Katalog

Türk bilim insanından şarjı biten elektrikli araçlar için çözüm Elekrikli araçların en önemli sorunlarından biri şarj istasyonuna varmadan pillerinin boşalıp, yolda kalmaları. Cambridge’daki Mitsubishi Elektrik Araştırma Laboratuvarları’ndan Zafer Şahinoğlu, yolda kalan araçların hızlı bir şekilde şarj edilmesi için pratik bir çözüm geliştirdi. Bu projeye göre mobil dolum araçları şarjı biten araçlardan yardım talebi geldiği zaman aracın yanına gelerek pillerini hızla dolduracak. Reyhan Oksay rumlardan çok büyük ilgi gördük. Asya, Fransa, İngiltere ve ABD’de hiç beklemediğimiz ve şaşırtıcı düzeyde yankı geldi. Ortak olmak isteyen firmalar ve haber portalları telefonumuzu meşgul ediyor. Önümüzdeki hafta Portekiz’de bir konuşmam var. Mobil dolum istasyonları için optimum yerlerin bulunmasında elektrik fiyatının etkisini analiz ediyoruz. Ayrıca sistemimiz, elektrikli arabaların gezici istasyonlara elektrik satmasına da izin veriyor. Bu da ilgi çeken özelliklerden bir tanesi. F osil yakıtların giderek tükeniyor olması ve çevre kirliliğine yol açmaları elektrikli araçlara olan talebi arttırıyor. Ne var ki çevre dostu olarak tanınan bu araçlar kısıtlı miktarda enerji depolayabildiklerinden, uzun mesafelerde tercih edilmiyor. Şimdi Massachusetts, Cambridge’deki Mitsubishi Laboratuvarları’nda geliştirilen bir proje elektrikli araçların yolda kalma sorununa çözüm getirmeyi hedefliyor. Proje lideri Zafer Şahinoğlu, mobil dolum istasyonlarının yönlendirilmesi için araçlara monte edilen sensörlerden yararlanacaklarını söylüyor. Bu sensörler pillerdeki doluluk düzeyini kontrol ederek, ölçümleri merkezi işlem istasyonuna gönderecek. Merkezi istasyon yolda kalan araçların bulunduğu noktaları işaretleyerek, mobil dolum istasyonlarını buralara yönlendirecek. Şahinoğlu’na göre 100 km uzunluğundaki bir otoyol için 5 mobil istasyonu yeterli. Zafer Şahinoğlu Gazi Üniversitesi mezunu Projeniz Kanada’daki Vehicular Technology Conference’da nasıl karşılandı? Hem elektrik şirketlerinden hem de resmi ku Daha önceki projelerinizde birlikte çalıştığınız Sinan Gezici ve İsmail Güvenç bu projede de yer aldı mı? Dr. Gezici şu anda Bilkent Üniversitesi’nde öğ CBT 1227/ 13 24 Eylül 2010 Pillerin düşük enerji yoğunluğu ve yüksek maliyeti olduğu biliniyor. Bu bağlamda araçta bulunduracağınız benzinle çalışan bir jeneratör de şarj istasyonları ile aynı işi görmez mi? Pillerin yüksek maliyeti ve düşük enerji yoğunluğu aslında bizim için bir avantaj. Elektrikli arabaların şu anki 1520KWh kapasiteli pilleri ile 50100 milde bir şarja ihtiyacı oluyor. Ayrıca, 2.8MWh kapasitesinde ve anlık Elektrikli araba Portable şarj (EA) 500kW güç sağlayabilen istasyonu (PSI) şebeke ölçeğindeki enerPCI’ler arası ji depolama üniteleri şu Kablolu kablosuz Portable şarj istasyonunun haberleşme linki şarj bağlantısı anda ABD’de üretilmektaşıma araçları te. Mobil dolum istasPCI’ ve OM arası yonları elektrikli arabahaberleşme linki ları alternatif akımdan (AC) doğru akıma (DC) dönüşüme gerek kalmaEA ve PSI arası dan, doğrudan DCtohaberleşme linki DC seklinde şarj ediyor. Bu şarj süresinin dakikalarla ifade edilmesi demek. Öte yandan, benzinle çaPortable şarj istasyon deposu lışan 240 voltluk bir jeOperasyon Merkezi neratör 40 Amper akım(OM) la 15KWh’lık bir elektrikli araba bataryasını Geçen haftalarda Kanada, Ottawa’da gerçekleştirilen yaklaşık 2 saatte şarj edebilmekte. Piyasalarda kabul ediAraç Teknolojisi Konferansı’nda söz konusu projesini ta lebilir bir süre değil bu. Özetle, mobil enerji istasyonları nıtan Şahinoğlu, dergimizin sorularını yanıtladı: uygulamasını elektrikli arabaların yaygınlaşmasını hızlandıracağını