Katalog

OTİZM Toplumsal beceriler İmgelem gücü Zihin kuramı (başka insanların farklı görüş ve inançları olabileceği anlayışı) Bellek Müzikal perdeleri tanıma Görseluzamsal beceriler (çizim, 3 boyutlu biçimlerin zihinsel dönüşümü, bloklar üzerindeki farklı biçimlerin biraraya getirilmesi) leyici güçten daha iyi yararlandıklarını ortaya koyuyor. YOĞUN DÜNYA SENDROMU KURAMI Kimi araştırmacılar otistik kişilerin görüntü ve seslere de daha duyarlı olduklarını öne sürüyor. 2007 yılında İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nden Kamila Markram ile Henry Markram tarafından yapılan bir araştırmadan elde edilen bulYönetimsel işlev gulardan yola çıkılarak ortaya atılan “yo(karmaşık edimlerin Mantıklı karar alma (duyguğun dünya sendromu” kuramına göre tasarlanması) sal unsurlara daha az otizm, gündelik duyusal deneyimleri yoduyarlılık) ğunlaştıran hiperaktif bir beyinden kaynakMerkezi bütünlük lanıyor. Otopsi bulguları otistik kişilerin be(daha geniş açıAyrıntılara özen yinlerindeki korteks bölümünde yapısal farklıdan bakmak gösterme lıklar bulunduğunu, bu kişilerde minikolonlarınyaklaşık 100 sinir hücresinden oluşan ve kimi araşr e EKS I tırmacılara göre beynin temel işlemci birimleri işlAR otizm İLE L I evini gören öbeklerin sayıca daha çok, ancak daha küT Rİ beyinde AR çük olduğunu gösteriyor. gelişimsel bir Otistiklere üstünlük sağlayan öteki bilişsel beceriler arahasarın göstergesi. sında bir de daha mantıklı karar alma yetisi yer alıyor. Peki, bu görüş birtakım gerçekleri gözden kaçırıyor olabilir Otistiklerin öznel ya da duygusal unsurlara karşı daha az dumi? yarlı oldukları öne sürülüyor. Bu görüş henüz kesin olarak kaDawson, ana akım görüşe meydan okurken önce otizm nıtlanmış olmasa bile, giderek yaygınlık kazanıyor. ile düşük IQ arasındaki bağlantıya dikkat çekti. Montreal Kaliforniya’daki TED (Teknoloji, eğlence, tasarım) konfeÜniversitesi otizm araştırma programı başkanı Laurent ransında söz alan ve kendisi de otistik olan hayvanbilim uzMottron ile birlikte yaptığı ve 2007 yılında yayımlanan araştırma otistik bir kişinin IQ düzeyinin uygulanan deneye göre değiştiğini ortaya koymaktaydı. En yaygın sınama yöntemi olan Weschler Zekâ Testi uygulandığında, otistiklerin dörtte üçünün 70 ya da daha düşük puan aldıkları görüldü. Bu da, Dünya Sağlık Örgütü’nün ölçütlerine göre, zihinsel özürlü oldukları anlamına geliyordu. Ancak toplumsal bilgiye daha az yer veren Raven Standart Gelişim Matrisleri gibi farklı, ancak bir o kadar geçerli IQ testi uygulandığında çoğunun onları bu sınıflandırmanın dışında tutacak puanlar elde ettikleri görüldü. Daha önce yapılan binlerce araştırma ve veriyi yeniden gözden geçiren Dawson olumsuz görüşlerin kafaya takılması yüzünden gizli kalmış otistik becerilerle ilgili deneysel kanıtlar içeren onlarca araştırmaya tanık oldu. Yeni H. Yücel’e glokom çalışmaları nedeniyle ödül Toronto Üniversitesi Oftalmoloji ve Görme Bilimleri Bölümü’nden Prof. Dr.Yeni H.Yücel, glokom konusundaki çalışması nedeniyle 2010 Lewis Rudin Glokom Ödülü’ne layık görüldü. New York Tıp Akademisi (NYAM), Yeni H.Yücel’e Experimental Eye Research isimli bilim dergisinin Kasım 2009 tarihli sayısında yer alan glokom çalışması nedeniyle ödüllendirdi. 