Katalog

“Son Bin Yılın En Soğuk Kışı Kapıda” haberi inandırıcı değil! Ekim ayı başlarında Türk haber organlarının pek çoğunda yer alan “Son bin yılın en sert kışı kapıda” haberi, kışın kendini hissettirdiği şu günlerde insanlarda endişe, hatta korku yaratıyor. Haberin kaynağını araştırdık ve uzmanların görüşlerini aldık. Vardığımız sonuç: Haber kaynağı bireysel çıkarımlara dayanıyor ve güvenilir hava tahmin merkezlerinin bu iddiayı pek de ciddiye aldıkları söylenemez… Reyhan Oksay HABER ŞÖYLE: Polonyalı iklim bilimci Mikhal Kowalewski Atlas Okyanusu’ndaki sıcak su akıntısı Gulfsteam’in* debisinin azaldığını ve buna bağlı olarak da Avrupa’yı kutup soğuklarına karşı koruyuculuk görevini yapamayacağını ileri sürüyor. Bu trendin devam etmesi durumunda Avrupa bu son bin yılın en soğuk kışını yaşayacak. önemli bir doğa olayıdır; Meksika Körfezi’ndeki tropiklerin sıcağını kuzey batıya doğru taşıyarak İngiltere gibi ülkelerde sıcaklığı 46 santigrat aralığında artırır. ABD’li bilim insanları 2002 ve 2009 yılları arasında uzun vadeli bir trendin izlenmediğini, yalnızca kısa süreli farklılıkların tespit edildiğini belirtiyor. İngiliz Ulusal Oşinografi Merkezi (NOC) uzun süreli bir yavaşlamayı, önceden yakalamak için Atlas Okyanusu’nun belirli noktalarına bir dizi cihaz yerleştirerek bu ölçümlere süreklilik kazandırdılar. NOC’un uzmanlarından Harry Bryden, kurdukları sistemin, akıntıda %20 dolaylarındaki uzun süreli bir değişikliği hissedebilecek kadar hassas olduğunu ve bugüne dek böyle bir değişikliğin yaşanmadığını belirtiyor. ları içinde değerlendiriyor. Peki bu felaket yakında tekrarlar mı? Kadıoğlu bu soruya da şöyle cevap veriyor: “Bilmiyorum nereden çıkarttılar. Bu sürecin önümüzdeki 5 yılda mı 10 yılda mı ya da 20 yılda mı yaşanacağı bilinmiyor. İklim tahmini merkezlerine bakıldığında İngiltere’dekiler de buna dahil normal bir kış geçeceği görülüyor. Uyarılara bakıyorum. Sertlikle ilgili bir şey yok. Olsa zaten Batı Avrupa ülkelerinden uyarılar raporlar gelir.” Sıcaklıkları genellikle doğru tahmin eden Columbia Üniversitesi’nin İklim Tahmin Merkezi verilerine de değinen Kadıoğlu, şöyle konuşuyor: “Merkezin tahminlerine baktığımda Ekim 2010’dan Mart 2011’e kadar sıcaklıklar Avusturya, Almanya, Fransa, Hollanda, Polonya, İsviçre’de mevsim normallerinin biraz altında seyrederken, İngiltere’de mevsim normallerinin üzerinde görülüyor. Yine Türkiye için de sıcaklıklar normalin üzerinde seyredecek bu nedenle habere biraz şüpheli bakıyorum.” TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası Genel Sekreteri Yüksel Yağan da bin yılın en soğuk kışı haberine kuşkuyla yaklaşıyor. Polonyalı bilim insanlarının böyle bir tahminde bulunabilmeleri için oşinografik gözlemler ve modellemeler yapmaları gerektiğini belirten Yağan şöyle konuşuyor: “Mevsimsel tahminlere göre 1000 yılın soğuğu diyeceğimiz bir durum yok. Önümüzdeki kış mevsimi için KasımAralıkOcak periyodunda ortalama sıcaklık değerleri mevsim normallerinin 1 derece altında bekleniyor. Geçtiğimiz yaz mevsiminde sıcaklık ortalama 1 derece fazlaydı. Kış mevsimi de 1 derece daha soğuk olacak. Bu da geçen yıla oranla daha soğuk bir kış geçireceğimiz anlamına geliyor.” Yağan, bu soğumadan en fazla etkilenecek ülkelerin başında İngiltere ve İrlanda’nın gelmesi gerekirken, bu ülkelerin basınında (Örneğin BBC’ de) böyle bir habere yer verilmemiş olmasını haberin dayanaktan yoksun olmasına bağlıyor. ECMWF (European Centre for MediumRange Weather ForecastsAvrupa Orta Erimli Hava Tahmin