Katalog

Zemin Mekaniği, Geoteknik Mühendisliği ve Türkiye Akın Önalp, Prof.Dr.,Istanbul Kültür Üniversitesi emin Mekaniği ve Temel Mühendisliği Onüçüncü Ulusal kongresi 30 Eylül1 Ekim günlerinde İstanbul Kültür Üniversitesi Akıngüç oditoryumunda yapılacak. Kongreye 300 dolayında inşaat mühendisinin katılması bekleniyor. Bu konuyu diğerlerinden farklı kılan önemli bir özellik var: İnşaat mühendisliğinin altı anabilim dalından birinin (Geoteknik) bilim dalı olan Zemin Mekaniği’nin temellerinin Türkiye’de atılmış olması. Bu da konuyu doğal olarak, ülkemiz için ön plana çıkartıyor. Geoteknik mühendisliği zeminin fiziksel ve mekanik özelliklerini inceleme yanında her türlü yapının temelleri, ulaşım yapıları, dayanma duvarları, atık depoları, yer kaymaları ve tüneller gibi alanlarda mühendislik çözümlerini kapsamaktadır. Zemin mekaniği bilim dalının kurucusu ya da birçoğunun deyişiyle “babası”, Karl Terzaghi AvusturyaMacaristan İmparatorluğu’nda 1883’te Prag’da doğdu. Eğitimini makine mühendisi olarak Graz Teknik Yüksek Okulu’nda tamamladı ve eğitimi sırasında teorik mekanik konularına merak saldı. 1905’te askerlik görevini yaparken zamanın popüler bir jeoloji el kitabını İngilizce’den Almanca’ya çevirdi ve bu sırada yer bilimlerine merak sardı. Okula geri dönerek bir ek yıl jeoloji ve ulaştırma mühendisliği dersleri aldı. Hırvatistan ve Rusya’da kısa süre başarıyla çalıştıktan sonra ABD’ye gidip 1912’de doktorasını tamamladı. I. Dünya Savaşı’nda kısa süre askerlik yaptıktan sonra İstanbul’a gelerek adı şimdi İTÜ olan Mühendis Mektebi Alisi’nde ders verdi. Oradan ayrıldıktan sonra Robert Kolej Mühendis Mektebi’nde öğretim elemanı olarak çalışmağa başladı. Orada Okul dekanının verdiği 200 dolar ile basit bir laboratuvar kurup, bir müddet sonra burada elde ettiği sonuçlarla zemin mekaniği konusunda önemli yayınlar yaptı. Özelde zemin mekaniği deneylerinin yapıldığı bu laboratuvar ile bilim dalı’nın hayata geçtiği yaygın olarak varsayılKarl Terzaghi maktadır. (18831963) Bu süreçte, sık sık gidip kahve içtiği Eyüp Piyer Loti kahvesinden Haliç’i seyrederken ilham geldiğini söylediğini yakınları ifade etmişlerdir. Terzaghi 1924’te zemin mekaniği biliminin resmen tesisini belgeleyen ve büyük ölçüde İstanbul’da tasarladığı Erdbaumechanik.. başlıklı kitabını yayımladıktan sonra kendisine yeni ufuklar açan MIT’deki yeni görevine başladı. Ancak, Türkiye’de geçirdiği günleri hiç unutmadı. Kendisini ziyaret eden herkese İstanbul’un güzelliklerini anlattı. Ayrıca, Türkiye’nin ikinci vatanı olduğunu söylediği çok sayıda tanık vardır. CBT 1227 / 14 24 Eylül 2010 Z Zemin mekaniği ile ilgili dersler Terzaghi’den sonra İTÜ’de Usulü Umumiye adı altında sürdürüldü. Ancak bir anabilim dalı haline gelmesi A.Hamdi Karl Terzaghi (18831963) Peynircioğlu’nun Almanya’da zemin mekaniği konusunda doktorasını tamamlayıp 1938 yılında İstanbul Teknik Üniversitesine muallim yardımcısı olarak atanması ile başlamıştır. Ord.Prof. Dr. A. Hamdi Peynircioğlu da (19081982) Türkiye’de zemin mekaniği biliminin “babası” olma sıfatını 1943 yılında Zemin Mekaniği kürsüsünü kurması ile kazanmıştır. Zemin mekaniği dalının Türkiye’de göreceli yavaş geliştiği söylenebilir. Bunda laboratuvar eksikleri yanında konunun çok fazla alanı kapsaması yatmaktadır. Aradan geçen yıllar içinde İTÜ’nün yanında Orta Doğu Teknik ve Boğaziçi Üniversiteleri uluslararası düzeyde araştırma ve öğretim yürütmüş, bunları Karadeniz Teknik, Yıldız Teknik Üniversiteleri izlemiştir. Şimdilerde birçok üniversitede bu anabilim dalı tesis edilmiş olup, öğretim ve uygulama yaygınlaşmaktadır. ZM13 Ulusal kongresinde beş konu başlığı işlenecektir: • Zeminlerin temel özellikleri • Sayısal çözümler • Geoteknikte olasılık • Yüzeysel ve derin temeller • Çevre geotekniği • Deprem geotekniği Bu sıralamadan görüleceği gibi, geoteknik mühendisli Heyelan (2010) ği bir anlamda her tür yapıyı ve onlarla ilgili çıkan sorunları bilimsel bir yaklaşımla incelemektedir. Zira temelsiz bir yapı düşünülemez. Temeli zayıf olan bir yapının da ayakta durması olanaksızdır. Türkiye depremselliği en yüksek ülkelerin üst sıralarında yer almaktadır. Yaklaştığı artık herkesçe kabul edilen büyük Marmara depreminde yapıların yer hareketlerine vereceği tepkiyi oturdukları zeminin özellikleri önemli ölçüde etkileyecektir. Bu, yakın geçmişteki depremlerde belgelenmiştir. Deprem geotekniği, kuvvetli yer hareketi sırasında yapının zeminle nasıl etkileşeceğini sayısal yöntemler kullanarak modeller ve hesaplar. Benzer önemli bir yeni konu çevre kirliliğinin önlenmesi bakımından evsel ve endüstriyel atıkların depolanacağı alanların tesisidir. Türkiye nüfusunun 100 milyon’a yöneldiği düşünülürse, bunların atıklarının güvenli biçimde depolanması, buralardan sızacak zararlı sıvıların su kaynaklarına erişmesinin önlenmesi, oluşan metan gazının yönlendirilmesi gibi başlıklar da çevre geotekniği’nin uğraşı alanlarını kapsamaktadır. Özüdoğru,K. 2003 Modern Zemin Mekaniğinin Kuruluşu İTÜ dergisi/d Cilt 2,Sayı 5 Goodman,R.E.1999 The Engineer as Artist ASCE yayınları Çin’de sırtüstü devrilmiş bina(2008)