Katalog

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 içindeki sinir dokusu – “Carl …” (1885’te parlak ışık veren yeni bir gaz lambası icat eden Avusturyalı kimyacı). 3 Ermeni – Uçaklarda pilotların konuşmalarını ve kuleden gelen mesajları alıp saklayan araç – Zihin. 4. Galyumun simgesi – Esas Ana – Almanya”da “eyalet” anlamında kullanılan sözcük. 5. “Joseph …” (1826’da tarihte ilk fotoğrafı çeken Fransız fizikçi) – Koca – Altın. 6. Karagöz oynatılan perde – Hollanda’nın plaka işareti – Kaset dinlenen ay ilginç SORULAR Balzamik sirke Soru: Balzamik sirke nasıl elde edilir? Niçin pahalıdır? Yanıt: Sirkenin tarihçesi 10 bin yıl öncesine, Mısırlılara kadar uzanıyor. O zaman daha çok temizlik ve hijyen amacıyla kullanılırmış. Bugün ise faydaları saymakla bitmeyecek gibi. Türkiye’de daha çok üzüm, elma ve vişneden elde ediliyor. En yaygını üzün sirkesi. Balzamik sirke içinde hiç bir koruyucu madde ve aroma içermeyen doğal, yapımı yıllar alan bir üründür. Dünyada en çok balzamik sirke tüketilirken, Türkiye’de balzamik sirke üretilemiyor. Çünkü Balzamik sirke sadece İtalya’nın Modena Bölgesi’nde yetişen, beyaz trebbiano üzümlerinden üretilebiliyor ve bulunduğu topraklar dışında yetiştirilmesi mümkün olmuyor. Beyaz trebbiano üzümleri tam olgunlaşmamış halde alınıp, sıkılarak şırası çıkarılır. Eğer şeker miktarı yeterli değilse tahta sandıklara konulup, güneşe çıkartılarak olgunlaşması beklenir. Daha sonra üstü açık kazanlarda 30 saate kadar yavaş yavaş kaynatılarak, şekerin karamelize olması sağlanır. Bu karışım özel meşe fıçılarında en az 2 ila 5 yıl fermante edilir. Fıçıların üstü ince keten bir bezle örtülüp üzerileri nehir taşı ile kapatılır. 5 yıldan sonra fermante olan balzam,1015 yıla kadar dinlenmeye bırakılır. 50 yıla kadar yıllananlar vardır ki bunlar en kalitelileridir ve 100 ml’si 400 dolardan satılır.. İçine konulduğu ağaç fıçının özelliğine göre sirkenin lezzeti, fiyatı ve kullanım süresi de değişir. En pahalı ve leziz balzamik sirke, kestane, kiraz, ardıç gibi birçok değişik tür ağacın tek ya da kombinasyonuyla yapılan fıçılarda bekletilmesiyle elde edilir. SOLDAN SAĞA gıt – Su. 7. Zülfü Livaneli’nin bir filmi – Duyum yi1. Yaşamı Akıl Oyunları adlı filme konu olan timi. 8. Hektometrenin kısa yazılışı – Kural – matematikçi – “Charles …e” (Analitik maki İrlanda’nın resmi adı. 9. ABD’li ünlü bir aktör – nesini tasarlayan İngiliz matematikçi). 2. Kalça Kuzey. 10. “Alexander Graham …” (Telefonu bukemiği – Optimist – Bankada hesabı olanlara lan İngiliz asıllı Amerikalı fizikçi) – Tunus’un plagönderilen ödeme ya da çekme makbuzu. 3. kası – Amonyağın hidrojeni yerine bir asit kökü“Christian …” (1656 yılında ilk hassas sarkaçlı nün geçmesiyle oluşan bileşiklerin sınıf adı – saati icat eden Hollandalı fizikçi) – Bir meyve Sodyumun simgesi. 11. “Slavino degli …” (1280’de – Gümüşün simgesi. 4. İngilizce numaranın kı ilk gözlüğü yapan İtalyan fizikçi) – Edison’un bulsa yazılışı – Konya’da bir baraj – Güney duğu bir aygıt. 12. Halk – Bir hayvan – Ad, ün. 13. Afrika’da bir çöl. 5. İyi, hoş – Nazım Hikmet’in Baryumun simgesi – Elsa’ya Şiirleri de yazan soyadı – Bağ budama bıçağı. 6. Cüzamlı kim Fransız şair – Ünlü Türk mimarı. 14. İşe yaramaz, se – Bir maddeye aşırı dederece bağımlılık. 7. kötü – Blake Edwards’ın bir filmi – Kasların kasılYunanistan’da bir liman kenti – Rastık elde edi masını giderdiği için hekimlikte kullanılan bir bitlen, Akdeniz ülkelerinde yetişen bir bitki – “… ki. 15. Vincente Minnelli’nin bir filmi – Bir yüzey Stravinsky” (Rus asıllı ABD’li besteci). 8. ölçüsü – Örnek, kalıp – İngiltere’de bir soyluluk unYerine koyma – Şey, nesne – Bir sayı. 9. İşaret vanı. için yapılmış çentik – İnce yapılı. 