Merkezi), WMO (Dünya Meteoloji Örgütü) gibi merkezlerin de bu konuda herhangi bir bilgi vermemesini de dikkat çekici buluyor. GULFSTREAM YAVAŞLAMIYOR, TAM TERSİ HIZLANIYOR.. NASA yetkilileri uydu fotoğraflarından elde ettikleri verilere dayanarak Kowalewski’nin öngörüsünün tam tersini ileri sürüyor. Yetkililere göre son 18 yıldır etkisini sürdüren küresel ısınma Gulfstream’in ısınmasına ve debisini artmasına yol açıyor. RUSLAR DA TEMKİNLİ Polonyalı iklim bilimcilerin bu iddiası hemen akabinde Rus RT haber kanalında da yer buldu. Bu yıl son derece sıcak bir yaz geçiren Rusya, doğal olarak Polonyalı bilim insanlarının bu tahminlerine medyada geniş yer verdi. Moskova’da bu yıl 37.7 santigrat dereceyi bulan sıcaklıklar, 130 yıldan bu yana en sıcak yazını yaşayan Rusya’da orman yangınlarına ve mal ve can kaybına yol açmıştı. Rus Meteoroloji Ajansı Başkanı Alexander Frolov, Kuzey Kutbu’ndaki erimenin hız kazandığı iddiasını kabul etmekle birlikte, Rusya’nın geçen yılki kış aylarından daha soğuk bir kış geçireceğini gösteren herhangi bir bulgunun söz konusu olmadığını söylüyor. Ayrıca, Avrupa’da bu yıl yaşanacak sert kışın etkileri hakkında daha net sonuçları kasım ayında alacaklarını bildiren Fobos Meteoroloji Merkezi’nden iklim bilimci Vadim Zavodchenkov, “Bir ay sonraki hava tahmininin doğru çıkma yüzdesi yalnızca %70’dir. Dolayısıyla soğuk kış senaryosunu olası görmüyorum. Uzun vadeli tahminler yapabilmek için meteorologların kullandığı istatistiksel modeller böyle bir anomalinin yaşanacağını göstermiyor” diyor. *Gulfstream akıntısı Meksika Körfezi’nden itibaren Kuzeybatı Avrupa’yı etkileyen sıcak su akıntısıdır. Okyanusta daha az yoğun olan sıcak su kütlesi, Atlas Okyanusu üzerinden Kuzeybatı Avrupa denizlerine kadar ulaşır ve etkili olduğu bölgelerde iklimin daha ılıman olmasına neden olur. Örneğin Kuzeybatı Avrupa ülkeleri ile aynı enlemde bulunan Sibirya söz konusu ülkelere nazaran daha soğuktur.” Bu arada 29 Mart 2010 tarihinde BBC NEWS’da yer alan bir haberin başlığı da şöyle: “Gulfstream yavaşlamıyor”. Haber, uydu aracılığı ile deniz yüksekliğindeki değişiklikleri kontrol altında tutan ABD’li bilim insanlarının, akıntının debisine ilişkin uzun değil, kısa vadeli değişiklikler tespit ettiklerini açıklıyor. Kaldı ki akıntının hızında uzun döneme yayılan bir değişikliğin izlenmesi – Bknz: “The Day After Tomorrow (Yarından Sonra)” isimli filmin senaryosu küresel bir felaketin habercisi olabilir. Bu akıntı, Batı Avrupa’nın iklimini etkileyen çok TÜRK BİLİM İNSANLARI NE DİYOR? İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Avrupa’da bin yılın en sert kışı haberinin kaynağına temkinli yaklaşıyor: “Polonyalılar Ruslara vermiş; onlar da bize. Tek bir kaynaktan çıkmış bir haber” diyor. Kadıoğlu, “Yarından Sonra” filmindekine benzer bir nedene Gulfstream’in yavaşlaması bağlı olarak ortaya atılan felaket senaryosunu “Bu daha önce olmuş bir şey. Sıcak su akıntıları durmuş ve yavaşlamış. Geçmişteki 20 bin yıl içinde bu sürecin 100 kere yaşandığı söyleniyor” diyerek olasılık sınır HABERCİLİK AÇISINDAN... Ülkemiz medyasının bin yılın en soğuk kışı haberini bu kadar öne çıkartması, haberin yaratacağı ilginin cazibesine kapılarak kaynağını gerektiği kadar araştırmamasına neden olmuş olabilir. Her durumda bu, gazetecilik açısından örnek alınacak bir davranış değildir. Kaldı ki birkaç Polonyalı ve Rus hava tahmincisinin görüşlerini Polonyalı ve Rus iklim bilimcilerinin tümünün görüşü gibi ele almak da doğru değildir. CBT 1230/8 15 Ekim 2010