Onur Tunalı • •İletişim kurma konusundaki Tel: 0212.2519874/3437274 Yerel Süreli Yayın BASKI DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul GÜNDEM Bilimde, düşüncede ve kültürde daha güzel bir yıl geçirmemiz dileğiyle, CBT okurlarına mutlu yıllar diliyorum.. www.cumhuriyet.com.tr