Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu ([email protected]) Bilimde öncü kadınlar Eğitim sürecinin verimini artırmak üzere çeşitli modeller pratik olarak denenmekte. Zincire eklenen son halka Coursera.com sitesi. Anlaşılan o ki “Urfa’da Oxford vardı da okumadık mı?” mazereti geçerliliğini yitirmek üzere! Bilgi çağında üzerinde derinlemesine araştırma yapılan konulardan bir tanesi de eğitim sürecinin veriminin nasıl artırılabileceği. Bilginin kolayca erişilebilir durumda olmadığı dönemlerde tasarlanmış eğitim sistemi 21. yüzyılda ne şekilde dönüşecek? Önerilerden bir tanesi yaşam boyu eğitim olgusu. Bir başkası ise kişiselleştirilmiş eğitim süreçleri. Bu yeni modeller henüz hakimiyet sağlamış değil ancak denemeleri yapılıyor. Bir süre önce ABD’de MIT’nin başlattığı ve ülkemize de ulaşan bir model çerçevesinde üniversite derslerinde işlenen konular internet üzerinden tüm dünya ile ücretsiz olarak paylaşılmaya başladı (Bkz. “Açık Ders Malzemeleri”, acikders.org.tr) Hatta ileri bir halka olarak geçtiğimiz günlerde FATİH Projesi çerçevesinde ilköğretimde sınıflarda işlenen derslerin video kayıtlarının oluşturulacağı ve internet üzerinden öğrencilerle paylaşılacağı bilgisi medyada ses buldu. Böylece dersi dinlemeyen ya da yeniden dinlemek isteyen öğrenci dilediği zaman dersin videosunu izleyebilecek, işlenen konuların üstünden geçebilecek. ABD’de yeni başlayan bir başka modelde ise üniversitede işlenen dersler internet üzerinden tüm dünyaya ücretsiz olarak sunuluyor. EÖğrenme ya da eMBA tarzından bilindiği şekliyle bütünüyle sanal olarak oluşturulmuş bir sınıf. Tıpkı bir sömestir boyunca sınıfta işlendiği gibi her hafta yeni bir konu. O konuyla ilgili video klipler, sınavlar, bloglar, wikiler, karşılıklı etkileşim. Coursera.com sitesinden erişilebilecek bu imkana Şubat 2013 itibariyle çoğu ABD’den 33 üniversite destek vermekte. Princeton, Stanford, Duke, Johns Hopkins, Penn bir çırpıda sayılabilecekler arasında. Dünyanın neresinde olursanız olun, eğer internet erişiminiz varsa bu dersleri ücretsiz olarak alabilirsiniz. Kimi sekiz, kimi oniki hafta süren bu dersler boyunca tüm dünyadan dersi alan binlerce öğrencinin yanı sıra dersi anlatan profesörlerle de iletişim kurma imkânınız var. Sitede sürekli olarak yeni açılan dersler bulmak mümkün. Dolayısıyla üniversitelerin sömestir modelinde olduğu üzere illa ki ders almaya ekimde, martta ya da temmuzda başlamanız gerekmiyor. Ne tür dersler mi var? İşte bazı örnekler : “Hollywood’un Dili: Hikâye Anlatmak, Ses ve Renk”, “Modern ve Postmodern”, “Klinik Türü Problem Çözümü”, “Finans Mühendisliği ve Risk Yönetimi”, “AIDS”, “İnsan Psikolojisine Giriş”, “Sinapslar, Nöronlar, Beyinler”, “Matematiksel Düşünceye Giriş”, “Kendini Bil”, “Sosyal Ağ Analizi”, “Antik Yunan”, “Genel Oyun Teorisi”, “Mantığa Giriş”, “Gitara Giriş”, “Doğaçlamaya Giriş”, “Spor ve Toplum”, “Nükleer Bilim ve Teknolojiye Bir Bakış”, “İklim Değişikliği”, “Hayvan Davranışı”, “Modern ve Çağdaş Amerikan Şiiri”, “Programlamanın Temelleri”, “Astronomiye Giriş”, “Galaksiler ve Kozmoloji”, “Tek Değişkenli