Katalog

Yüksek lisans eğitiminde araştırma düzeyi: Vakıf Üniversiteleri Vakıf Üniversitelerindeki yüksek lisans eğitiminin sayısal büyüklüğü benzer bir araştırma düzeyini yansıtmıyor. Bu tür bir eğitimin, sadece görüntü vermek yerine, süratle araştırmaya dayalı bir yapıya dönüşmesi zorunlu. Derin Orhon1, Cansun Razbonyalı2 1 Bilim Akademisi ([email protected]); 2Istanbul Teknik Üniversitesi G CBT 1352/ 9 15 Şubat 2013 eçen yıl çıkan bir haber [1] yüksek lisans eğitimine ilginin hızla artığını vurgulamıştı. Habere göre, artan ilgiyi oluşturan en önemli etken Vakıf Üniversitelerinin sürekli yeni yüksek lisans programları açması ve bu programların çalışanlara çekici gelmesi. 30 vakıf üniversitesinde toplam 21.251 yüksek lisans öğrencisinin eğitim gördüğü ve iki üniversitede 3000’den fazla yüksek lisans öğrencisinin kaTablo 1). Listede başı çeken yıtlı olduğu anlaşılıyor (T üniversitenin vakıf başkanı, hedeflerini “2023’te dünyanın en büyük eğitim grubu olmak” şeklinde ifade ediyor. Akademik hayatta büyüklük maalesef sayılarla olmuyor. Bunun için, özellikle üniversitenin yaratıcı gücü olması gereken lisansüstü öğrencilerine verilecek eğitimde beklenti ve hedeflerin bilimsel esaslar dikkate alınarak çok iyi tanımlanmış olması gerek. Hedeflerimizi daha iyi anlayabilmek için New Hamshire üniversitesine bir bakalım: Bu üniversite öyle ilk yüze filan giremeyen, adı çok duyulmamış bir okul. Bakınız Dekan Prof. Harry J. Richards verdikleri lisans üstü eğitimdeki beklentilerini nasıl tanımlıyor [2] : “...Lisansüstü Tablo 1. Vakıf Üniversitelerinin öğrenciler bir Yüksek Lisans Öğrenci Sayıları araştırma üni[1] versitesinde temel rol üstlenirÜniversite Yüksek Lisans ler ve akademik Adı Öğrenci Sayısı kadro ile müBahçeşehir Üni. 3317 kemmel öğrenYeditepe Üni. 3037 cilerin bütünBilgi Üni. 2657 leşmesi/sinerjisi Beykent Üni. 1736 buluşlar için heMaltepe Üni. 1572 yecan verici bir Fatih Üni. 891 ortam yaratır. Bilkent Üni. 793 Burası, büyük Sabancı Üni. 684 düşüncelerin, Kültür Üni. 625 yaratıcı katkılaAtılım Üni. 607 rın ve önemli Başkent Üni. 560 bilimsel atılımHaliç Üni. 557 ların sıkça göKoç Üni. 538 rüldüğü bir orAydın Üni. 437 tamdır”. Kadir Has Üni. 415 Aynı okulTicaret Üni. 411 da, öğrenciler Okan Üni. 361 ve hocalar için Ufuk Üni. 275 tanımlanmış orTOBB Üni. 230 tak misyon (özDoğuş Üni. 214 görev) ise “... liIşık Üni. 209 sanüstü eğitimEkonomi Üni. 185 de akademik Yaşar Üni. 147 kadro ve öğrenGazikent Üni. 128 ciler yeni teorik Arel Üni. 60 Bilim Üni. 37 ve ampirik bilgi geliştirmek, yenilikçi yöntemler ve teknolojiler tasarlamak ve bu bilimsel bulguları yaratıp dağıtmak amacı ile birlikte çalışır” ifadeleri ile belirlenmiş. Ülkemizin bu tür hedeflere fazlası ile ihtiyacı var; çünkü bizler orta öğretimde tahsille cahil yetiştirmenin bir beceri olduğuna kendimizi inandırmışız. Yenetekli öğrencilerimiz, seçme sınavlarında sözde başarılı olmak uğruna, eleştirel düşünce kabiliyetlerini, araştırıcılık niteliklerini, sosyal ve hatta bedensel gelişmelerini göz ardı edeTablo 2. Vakıf Üniversitelerinin Öğretim Üyesi ve Yüksek Lisans rek, ezbere soru çözme yarışına itiliyor. Öğrencisi Başına yayınladıkları bilimsel yayın sayısına göre Sözde başarılı öğrenciler üniversitelerdeki sıralanması lisans eğitimine test sorularından kurtulmuş olmanın rehaveti başlıyor ve genelÜni. Adı Y.L.