Katalog

2010 şubatında gök olayları Hasan H. Esenoğlu, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, esenoglu@istanbul.edu.tr ŞUBAT’TA GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ gün saat 3 04 Satürn Ay’ın 8 derece kuzeyinde 6 02 SON DÖRDÜN 7 21 Antares Ay’ın 1.1 derece güneyinde (örtülme) 12 08 Merkür Ay’ın 2 derece güneyinde 13 04 Ay Yer’e en uzak 14 05 YENİ AY 15 01 Yer–Güneş–Neptün dizilişi ile kavuşumda 16 21 Uranüs Ay’ın 6 derece güneyinde 18 08 Vesta–Yer–Güneş dizilişi ile karşı konumda 22 03 İLK DÖRDÜN 26 07 Mars Ay’ın 5 derece kuzeyinde 27 24 Ay Yer’e en yakın 28 13 Yer–Güneş–Jüpiter dizilişi ile kavuşumda 28 19 DOLUNAY Güneş rüzgârı (hızı: 350.3 km/saniye ve yoğunluğu: 2.6 proton/cm3), Güneş’in (veya bir yıldızın) üst atmosferinden salınan yüklü parçacıklar (ayrıca plazma) akımıdır. Çoğunlukla, yıldızın yüksek ısı düzeyi ve kendi devinim hızları sayesinde, yerçekiminden kurtulabilen yüksek enerjili elektronlardan ve protonlardan oluşur. Güneş rüzgarına doğrudan bağlı olaylar arasında, Yer’deki elektriksel güç merkezlerini etkisizleştirebilen yermıknatıssal fırtına, kutup ışıkları ve kuyrukluyıldızların kuyruğunun Güneş’den ters yönde olması sayılabilir. Son yıllarda Güneş rüzgarının incelenmesinde Güneş atmosferinin mıknatıssal alanının etkisine ağırlık verilmektedir. Günlük Güneş olayları http://spaceweather.com adresinden izlenebilir. İstanbul Üniversitesi’ndeki Güneş teleskopu ve Gözlemevi ikinci kez büyük bakıma alındığından Güneş gözlemelerine geçici olarak ara verilmiştir. Teleskopun bir son hali resmi bu sayfada verildi. Gezegen ve Parlak Yıldızların Ay Tarafından Örtülmesi: (http://lunaroccultations.com/iota) 7 Şubat saat 21’de Antares Ay tarafından örtülecek. Görüleceği yerler: Aleutian Adaları, Alaska’nın güneybatısı, Bering Denizi. ayında gerçekleşecek Jüpiter ve Neptün’ün kavuşum bilgileri çizelgede verildi. tarihi çizelgede verildi. 13 Şubat’ta Küçük Gezegenlerin Parlaklıkları (Kadir) Ceres Pallas Juno Vesta 8.9 9.2 9.6 6.2 Şubat Ayı Boyunca Gökcisimlerin Doğuş–Yükseliş– Batış Saatleri (saat:dakika) Kavuşum (conjunction) Yer–Güneş–Neptün Gün 15 Saat 01 (15 Şubat 2010 saat: 7:50) Yer–Güneş–Jüpiter 28 13 GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR Yörünge düğümleri: Bir yörüngenin, eğikliğini belirlemek için referans olarak alınan düzlemi kestiği iki noktaya yörünge düğümleri (yabancı dilde ‘descending node’) adı verilir. Bu iki düğüm içinden, yörüngeyi izleyen cismin referans düzlemini güneyden kuzeye doğru aştığı nokta ‘çıkış düğümü’; kuzeyden güneye doğru geçtiği nokta ise ‘iniş düğümü’ olarak adlandırılır. Eğikliği sıfıra eşit olan bir yörüngenin düğümleri yoktur. Merkür’ün Şubat ayında yörünge düğümleri tarihi çizelgede şekil ile birlikte verildi. AY EVRELERİ İlk Dördün Gün Saat 22 02:42 Dolunay Son Dördün Gün Saat Gün Saat 28 18:38 6 01:48 Yeni Ay Gün Saat 14 04:51 Gezegen Yörünge Gezegen Güneş’ten Gezegen En Büyük Düğümleri en uzak enlemde Gün (aphelion) Gün Merkür 3 Merkür 13 Mars 21 Kuzey Venüs 25 Güney 2010’UN OLAYLARI Parlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Parlaklıkları (gece saat 02 için) (D: Doğu taraftan, B: Batı taraftan, Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) GÖK ATLASI: 15 Şubat 2010 akşam saat 21:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte ve kolay görülebileceği 2.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve gezegenlerin içinde bulunduğu takım yıldızlar belirtilmiştir. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar–burçlar buradan izlenebilir… Ay–Yer Uzaklığı Ay Yer’e En Yakın Ay Yer’e En Uzak Gün Saat Uzaklık( km) Gün Saat Uzaklık (km) 27 24 357800 13 04 406500 Gezegenlerin Görünümleri YER MEZKEZLİ OLAYLAR Yer’den Bakıldığında Dış Gezegenler: Kavuşum conjuntion), gökbilimde bir gözlem noktasından bakıldığında iki ya da daha çok sayıda gök cisminin gökyüzünde birbirlerine yakın konuma gelmesidir. Yaygın uygulamada bu sözcük, Yer’den bakıldığında, Güneş’in uydusu olan bir gök cisiminin (örneğin bir gezegen, asteroid vb.) veya Ay’ın Güneş’e en yakın konumuna geldiği anı tanımlamada kullanılır. Jüpiter’in ‘kavuşum’undan söz edildiğinde, Yer– Güneş–Jüpiter şeklinde bir dizilme ile Güneş’in Yer ile Jüpiter arasına girdiği ya da başka bir deyişle Jüpiter’in Güneş’in arkasından geçtiği an kast edilmiş olur. Şubat CBT 1193/ 11 29 Ocak 2010 Şubat ayı boyunca Güneş’in en tepeye çıktığı anlar (teknik söylemi ‘meridyen geçişi’) ile 5 gezegenin belirlenen iki göksel koordinata göre iki grafik bu sayfada verildi. İki grafiğin birTarih (Şubat) Merkür Venüs Mars Jüpiter Satürn likte kullanımından Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. herhangi bir tarih ve 3 B 24 –0.2 D 5 –3.9 E 173 –1.2 D 20 –2.0 B 130 +0.7 saat için şunlar belir13 B 20 –0.2 D 8 –3.9 D 160 –1.0 D 12 – 2.0 B 140 +0.7 lenebilir: (1) Gezegen 23 B 15 –0.4 D 10 –3.9 D 147 –0.8 D 4 –2.0 B 151 +0.6 ve yıldızların Güneş’e olan yakınlıkları (2) sabah veya akşamları gezegen ve yıldızların görünümleKüçük Gezegenler: Küçük Vesta–Yer– Karşı konum (yabancı ri (3) tan sırasında gezegen ve yıldızların yerleri (4) geGezegen Güneş Dizilişi dilde opposition), üst zegen ve yıldızların birbirlerine göre yakınlıkları. Karşı konum Bir gök cismi gece yarısı en tepeye yükseldiğinde gezegenlerin Yer’e en Gün (meridyen geçişinde iken) gök cismi–Yer–Güneş diziliyakın (Güneş’e de en Vesta 18 uzak) oldukları andır. şinde olur (yabancı dildeki karşılığı opposition), yani Bu konumda Yer, gezegenle Güneş’i birbirine bağlayan Güneş’e en uzak konumdadır, bu durumda tüm gece gökdoğru üzerindedir. Vesta’nın Şubat ayında karşı konum Yazının devamı 15. sayfada