Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu (tanolturkoglu@Gmail.com) BİLİM TARİHİ Akıllı cep telefonlarından azami verim almak için gündelik yaşantınızda gereksinimin duyduğunuz konularla ilgili uygulamaları mutlaka cihazınıza indirmelisiniz. Artık hemen her konuda bir uygulama bulmak olası. Elektrik keşfedilmeseydi neler olurdu? Elektrik keşfedilmemiş ve elektrik enerjisi kullanılabilir duruma getirilmemiş olsaydı, dünyamız ve insanlık nasıl bir durumda olurdu? Bu konuda bazı varsayımlarda bulunabiliriz. Osman Bahadır bahadirosman@hotmail.com Faydalı İPhone Uygulamaları 2014 Akıllı cep telefonları için gerçekleştirilmiş olan uygulamalar her geçen gün artıyor. 2014 yılı için iphone cihazlarında olması gereken “zaruri” bazı uygulamalar şunlardır: Sosyal Medya Uygulamaları : Eğer sosyal medyayı yakından takip ediyorsanız; Facebook, Twitter, Youtube, Instagram, Foursquare, Pinterest, WordPress gibi sosyal medya sitelerinin iPhone cihazları için geliştirilmiş olan ücretsiz uygulamalarını mutlaka yüklemelisiniz. Öte yandan sosyal medya performansını ölçmek isterseniz Klout uygulamasını da denemelisiniz. Gazete, Radyo, TV Uygulamaları : Artık hemen her ana akım medyanın bir iPhone uygulamalası var. O nedenle favori gazete, radyo ya da televizyon kanalınız hangisi ise AppStore’da onların uygulamalarını arayıp, cihazınıza indirebilirsiniz. Öte yandan YazarOku gibi uygulamalar, tüm köşe yazarlarının günlük yazılarını ayağınıza getirmektedir. eTicaret Siteleri : Gerek Türkiye’de gerekse de tüm dünyada hizmet veren eticaret sitelerinin iPhone uygulamaları da ücretsiz olarak AppStore’da sizi bekliyor. Amazon, eBay gibi global sitelerin yanı sıra Biletix, YemekSepeti, GittiGidiyor, Sahibinden, Ideefixe gibi yerel sitelerin uygulamalarını da bulmak olası. Trafik : Özellikle İstanbul’da yaşıyorsanız trafik probleminden kendinizi soyutlamanız imkânsız gibi. Önceki yıllarda bu alanda tek tabanca olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin uygulamasına Yandex’in trafik uygulaması da rakip oldu. Gerek trafik yoğunluğunu gerekse de alternatif rotaları tespit için bu uygulamaları mutlaka indirin. Hızlı Erişim : Öte yandan nöbetçi eczaneler (örn. Eczane), otobüs hat ve lokasyon bilgisi(örn. Otobüs), hangi sinemada hangi seansta hangi film oynuyor (örn. SinemaKurdu), vapur tarifeleri (örn. SuSamuru) gibi uygulamalar da her cihazda olması gereken türde. Mobil Telefon Uygulamaları : Bugün artık gerek uluslararası telefon görüşmelerine gerekse de SMS mesajlaşmalarına para ödemek demode olmak üzere. Onun yerine Skype, Viber, WhatsApp gibi uygulamalar var. Internet erişiminiz olduğu sürece telefon konuşması yapmak da kısa mesaj göndermek de artık ücretsiz. Son aylarda WhatsApp’in rakipleri de piyasada yerini almaya başladı (örn. Line, WeChat). Öte yandan FindMyiPhone (cihazlarınızın nerede olduğunu gösterir), Shazam (çalmakta olan şarkının adını bulur), Flipboard (tüm gazete, dergi, sosyal medya etkileşimlerinizi tek bir uygulamada toplar), DropBox (dosya transferi için kullanılır), Wallpapr (duvar resimleri uygulaması), IMDB (film veritabanı) gibi uygulamalar da oldukça faydalı olup mutlaka kullanılmalı (örn. adını hatırlamadığınız bir filmde oynayan oyunculardan birini anımsıyorsanız IMDB’den bu oyuncunun adını arayıp, onun oynadığı tüm filmleri listeleyip, aradığınız filme ulaşabilirsiniz). Oyun kısmına gelince karşımıza neredeyse sonsuz seçenek çıkıyor. Son yıllarda öne çıkanlar ise CandyCrush türü uygulamalar ile AngryBirds ve Temple Run oyunları. Tüm bu uygulamalara ek olarak akla gelebilecek her konuda bir iPhone uygulamasının olabileceğini unutmamak gerekir. O nedenle AppStore uygulamasından uygun anahtar kelimelerle arama yapmak olumlu sonuç verecektir. H iç kuşkusuz “elektrik keşfedilmemiş olsaydı neler olurdu?” sorusunun kendisi daha başlangıçta birçok tartışma konusu doğurmaktadır. Örneğin, elektrik keşfedilmeyebilir miydi? Sadece bu soru bile bizi doğrudan çok temel felsefi tartışmalara götürebilecek niteliktedir. Ancak konumuz bu değil. Ama birkaç cümle ile bu soruna da değinecek olursak; elektrikle ilgili belirtileri daha ilkçağda Tales farketmişti. Ama daha sonraki yüzyıllar boyunca bu konuda çok önemli bir gelişme olmadı. Tales’in düşünceleri ile ilk elektrik üreteci olan pilin yapılması arasında tam 2400 yıllık bir süre var. Pilin icadı, elektrikle ilgili diğer keşif ve icatları hızlandırdı. Çünkü artık her türlü deneyin yapılabilmesini sağlayacak bir elektrik akımı imkânı doğmuştu. Fakat pilden önce de elektrikle ilgili gelişmeleri hızlandıran icat, Leiden şişesinin yapılmasıdır. Leiden şişesi, elektriğin depolanması ve iletilmesi deneylerinin önünü açtı. Eğer herhangi bir nedenle Leiden şişesinin yapılması gecikseydi, elektrikle ilgili gelişmeler de kaçınılmaz olarak gecikecekti. 