10. “… Julia” 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 (aktör) – Ucu yanık odun – Sivrisinek tableti 1 A L E S S A N D R O V O L T A – Boru sesi. 11. Bir çalgı – Diyalektik – Tutak. 2 L A R R E Y İ OK A S T E 3 B R İ R A D A R N T MA 12. Güney Kore başkenti – Karın zarı iltihabı. 4 E G L O G A NO T E A U 13. Güzel sanat – Yeterli olmayan – Yerme – 5 R E S E L V A A F ON İ Lamba, ampul üzerine geçirilen cam mahfaza. Hazırlayan: 6 T D E N E Y K U M L A A 7 P O O L N A R İ N O L O F 14. Kansızlık hastalığı – Sapaklık, aykırılık. 15. İlker 8 R E O T O E T A J İ T E Kutup bozkırı – Boy, kabile – Ateş. 9 A A T E KOM A S İ T T Mumcuoğlu 10 YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. 1614’te logaritma cetvelini icat eden İskoçyalı matematikçi – Bir zaman birimi. 2. Omurga 11 12 13 14 15 Antibakteriyel olarak sirke Soru. Sirkenin mikropları öldürdüğü doğru mu? Yanıt: Yıllardan beri sirke antibakteriyel olarak kullanılır. Sirkenin mikropları öldürdüğü yönünde yaygın bir inanış vardır. Ketçap ve hardallarıyla tanınan Heinz şirketi yetkilisi Michael Mullen’e göre %5’lik sirke*, bakterilerin %99’unu, küfün %82’sini, virüslerin %80’ini öldürür. Heinz, sirkelerinin üzerine “dezenfektan olarak kullanılır” ibaresini koymasa da sektörde sirkenin güçlü bir antibakteriyel olarak kabul edildiğine dikkat çekiyor. Tufts New England Tıp Merkezi’nde, ilaç direnci konusunu inceleyen yapan bilim insanlarına göre, antibiyotikler gibi bulaşık süngeri ve evlerde kullanılan spreylerde bulunan dezenfektanlar ilaca dirençli bakteriler gelişmesine zemin hazırlarlar. Kaldı ki pek çok ticari dezenfektanın antibiyotikler gibi etkisiz olduğu bu araştırmalarda kanıtlanmış durumda. Tufts’taki bilim insanları mutfaklarda ve banyolarda sertliği %5’i geçmeyen sirke dolu sprey şişelerinin bulunmasını ve temizlikte bunların kullanılmasını öneriyor. Örneğin kesme tahtasının üzerine püskürtülen %5 sertlikteki sirke, gece boyunca tahtanın üzerinde yuvalanan mikropları ortadan kaldırabiliyor. *Sofra sirkesinde tipik olarak asetik asit yoğunluğu %4 ile %8 arasında değişir. T U N T R İ O A D A L E B B L A R AM T ON E R D İ L İ D S HO S T U L İ A L Ş İ C L E A F A T E A T A L İ S K T R A İ L İ K İ N P A B A N E R K İ T d ü ş ü n SORULAR KÜMELER – Sn Ender Aktulga’ya adanmıştır. Düzenleyen: Necah Büyükdura – [email protected] (Bu bulmacamı, bu köşede yayınlanan bulmacalarının özgünlüğüyle ünlenen ve bilgisayar programcılığının inceliklerindeki ustalığı konusunda onun öğrencisi olma dileğimi kabul eden değerli öğretmenim Ender Aktulga’ya ithaf ediyorum.) Kümelerdeki her dört sayının ilki tek basamaklı, ikincisi iki basamaklı, üçüncüsü üç basamaklı ve sonuncusu dört basamaklıdır; ve bunlardan biri asal, biri üçgen, biri tamkare sayı ve biri de Fibonacci sayısıdır. Hiç biri sıfırla başlamıyor ve her dört sayının rakamlar farklıdır. Dört basamaklı olanlar sadece tamkare veya Fibonacci sayısı olabiliyor; üç basamaklı olanlar ise asal sayı içermiyor. NOT: 1, 3, 6, 10, 15,... dizisindeki sayılar üçgen sayılardır. N’inci üçgen sayı, 1’den N’ye kadar olan sayıların toplamına eşittir. 0, 1, 1, 2, 3, ... dizisindeki sayılar fibonacci sayılarıdır. Her biri, kendinden önceki ikisinin toplamına eşittir. SORU: 1. Bu özellikleri taşıyan dörder sayıları barındıran kaç farklı küme vardır? (örneğin, asal üçgentamkare fibonacci sırasındaki dörder sayılar bir kümede iken tamkare asal üçgen fibonacci sırasında olanlar da başka bir kümededir.) 2. En kalabalık kümede kaç dört sayı var? 3. Kümelerin tümünde toplam kaç dört sayı var? 197. sayıdaki bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Faruk Kozİzmit CBT 1199/16 12 Mart 2010