söyleyebiliriz. Elektrikli araçların şarj istasyonuna varmadan yolda kalmalarına çözüm olarak geliştirdiğiniz mobil şarj istasyon Mali açıdan bir avantaj/dezavantaj boyutu var mı? ları projesi şu anda var olan altyapıya kolaylıkla entegre Amerika’da kWh elektrik fiyatı hem farklı bölgeleredilebilecek mi? de, elektrik tüketiminin hem de yoğun (örnek: Sabah 7Çok güzel bir soru bu. Entegrasyona gerek yok. Akşam 11) ve en düşük (Akşam 11Sabah 7) olduğu zaMobil şarj istasyonlarına dayalı sistemin en önemli özelmanlarında büyük değişim göstermekte. Örneğin, bu iki liği ve avantajı bir altyapıya ihtiyacı olmaması. Bir gün dönem arasında 6 katlık bir fark olabiliyor. Hatta düşük içinde Türkiye’nin en ücra köşesinde bile hizmet verme noktada elektriği bazı şirketlerden ve bazı bölgelerde beye başlayabilirsiniz. Sabit istasyonlar veya sabit batarya davaya bile almak mümkün. Üstelik mobil istasyonları değiştirme (swapping) istasyonları gibi pahalı yatırımlatalebin en yoğun ve çok olduğu bölgelere anında aktararın yapılmasına gerek kalmıyor. Mobil şarj istasyonları bilme lüksünüz var. Kaldı ki elektrikli arabaların şebekeayrıca mobil batarya değiştirme istasyonları olarak da den doğrudan şarj edilmesi elektrik şebekesinde yükü kullanılabilir. arttırmakta. retim üyesi ve Dr. Güvenç ise NTT DoCoMo ARGE’de çalışıyor. Her ikisi de çok başarılı bilim insanları. Birkaç sene önce Mitsubishi Electric’de yollarımız kesişti. Ortak çalışmalarımız ve yayınlarımız var. Fakat, bu projede başka Türk mühendis çalışmadı. Bugüne dek 2 Avrupa 22 ABD patentiniz olduğunu okudum. Bunlar genel olarak hangi ürünlerinize verildi? Kablosuz şarj etme teknolojileri, radar sinyal işleme teknikleri, ultra geniş band radyo sinyalleri ile yer bulma ve takip sistemleri, kablosuz sensor network protokolları, ZigBee. Şu anda ekibimle tamamen enerji ile TÜBİTAK destekli kabilgili teknolojiler üzerinde losuz ve akıllı sulama çalışıyorum. sistemi geliştiren Hashimoto Prize ve MERL Teknoset Ltd. firmasına President’s Award’ı hangi danışmanlık yaptım. çalışmalarınız ile kazandınız? Hashimoto Prize her yıl Ortaya çıkan ‘Rainvent’ en iyi doktora çalışmasına isimli ürün 2009 yılında New Jersey Institue of Technology’nin verdiği bir TÜBİTAK‘tan iki yılda bir ödül. Dolayısıyla doktora çaverilen ‘Yenilik ve lışmam için almıştım. Teknoloji’ ödülünü aldı. Konusu “kendine benzer özellikler gösteren network trafiğine nasıl bir kaynak dağılımı” yapılması gerektiği ile ilgiliydi. Kontrol ve otomasyon sistemlerinde bilgi ve sinyal aktarımı günümüzde kablolar üzerinden sağlanıyor. Kablo kullanmanın maliyeti ise oldukça yüksek. Öte yandan mevcut kablosuz alternatifler performans açısından çok güvenilir ve yeterli değil. Kablolu data aktarım performasına erişen bir kablosuz iletişim teknolojisinin teorik tasarım ile birlikte prototipini geliştirdik geçtiğimiz iki sene içerisinde. MERL President’s award bu çalışmamıza verildi. Türkiye’deki ARGE merkezleriyle ortak çalışmalarınız oldu mu? Kısa bir özet verebilirim size. TÜBİTAK destekli kablosuz ve akıllı sulama sistemi geliştiren Teknoset Ltd. firmasına danışmanlık yaptım. Ortaya çıkan ‘Rainvent’ isimli ürün 2009 yılında TÜBİTAK’tan iki yılda bir verilen ‘Yenilik ve Teknoloji’ ödülünü aldı. 2003 yılında İstanbul Boğaz köprüsünün sağlığının kablosuz sensörler ile görüntülenmesi ve erken uyarı sistemi kurulması için teklifimiz ve girişimlerimiz oldu ama ilgi görmedik. Birkaç kez Türkiye’ye dönmek ve ARGE merkezi kurmak için destek aradığımız firmalar oldu buradaki bilim insanı arkadaşlarımızl, ama sonuç alamadık. Elbet bir gün çalışmalarımıza Türkiye’de devam etme ümidi taşıyoruz.