Katalog

PSİKİYATRİ ‘Manevi Mirasım Bilim ve Akıldır!’ “Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.” Mustafa Kemal Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak:?İsmet Giritli, Kemalist Devrim ve İdeoloji, İ.Ü. Yayınları Para ile saadet olur mu? Neden bir kısım insan hep para peşinde koşuyor? Neden diğer bazıları için para önemli değil? Gazetelerde para için adam öldürenlerle ilgili haberleri görebiliyoruz. Bunun tersine bankadaki parasının hesabını bilmeyenleri, yalnızca yaşamayı amaç edinenleri de görüyoruz. Bunun nedenleri nelerdir? B Prof.  Dr.  Nevzat Yüksel, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı [email protected] u yazıda para kazanma hırsının, açgözlülüğün ardında yatan psikiyatrik etkenleri özetlemeye çalışacağım. Çevremize baktığımızda bazı insanların yaşamak dışında çevreden bir beklentileri olmadığını, buna koşut olarak da gereksinimlerini karşılamakla yetindiklerini, daha fazlasını elde etmeye çalışmadıklarını; bazılarının ise bununla yetinmediklerini, sürekli kazanç peşinde koştuklarını görmekteyiz. Bu davranışların altında evrimsel bir nedenin olduğu kanısındayım. Tüm canlıların temel amacı genlerini sonraki nesillere aktarmaktır. Bir eser bırakmak, daha sonra anılır olmak gibi sosyal davranışların altında da böyle bir evrimsel neden yatmakta ve bu tür davranışlar hemen her toplumda yüceltilmektedir. “At ölür semeri, yiğit ölür eseri kalır” atasözü bunu özlü biçimde anlatmaktadır. Tüm insan ve diğer canlıların tüm davranışlarını bu temel görüşlere göre açıklamaya çalışan çok sayıda bilim adamı vardır. boyu arıyor gibidirler. Ancak sahip oldukları ile aradıkları hiçbir zaman tam olarak uyuşmaz. Güvensizlik ve eksiklik duygusu kalıcı olduğundan aşırı kazanç dahil hiçbir şey bu insanları doyuramaz. Bu şekilde açgözlülük sürer gider. Cumhuriyet BİLİM?VE?TEKNOLOJİ Türkiye’nin Haftalık Bilim Haberleri ve Kültürü Dergisi Sayı: 1395 13 Aralık 2013 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç GENEL?YAYIN?YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN?YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU?MÜDÜR Aykut Küçükkaya GÖRSEL?YÖNETMEN Tüles Hasdemir “Sağlık” sayfası VKV Amerikan Hastanesi’nin, “Bilim Kültür ve Eğitim” sayfası İstanbul Kültür Üniversitesi’nin ve arka sayfa konuları ‘Atılım Üniversitesi’nin katkıları ile hazırlanmıştır. Açgözlülüğü, mal edinmek, bir eşyaya sahip olmak ve güç kazanmak için doyurulamayan gerçekle uyuşmayan istek ve imrenme olarak tanımlamak olanaklıdır. Sıklıkla boşluk ve yalnızlık duygusu da eşlik eder. Peki insanlar neden açgözlü oluyorlar? Bazıları son derece sade bir yaşam sürerken, bazıları her zaman fazlasına sahip oldukları halde, ellerindeki ile yetinmiyorlar. Psikolojik açıdan açgözlülerin hayatta kalma kaygılarının diğerlerine göre çok daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Evrim açısından ise bu kişilerin genlerini sonraki nesillere aktarmakla ilgili sürekli bir korku içinde olduklarını söyleyebiliriz. Bu korkuları yüzünden kendilerini hayata bağlayacak nesnelere, paraya yönelirler. Açacak olursak, açgözlülüğün tahripkâr bir niteliği vardır. Bu niteliği ile toplumda kabullenilme ve onaylanma olasılığı yoktur veya düşüktür. Bu nedenle kabul edilebilir bir biçime dönüşmesi gerekir. En güzel dönüşüm ise para kazanma hırsının temel değer olarak benimsenmesi olacaktır. Toplumsal değerlerin bunu desteklemesi halinde dönüşüm güç olmayacaktır. Parasal suçların ardında genellikle bu tür kişilikler bulunmaktadır. Çağdaş Batı toplumunda tüketimin önemli bir değer olarak benimsenmesi veya dayatılması açgözlülüğü destekleyen bir tavırdır. AÇGÖZLÜLÜĞÜN TANIMI VE NİTELİKLERİ Psikanalitik ekol, insanın paraya olan ilgisinin anal üretral erotizmden kaynaklandığını ileri sürer. İnsanın otonomi, kendi kendine yeterlilik gibi becerileri öğrendiği dönem yaşamın 13 yılları arasındadır. Bu dönem tuvalet eğitiminin başladığı ve bittiği dönemdir. Tuvalet eğitiminin özü ise çocuğun bedeninin anne tarafından kontrol edilmeye çalışılmasıdır. Üstelik kontrol edilmeye çalışılan organ çocuğun göremediği bir bölgede, arkada, anal bölgededir. Bu algılanma biçimi çocuğun bilinçdışında dışkıyı kıymetli bir düzeye çıkarmaktadır. Diğer bir deyişle çocuğun bedeninin bir parçası anne tarafından talep edilmekte