Öğr. Öğretim. Makale Yayın / Yayın /Y.L. de, temel eksiklerinin bilincine bile varasayısı üyesi yayın Öğr. Öğr. madan mezun oluyorlar. O halde lisansüssayısı sayısı* üyesi tü eğitim seçenlerin kendilerini geliştirBilim Üni. 37 51 56 1.10 1.51 meleri ve rekabetçi iş hayatında hazır olBaşkent Üni. 560 539 415 0.77 0.74 maları için son şans olarak algılanmalı. Bilkent Üni. 793 320 396 1.24 0.50 Ülkemizde lisansüstü eğitimde gerEkonomi Üni. 185 94 91 0.97 0.49 çekten yenilikçi yöntemler ve teknolojiTOBB Üni. 230 93 112 1.20 0.49 ler tasarlanıyor ve bilimsel bulgular yaraKoç Üni. 538 176 212 1.20 0.39 tılıp dağıtılıyor mu? Bu soruya basitçe ceDoğuş Üni. 214 98 70 0.71 0.33 vap aramak için bilimsel yayınlara bakSabancı Üni. 684 166 173 1.04 0.25 mak yeterli olabilir; çünki elde edilen özFatih Üni. 891 263 206 0.78 0.23 gün araştırma sonuçlarının uluslararası Yaşar Üni. 147 96 31 0.32 0.21 ortamda paylaşılması bu işin doğası icaUfuk Üni. 275 100 47 0.47 0.17 bı...Daha basiti, herhangi bir araştırmada Işık Üni. 209 57 34 0.60 0.16 özgün bir sonuç yakalandı ise bu yayınlaAtılım Üni. 607 128 96 0.75 0.16 nır; eğer yayınlanmamış ise, ya araştırmaKadir Has Üni. 415 81 35 0.43 0.08 yı yapan grup ingilizce bilmiyordur – gaYeditepe Üni. 3037 570 244 0.43 0.08 rip amma Türkiye’de çok yaygın bir duOkan Üni. 361 47 28 0.60 0.08 rum ya da elde edildiği düşünülen sonuç Kültür Üni. 625 159 41 0.26 0.07 hiç bir bilimsel değer ifade etmemektedir. Ticaret Üni. 411 82 23 0.28 0.06 O halde, kurumların bilimsel yayın poHaliç Üni. 557 112 15 0.13 0.03 tansiyeli lisans üstü eğitiminin kalitesini Maltepe Üni. 1572 200 38 0.19 0.02 de yansıtan anlamlı bir parametre olarak Bahçeşehir Üni. 3317 148 70 0.47 0.02 kullanılabilir. Arel Üni. 60 52 1 0.02 0.02 Bu tür bir değerlendirme için vakıf Beykent Üni. 1736 152 25 0.16 0.01 üniversitelerinin yüksek lisans öğrenci saAydın Üni. 437 43 5 0.12 0.01 yıları, YÖK’ün aynı kurumlar için derleBilgi Üni. 2657 165 18 0.11 0.01 diği 2010 yılı bilimsel yayın sayıları [3] ile Gazikent Üni. 128 81 0.00 0.00 birlikte Tablo 2 de değerlendirildi: Açık*SCI, SSCI ve AHCI’te yayımlanan yayınların sayısı ças,ı Tablo 2 üniversite sıralamasını yayın/YL öğrencisi oranına göre yeniden düzenledi ve tasoruyu yanıtlamamız gerekiyor. Kurumlar oluşuyor, bir caiz ise, Tablo 1 deki sıralamayı alt üst etti. üniversiteler açılıyor, eğitime kaynak ayırıyoruz. NiVerilere bakıldığında en fazla yüksek lisans öğrençin? Amaç görüntü vermek mi? Yoksa kişilikli, bilgili, cisi olan üniversitelerde öğrenci sayılarının ancak % düzgün insan yetiştirmek mi? 1.02.0 oranında bilimsel yayına yansıdığı görülüyor. [1] Yüksek lisansa ilgi giderek artıyor, Vatan gaze128 yüksek lisans öğrencisi olan bir üniversitede 2010 tesi, 13 Ocak, 2012. yılında hiç bilimsel yayın yapılmamış olmasını doğrusu [2] www.gradschool.unh.edu/aboutus.html ibret verici buluyorum. Buna karşın, listenin başını çe[3] www.yok.gov.tr/content/view/320/2011 ken üniversitenin akademik kadrosunu, sağladıkları [4] Öztin Akgüç, Eğitim Düzeyi, Cumhuriyet gaze1.51 yayın/öğrenci oranı dolayısıyla kutlamak gerekir. tesi, 15 Ocak, 2012. Bu oranın 0.25 yayın/YL öğrencisi üstünde oluştuğu üniversitelerimizde sağlam bir araştırma yapısının bulunduğu değerlendirmesi de herhalde yanlış olmaz. Sonuç olarak, lisansüstü eğitimde gerek temel anlayış gerekse bilimsel uygulama itibariyle önemli aksaklıklar olduğu ortada. Sayın Öztin Akgüç , Cumhuriyet gazetesindeki bir yazısında eğitim düzeyimizdeki benzer aksaklıkları çok güzel özetlemiş [4]. Akgüç, yazıda “...üniversite son sınıfta, hatta lisansüstü eğitimde öğrencilerin düşüncelerini, bilgilerini düzgün cümlelerle, hatta uygun sözcüklerle aktaramadıklarını, ülkenin geleceği açısından kaygı ile gözlediğini” ifade ediyor: Bırakalım bilimsel yayını, seçme sınavları ve test sorularının yarattığı başarı tablosu işte bu!.. Yazıyı yine Sn. Akgüç’ün düşünceleri ile bitirmek daha uygun olacak: “..Tüm bu gözlemlerden sonra, şu