1745’te yapılan Leiden şişesi, 55 yıl sonra pilin üretimiyle sonuçlanmıştır. Öte yandan diferansiyel ve integral hesap metodunun geliştirilmesi de daha sonra elektriğin gelişimini sağlamıştır. Eğer matematiksel analiz metotları gelişmemiş olsaydı, elektromagnetik alan teorisi de oluşturulamazdı. Elektriğin temel özelliklerini (elektromagnetizmanın ilkelerini) keşfeden Maxwell, bu keşifleri teknolojik sonuçlarına götüren (elektrik üreten makineyi yaratan) ise Faraday oldu. Sonra her şeyin arkası geldi. Doğa kendisini hemen ele vermiyor. Doğa hakkındaki ilk bilgilerimiz, onun bize doğrudan yansıyan özellikleriyle ilgili oluyor. Sonra, elde edilen bilgilerle ve bu bilgilerle yapılan araçların da yardımıyla git gide onun daha derindeki özelliklerini öğreniyoruz. Dolayısıyla doğanın nasıl çalıştığını merak eden ve araştıran akıllı insanın elektriği keşfetmesi ve onun enerjisinden yararlanmaya başlaması, yüzyılları kapsamış olsa da, bilim yapma çabasının doğal bir sonucudur. Bu nedenle insanlığın elektriği keşfedememiş olması için daha önceki aşamalarda da bilim yapmamış olması gerekirdi. Fakat bu gerçek, bizim “elektrik keşfedilmemiş olsaydı neler olurdu?” sorusunu sormamıza engel oluşturmaz. Çünkü biz bu soruyla bilimsel ve teknolojik gelişmeler arasındaki bağları ve tarihsel durumumuzu daha iyi anlamaya çalışıyoruz. Zaman tünelinde geriye doğru gidersek; elektrik olmasaydı, internet ve cep telefonları olmazdı. Bilgisayar ve televizyon ile radyo olmazdı. Telgraf ve telefon gibi iletişim araçları olamayacaktı. Elektrik sanayide kullanılamayacağı için makineler daha kaba ve yavaş olacak, büyük seri üretim gerçekleşemeyecekti. Elektrikli tren, tramvay olamayacaktı. Hatta kömürlü tren uzun tünellerden geçemeyeceği için, birçok durumda kömürlü tren bile işe yaramayacaktı. Öte yandan hâlâ gaz lambasıyla aydınlanıyor olacaktık. Tıp teknolojisindeki gelişmelerin tamamına yakını olmayacaktı. Çok katlı binalar yapılamayacaktı. Bunun için sadece asansörün olmaması bile yeterlidir. (Buhar makinesiyle çalışan asansör yapılabilir. Fakat böyle bir aygıt ne ekonomik, ne pratik ve ne de uygun hacimli olurdu). Dolayısıyla başka birçok şeyin yanı sıra bugünkü şehirleşme yapısı da söz konusu olmayacaktı. Sadece bu kadar mı? Bütün saydıklarımızdan çok daha önemlisi, modern fizik, modern kimya ve astrofizik olamayacaktı. Elektroliz tekniğinin modern kimya biliminin gelişmesindeki rolü temel niteliktedir. Atomun içine de nüfuz edilemeyecekti. Fizik ve kimya sadece makroskopik olgularla ilgilenen bilim dalları olarak kalacaktı. Bilimin bir bütün olduğunu düşünürsek, diğer bilim dallarının da elektrik olmadan gelişemeyeceğini tahmin etmekte zorlanmayız. (Bilgisayardan matematik de yararlandı. Böylece önce matematik elektriği, sonra da elektrik matematiği desteklemiş oldu). Sonuç olarak elektrik toplumsal yaşamı bütünüyle değiştirmiştir. Onun bu büyük etkisini, geçmişteki keşif ve icatlardan ancak ateşin kullanılmasının yarattığı kapsamlı etkiyle karşılaştırabiliriz. (İnsanlık yüzbinlerce yıl önce ateşi yakmayı icat ederek, soğuktan kurtuldu, vahşi hayvanları korkutarak güvenlik derecesini arttırdı, çeşitli aletler yapmak için gerekli madenleri eritmekte onu kullandı, onunla karanlık mekanlarını aydınlattı, yiyeceklerini pişirerek daha iyi beslenmeye başladı ve nihayet ateş kullanma süreci içerisinde doğa yasalarını anlama ve kavrama yolunda mesafe kaydetti. Böylece ateşin açtığı yolda büyük bir uygarlık yaratıldı. Ateşin yarattığı bu açılımlar, insanlığın elektriği keşfedebilecek kadar uzun süre yaşayabilmesinin temellerini yaratmıştır.) Elektrik ise ateşin bu fonksiyonlarının tamamını modern biçimlerde yerine getirdiği gibi insanın refahı için daha başka sayısız imkânlar da sundu. (Ama aynı zamanda elektriğin kullanılmasıyla bağlantılı olarak ormanlar azaldı, hava kirliliği arttı ve dünya nüfusu daha da çoğaldı). Sonuç olarak, modern dönemdeki bilimsel ve teknolojik gelişmelerin tamamına yakını elektriğin eseridir. Ayrıca elektrik yeni toplumsal ilişki biçimlerinin de başlıca yaratıcılarından biridir. Nitekim toplulukların ulusal niteliklerinin gelişmesinde de elektriğin önemli etkileri olmuştur. CBT 1398 12 /3 Ocak 2014