Kalkulus”, “Bilimsel Bilişim”, “Kriptografi”, “Bilgisayar Ağlarına Giriş”, “Felsefeye Giriş”, “MS 1300 Sonrası Dünya Tarihi”. Liste uzayıp gidiyor. Herhangi bir derse katılmak istediğinizde bir eposta adresi ile kendinize ait bir şifre belirleyerek ücretsiz olarak siteye üye olmak yeterli. İlgili dersin sayfası ekrana geliyor ve kendinizi dersin içinde buluyorsunuz. Eğer seçtiğiniz ders henüz başlamamışsa, başlangıç tarihi yaklaştığında size uyarı epostası gönderiliyor. Derslerin ne zaman başlayacağını sitede görmek mümkün. Görünen o ki bu modelde sadece bir bilgi transferine odaklanma var. Diploma ya da sertifika biriktirmek için değil, ilgi duyduğunuz alanda konunun uzmanı profösörlerden ders almak istiyorsanız şans artık kapınızı kırmak üzere. Demek ki “Urfa’da Oxford vardı da okumadık mı” mazereti geçerliliğini yitirmek üzere. Laura Maria Caterina Bassi Avrupa’da bir üniversitede resmi olarak görev yapmış ilk kadın olan Bassi, Newton’un düşüncelerinin İtalya’da yayılmasına büyük katkılarda bulundu. Osman Bahadır [email protected] “Oxford” Artık Her Yerde! E sayede o evinde bir laboratuvar kurma imkânını da elde beveynlerinin yetişkin çağına kadar hayatta ka etti. Bassi ve kocası bu laboratuvarda birlikte elektrik labilmiş tek çocukları olan Laura Maria Cateri deneyleri yapıyorlardı. 1760 yılına kadar, aldığı ücret, na Bassi, 31 Ekim 1711’de Bologna’da doğdu. Bas üniversitedeki diğer profesörlerin ücretlerinden daha si’nin ailesi zengindi ve avukat olan babası, kızının özel yüksek oldu. eğitiminin masraflarını karşılayabiliyordu. Bassi’nin adı akademik çevrelerde artık yaygın olaBassi, 1320 yaşları arasında, Bologna Üniversite rak biliniyordu. Bir biyograf onun için “Bologna’da Bassi’nde profesör olan aile doktorları Gaetano Tacconi’den si’nin eğitici konuşmalarını dinlemeyen kimse kalmafelsefe ve matematik dersleri aldı. Tacconi, Bassi’nin ola mıştı” demektedir. Çağdaşları arasında Fransız filozoğanüstü yeteneklerini fark etmiş ve onu Bologna’nın aka fu Voltaire de vardı ve 174445’te Bassi, Voltaire’in Bodemik çevresinde tanıtmaya logna Bilim Akademisi’ne üye karar vermişti. olmasına yardım etmişti. Bassi’nin zekası ve yeteBu sırada Papa Benedict nekleri, doğduğu şehir olan XIV, 25 bilim insanından oluşan Bologna’ya 1731’de başpisve Benedettini olarak bilinen kopos olarak gelen ve daha seçkin bir grup oluşturdu. Bassi, sonra Papa Benedict XIV bu grubun bir üyesi olabilmek olacak olan Kardinal Prosiçin büyük bir çaba gösterdi. pero Lambertini’nin de dikGrubun üyeleri onun bu destek katinden kaçmamıştı. Genarayışlarına değişik tepkiler gösçliğinde kendisi de bilim eğiterdiler. Sonunda çabaları başatimi almış olan Kardinal, rılı oldu ve Papa onu gruba alBassi’yi bilimsel çalışmalamayı kabul etti. Bu durum ona ek rında cesaretlendirdi ve onun gelir sağlamakla kalmadı, çalışher zaman en etkili destekçisi maları için birçok işbirliği fıroldu. satları da yarattı. 