30 Ekim 2009 sayılı dergimizde “Yeni Hasan Yücel Gözde Yeni Bir Dolaşım Sistemi Buldu” başlığı altında yer bulan bu çalışma, insan gözünde daha önce bilinmeyen bir dolaşım sistemi olduğunu ortaya çıkartmıştı. Bu buluşun, körlüğün en birinci nedenlerinden biri olan glokom hastalığının tedavisine yol açabileceği ileri sürülüyor. Rudin Glokom Ödül Komitesi Başkanı Dr. David Abramson, Yücel’in bu çalışmasını şöyle değerlendiriyor: “Bu çalışma glokomun nedenleri ve tedavisinin daha iyi anlaşılmasını sağlıyor. Bu ödül Dr.Yücel’in kritik çalışmasını layık olduğu dereceye çıkartıyor ve glokom teravisi ile ilgili yeni çalışmaların yolunu açacak.” Yaklaşık yüz yıldır gözde lenf damarlarının bulunmadığı sanılıyordu. Lenf damarları lenf sıvısı taşıyan ince duvarlı damarlardır. Gözün bu sıvıyı yeterince dışarı atamaması glokom hastalığına yol açar. Bugün dünyada 66 milyon insanı etkileyen glokom, geriye dönüşü olmayan körlüğün en önemli nedenlerinden biri. NYAM’ın Lewis Rudin Glokom Ödülü 1995 yılında New York kentinin sorunlarına çözüm getirmek için çalışmalar yapan Lewis Rudin adına kondu. Çalışmanın tam kopyası: www.sciencedirect.com AYRINTIYA ÖZEN GÖSTERMEK Yeni araştırmalar da otizmin üstünlüklerini giderek su yüzüne çıkartıyor. Bu üstünlüklerden bir tanesi uzun süre temel eksikliklerden biri olarak görülen güçsüz merkezi bütünlükten kaynaklanıyor. Ağaçlardan ormanı görememek gibi bir beceriksizliğin olumlu yönü ağaçları görme konusunda çok ama çok becerikli olmaktır. Ruhbilimciler bilgiyi biraraya getirme ya da ayrıştırma yeteneğini deneklere, söz gelimi ev gibi, nesne çizimleri gösterip onlardan bu nesnelerin içine yerleştirilmiş üçgen, dikdörtgen gibi biçimleri bulmalarını istemek suretiyle inceliyorlar. Çok sayıda araştırma otistik kişilerin bu işlemleri çok daha hızlı ve doğru yaptıklarını ortaya koyuyor. Üstelik bu becerinin salt resimlerle sınırlı kalmayıp, müzikte de geçerli olduğu görülüyor. Bu tür araştırmalar yapan Utrecht Üniversitesi çocuk ruhbilim uzmanı Maretha de Jonge merkezi bütünlük bağlamında “güçsüzlüğün” mutlaka gündelik yaşamın niteliksizliği anlamına gelmediğine, bu durumun dışarıdan gelen ve dikkati dağıtan uyarıların filtreden geçirilmesine yardımcı olabileceğine dikkat çekiyor. Öteki otistik özelliklerin herhangi bir biçimde kusur olarak değerlendirilmeleri daha da güç. Örneğin, araştırmalar otistiklerin müzikal perdeleri tanımada çok daha başarılı olduklarını gösteriyor. Görsel açıdan, son derece yetenekli sanatçılar oldukları bilinen otistik dehalar olmakla birlikte, son araştırmalar otizmde görseluzamsal becerilerin sanıldığından çok daha yaygın olduğunu ortaya koyuyor. Otistiklerin üç boyutlu