ve anne bu alanda ödün vermemektedir. Dışkı, bilinç dışında parayı temsil etmektedir. Anal dönemde sorunlu olan çocukların para ile ilişkisinin de sorunlu olması kaçınılmazdır. Kuşkusuz oluşan sorunlar da tuvalet eğitiminin biçimine uygun olarak çeşitlilik gösterecektir. Aşırı kontrol edilmeye çalışılan ve gelişim dönemlerinde sevgiyi kaybetme korkusu yaşayan çocuğun paraya, analitik olarak da bedensel hazlara bağımlı olması beklenen bir durumdur. Şöyle de söylenebilir: Bu tür insanlarda paraya bağımlılık bilinçdışı olarak anne ve babasının sevgisini kazanmak; sınırlı bir miktarda paraya sahip olmak ise bu sevgiyi kaybetmek anlamına gelmektedir. Sonuç da açgözlülük olmaktadır. Tuvalet eğitimi döneminde, ailede paraya karşı aşırı ilgi gibi olası eğilimlerin farkedilmesi bu tutumların benimsenmesi ve içselleştirilmesini kolaylaştırır. Bu düşünce tarzının sürmesi, ergenlik döneminde para, zenginlik statü, sınıf ve grup kimliği gibi olağan gelişimsel niteliklere de temel oluşturur. Paranın karın doyurma ve yaşamaya ek olarak hemen her sorunu çözüyor olması da bu düşünce tarzını sürekli besler. Nörobiyolojik olarak ise açgözlülüğü şu şekilde açıklayabiliriz: Yaşamımızda iyi şeyler olduğunda kendimizi iyi hisseder, kötü şeyler olduğunda ise üzülürüz. Bu duyguların temelinde beynimizde bazı bölgelerde bazı sinir ileticilerinde aktivasyon olmasıdır. Sağlıklı insanlarda bu aktivasyon ile yaşadıkları arasında dinamik bir uyum vardır. Açgözlülerde bu bölgede aktivasyon yetersizliği olduğu, aktivasyon için sürekli kazanmak zorunda olduklarını, başka şekilde bu uyarımın sağlanamadığını, buna kendilerini mecbur hissettiklerini söyleyebiliriz. İnsanların mutluluk algısı birçok bilim insanının ilgisini çekmiş olmakla birlikte üzerinde görüş birliği sağlanmış bir yaklaşım da bulunmamaktadır. Önemli görüşlerden birisi mutluluk algısının yaş ve gelir düzeyi ile değişeceği görüşüdür. Gençlerde ve orta yaşlılarda gelirin mutluluk algısı üzerinde olumlu bir etkisi olduğu görülmektedir. Bu ilişki yaşlılar için geçerli değildir. Aç bir insana para verdiğinizde mutlu olmaktadır. Ancak bu mutluluk para ile sınırsız biçimde artmamaktadır. Sosyal değişkenlerin hesaba katılması ile yapılan değerlendirmelerde yaş grupları arasında yukarda anlatılan farklılık azalmakta veya kaybolmaktadır. Görüldüğü gibi para ile saadet olmamaktadır. Mutluluk insanın kendisi, çevresi ve geçmişi ile barışık olmasına ve iç huzurunu sağlamasına bağlıdır. PSİKANALİTİK EKOLE GÖRE PARA İLİŞKİSİ AİLENİN ETKİSİ NÖROBİLOLOJİK AÇIDAN AÇGÖZLÜLÜK YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE?MERKEZİ?VE?YAZIŞMA?ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212 343 72 74 Faks: 0212 343 72 64 CUMHURİYET?REKLAM CBT 1395 2 / 13 Aralık 2013 Genel Müdür: Özlem Aydan, Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü, Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya, Reklam Müdürü: Ozan Altaş, Rezervasyon Yönetmeni: Onur Tunalı Tel: 0212.2519874/3437274 Yerel Süreli Yayın BASKI DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul www.cumhuriyet.com.tr Paranın güvenlik, özgürlük, güç ve aşk ile duygusal bağlantılarının incelendiği araştırmalar, hayat görüşünün algıyı etkilediğini, sağcı görüşe sahip olanlarda özgürlük ve güç kazanmanın daha önemli olduğunu göstermektedir. Bu gözlem ışığında bu kişilerin güç ve özgürlük olmadığında, varlıklarını sürdürmekle ilgili kaygılarının arttığını söyleyebiliriz. Açgözlülük sıklıkla iktidar hırsına da dönüşebilmektedir. İkisinin birbirine koşut gittiği de söylenebilir. Açgözlülük de birçok davranışımız gibi yaşamın ilk yıllarındaki anne çocuk ilişkisinden kaynaklanır. Kişinin kendisine olan saygısını sağlayan temel güven bu dönemden kaynaklanır. Bu dönemde sevilen ve istenen olmak, bakılan ve beslenen olmak önemlidir. Bu ilişkide bir yetersizlik, benliğin istekleri ile sunulan hizmetler arasında bir uyumsuzluk varsa, temel güven gelişemeyecek, bununla bağlantılı olarak da hayatta kalma kaygısı ortaya çıkacaktır. Sorunun büyüklüğüne göre kaygı da öne göre büyük olacaktır. Bu kaygı o kadar köklüdür ki, varlığını yaşam boyu sürdürebilir. Çoğunlukla da sürdürür. Açgözlüler yaşamın ilk yıllarında annelerinden veya bakım verenden alamadıklarını yaşam AÇGÖZLÜLÜĞÜN KAYNAĞI YETERSİZ ANNE ÇOCUK İLİŞKİSİ