1746’dan 1732’de Lambertini, şeh1776’ya kadar Bassi her yıl Berin bilimsel ve kültürel banedictin akademisine bilimsel sukımdan yenilenmesiyle ilginumlar yaptı. li kamu tartışmalarına katıl Laura Maria Caterina Bassi Yaşamının ikinci yarısında ması ve simgesel bir rol alBassi, deneysel fizikteki öğretme ması konusunda Bassi’yi ikna yetenekleriyle ve mekanik, hidetti. rolik, elastisite ve gazların özellikleri üzerine olan çaHenüz 20 yaşındayken Bassi’ye Avrupa’nın en lışmaları ve dersleri ile bilim çevrelerinde ünlendi. O eski üniversitesi olan Bologna Üniversitesi’nde öğret aynı zamanda elektrik üzerine yapılan tartışmalara da menlik görevi verildi. Bu çok radikal bir adımdı ve Bas katkıda bulunuyordu. 1776’da 65 yaşındayken kocasıyla si’yi, bir Avrupa Üniversitesi’nde resmi olarak öğretim birlikte deneysel fizik kürsüsüne atandı. İki yıl sonraveren ilk kadın yapmıştı. Doktorası ise, bir kadına ve ki ölümüyle fizikteki yaşam boyu süren kariyeri sona ererrilmiş olan ikinci doktoraydı. (Birincisinin, Elena ken, bilim dünyasına kadınlar için önemli bir kapı açLucrezia Cornaro Piscopia olduğunu hatırlayalım). mış bulunuyordu. Doktorası kalabalık bir topluluk huzurunda verilBassi, daha çok, Avrupa’da bir üniversitede resmi di. Törende defne dallarıyla süslenmiş gümüşten bir taç olarak görev yapmış ilk kadın olarak hatırlanmaktadır. başına geçirildi ve parmağına doktora yüzüğü takıldı. Fakat gerçekte o aynı zamanda seçmiş olduğu bazı biAyrıca Bassi’nin onuruna bir hatıra madalyası bastı limsel çalışma alanlarında da bir öncü durumundaydı. rılmıştı. Onun asıl ilgi alanı, ünlü fizikçi ve matematikçi NewGördüğü büyük saygıya ve felsefe kürsüsüne atan ton’un çalışmalarıydı. O İtalya’da Newton’cu doğa felmasına rağmen, iki yıl sonra bile Bassi’nin kariyerinde sefesini (bilimi) öğreten ilk bilim insanlarından biriyöğretim verme imkanları çok sınırlı kalmıştı. Bassi’nin di. Bu doğa görüşüne göre, doğa kuvvetleri, hesaplaerkek öğrencilerle dolu bir sınıfta ders vermesi uygun nabilir ve öngörülebilir doğa yasalarına tabidir ve görülmüyordu. Bu nedenle o sadece kadınların çağrıl aynı zamanda, doğanın doğaüstü güçlere bağlı olduğu dığı ve arada sırada yapılan halka açık toplantılarda ders düşüncesine karşıt olarak, kontrol da edilebilir. verebiliyordu. Bassi, Newton fiziği üzerine 28 yıl ders verdi. Bu du1738’de Bassi, bilim insanı Giuseppe Veratti ile ev rum onu Newton’cu bilim ve fizikle ilgili düşüncelerin lendi ve çiftin bu evlilikten, beşi yetişkin çağlarına ka İtalya’ya girişinde kilit bir sima durumuna getirmiştir. dar yaşayabilen sekiz çocukları oldu. Evlilik Bassi için Bassi, kariyeri boyunca bilimin çeşitli alanlarındaevinde düzenli olarak ders verebilmesi anlamına geli ki araştırmalarını sürdürdü. Çoğunluğu fizik ve hidroyordu. Bir süre sonra güçlü hamilerinin yardımıyla, daha lik alanlarında olmak üzere 28 makale yayımladı. Biyüksek sorumlulukla, yüksek bir ücretle ve böylece ken limsel çalışmalarından hiçbiri önemli bir ilerlemeye yol di kadrosunu da kurabilecek bir biçimde ders vermek açmamış olmakla birlikte, bilimsel eğitime yaptığı üzere üniversiteye dönmesi konusunda ikna edildi. Bu çok büyük katkılarla büyük bir saygınlık kazandı. CBT 1352/ 12 15 Şubat 2013