çizimlerde daha başarılı oldukları, örneğin, üzerlerinde farklı biçimler olan blokları biraraya getirmek gibi işlemleri daha kolay yaptıkları görülüyor. Beyin taramaları otistik kişilerin beynin görsel bölgelerindeki ateş Teleskop Yapma Yarışması manı Temple Grandin, otizm olmasa Silikon Vadisi’nin de olamayacağını şaka yollu dile getiriyor, teknoloji ile uğraşanların bir olasılıkla “otizm genleri” ile dolup taştıklarına dikkat çekiyordu. Gerçekten de, otistikler arasında çok başarılı mühendislere, bulaşık makinesini boşaltmayı beceremeyen müzik dahilerine, konuşmaktan yoksun matematik bilginlerine ve yetenek ile yeteneksizliğin birlikte var olduğu böylesi daha nice bileşimlere tanık oluyoruz. Ne var ki, otizmin üstünlüğü kavramının tüm dünyada kabul görmediğini de önemle belirtmek gerekiyor. Kimi araştırmacılar ve anababalar, otistik kişilerin yaşadıkları güçlükler toplum tarafından hafife alınır ve yeterince destek verilmez korkusuyla, bu duruma özgü üstünlüklerin aşırı vurgulanmasından kaçınıyorlar. Otizmin yararlı bir durum olabileceğini söylemek, kendi başına yemeğini yemekten, ya da tuvalete gitmekten yoksun çocuğu için çalışıp didinen anne ya da babalara sinir bozucu ve incitici gelebilir. Öte yandan, kimi anababalar da çocuklarının olumsuzluklarıyla ilgili yorumları dinlemekten bıkmış olabilir. Bu durumda en iyi çözüm, ikisi arasında bir denge kurulmasıdır. Otizmi hem olumlu, hem olumsuz yönleriyle değerlendirebilenler yaşamın sağladığı olanaklardan çok daha iyi yararlanabilir. Rita Urgan 1 Mayıs 2010 New Scientist Türk Astronomi Derneği, NanoManyetik Bilimsel Cihazlar San. Tic. Ltd. Şirketi tarafından konulan 1000TL ödüllü TELESKOP YAPMA YARIŞMASI düzenlemekte. Yarışmanın amacı ülkemizde astronomiye ve fiziğe ilgi duyan çocuk, genç, yaşlı herkesi, elleri ile bir şeyler yapmaya özendirmektir. Yarışması kuralları: Teleskop merceklerle yapılacaktır Büyütme en az x10 olacaktır Oluşan görüntü ters olmamalıdır Yarışmacılar teleskoplarını 31 Aralık 2010 tarihine kadar Türk Astronomi Derneği (Arzu Kıran eliyle) Sabancı Üniversitesi, Orhanlı, Tuzla, 34956, İstanbul adresine ulaştırmalıdırlar. Teleskop ile birlikte yapım ve tasarım aşamalarını anlatan en çok 2 sayfalık bir metin ve istenirse fotoğraflar gönderilmelidir. Türk Astronomi Derneği ve NanoManyetik Bilimsel Cihazlar San. Tic. Ltd. Şirketi katılan teleskopları sergileme ve ….. hakkına sahiptir. Daha sonra teleskoplar yarışmacılara geri gönderilecektir. Kargo sırasında oluşabilecek zararlardan Türk Astronomi Derneği ve NanoManyetik Bilimsel Cihazlar San. Tic. Ltd. Şirketi sorumlu tutulamaz. Jüri üyeleri: Prof. Dr. Ahmet Oral (Sabancı Üniversitesi ve NanoManyetik Bilimsel Cihazlar San. Tic. Ltd. Şirketi), Prof. Dr. Zeynel Tunca (Ege Üniversitesi), Prof. Dr. Ali Alpar (Sabancı Üniversitesi, TAD Başkanı), Doç. Dr. Ersin Göğüş (Sabancı Üniversitesi), Uğur İkizler (Amatör astronom ve teleskop yapımcısı). CBT 1220/ 7 6 Ağustos 2010