Katalog

Baştarafı 5. sayfada –2 kadir parlaklıklı gezegen, güneydoğuda ufuktan en fazla 19 derece yüksekte Oğlak takım yıldızında bulunacak. Jüpiter sanal resimde verildi. Satürn, akşamdan sabah Güneş doğuncaya kadar on saat süreliğine doğarken tam doğuda, en tepede iken tam güneyde ve batarken de tam batıda Aslan takım yıldızında 175 derece gibi yarım daireye yakın bir dolanımda görülecek. Satürn ufuktan en fazla 56 derece yüksekte yer alacak. Gezegenin parlaklığı da +0.6 kadir. Satürn sanal resimde verildi. Neptün, ayın yarısından itibaren Güneş doğmadan hemen önce sabah saatlerinde kısa süreliğine (giderek görülmesi artarak) teleskop eşliğinde görülebilir. +8 kadir parlaklıklı sönük gezegen ufuktan en fazla 17 derece yüksekte bulunacak. Neptün güneydoğu tarafta Oğlak takım yıldızında yer alacak. Gezegen sanal resimde verildi. Gezegenler Nerede? şacak ve sonraki gün ve aylarda teleskop eşliğinde izlenmesi sürdürülecek. Ayrıntılı bilgi www.aerith.net/ comet/catalog/ 2007N3/ 2007N3.html ve http://apod.nasa.gov/ apod/ ap090202.html adreslerinden öğrenilebilir. İki tarih için ve yakın gök cisimleri ile birlikte yeni kuyruklu yıldızın sanal iki resmi verildi. 3– “100 Saat Astronomi”, Dünya’daki büyük gözlemevlerinin katılımıyla internet üzerinden yapılacak yayınlar, gözlem etkinlikleri ve diğer etkinliklerden oluşan ve tüm dünyada aynı zamanda (özellikle 2–5 Nisan 2009 tarihleri arasında 4 gün~ 100 saat boyunca) gerçekleştirilecek bir organizasyon olarak planlandı. Gerçekleneceği adres: http://youdecide.hubblesite.org. Hubble Uzay Teleskopu’nun gözlemini yapmadığı 100 resim içerisinden bir tanesini seçerek DAY2009’un bu organizasyonuna katılabilirsiniz. Hubble teleskopu daha sonra en çok oylanan gök cismini gözleyecek! 4– Uluslararası Astronomi Birliği’nin popüler gökbilim dergisinin beşincisi yayımlandı. Eskileri ile birlikte indirilebilecek adresi: www.capjournal.org/issues/index.php. Aynı adresten basılmışları da istenebilmektedir... 5– Mars, GoogleEarth+Sky’a eklendi, http://earth.google.com adresinden indirilebilir. 6– Orta dereceli okullarda öğrenciler 7. sınıf Fen ve Teknoloji derslerinde uzay ve Güneş Sistemi hakkında temel bilgiler almalarından sonra şimdi de, Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Lise Fizik 11. sınıfların müfredatında altıncı ünitesini “Yıldızlardan Kuasarlara” konusuna ayırdı. Bu ünitenin amacı ve hedefi: öğrenciler kolayca gözlemlenebilen yıldızlardan yola çıkarak gözlemlenebilen en uzak gök cismi (evrenin sınırlarında!) olan kuasarlara doğru yolculuğa çıkacaktır. Bu yolla fiziğin makroskopik boyutta uğraş alanı hakkında bilgi sahibi olacaklardır. Yıldızların oluşumundan ölümüne kadar geçen sürede yıldızların yapısını enerji kavramıyla ilişkili bir şekilde öğrenecekler. Yıldızların evrimi incelenirken değişik evrelerde oluşan süpernova patlaması gibi süreçler ile kara delik ve nötron yıldızları oluşumu gibi ilginç gök olaylarını inceleyecekler. Yıldızların parlaklıklarına, sıcaklık ve ışınımlarına göre nasıl sınıflandırıldığını öğrendikten sonra evrenin oluşumunu ve yaşını tahmin etmede kullanılan yaklaşım ve yöntemleri öğreneceklerdir. Elde ettiği bu bilgiler ile öğrencilerin evrene ve geleceğe yönelik çıkarım yapmaları ile bakış açıları ve hayal güçlerinin sınırlarını genişletmeleri hedeflenmektedir. 7– İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yüksek Lisans çalışması çerçevesinde tarihi İstanbul Üniversitesi Gözlemevi’nde (kendi dillerindeki yazılışları ile) Galileo Galilei ve Nikolas Koppernigk film çekimleri gerçekleştirildi. Çekimden bazı sahneler için adres (sayfa 5–12): www.istanbul.edu.tr/fen/astronomy/aak06/IUFFKulupleriTopl antisi.pdf. Medyada Gökbilim: Bu ay medyadaki gökbilim haberleri iki konu başlığında ortaya çıkmıştır: ilki uzay çalışmalarını belirten astronotik ve ikincisi, Ay tutulması. Manşetleri de: Uzaya Asansör Dayayacaklar (“ayakları Yer’e basan proje!” HHE)–İran’ın Ümit’i Uzayda–Ay’da da Su Tükenmek Üzere!–Yıldız Savaşlarının Fitili mi Ateşlendi?–Ay’da Şölen Var. Başlıklar kullanılarak internetten bu haberlere ulaşılabilir. Gökbilimden Türkçe’mize bir katk : “Bir elime Güneş’i diğer elime Ay’ı verseler...” türündeki doğal gerçekliği olan özlü söylemlerin gerçekleneceği bu ay ki tarihleri aşağıda. Doğuda Ay–batıda Güneş: 7–9 Şubat tarihlerinde saat 16:35–17:15 arasında gerçekleşecektir. Meraklı okuyucularımız uzay içerikli benzer deyişleri iletirlerse onları da tarihlendirelim... Bu yazıda kaynakça olarak “The Astronomical Almanac 2009 (http://asa.usno.navy.mil)”dan, güncel gökbilim haberleri için de tüm Türk gökbilimcilerimizin ortak ileti haberleşme kanalından ([email protected]) yararlanıldı. Teleskoplu gözlemler ve 2009 Astronomi Yılı’nı iyi değerlendirme dileğiyle... OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu ([email protected]) Bilgi toplumu öncelikle bireylerin, kurumların ve toplumların bilgi üretmede kullanacakları veri kaynaklarını tespit etmesini, bunları belli bir nedenle analiz ederek üretecekleri bilgileri de gündelik yaşamlarına uygulayabilmelerini gerektirir. Yemeklik Bilgi Toplumu İçinde yaşadığımız devir bilgi çağı değil de yemek çağı olsaydı, bunu algılamamız nasıl olurdu? Çok güzel yemek yiyebilmek, müthiş lezzetlerin nerede olduğunu aramak, bulmak ve o lezzetleri tadabilmek için ne gerekiyorsa yapmak... Sanırım pek azımız bu çağı “müthiş lezzette yemekler yapmak” olarak tanımlardı. Bugün bilgi çağındaki toplumsal duruşumuz aynen böyle. Bize keyif verecek bilgiler neredeyse sürekli onu arıyoruz. Bu arayışımız sırasında bayağı bir tuzağa düşüyor, kazık yiyoruz. Ancak yine de bundan akıllanmıyor ve bilgi üretmek yerine bilgi aramaya devam ediyoruz. Borsada yatırımı olanların çok azı analiz bilgilerini değerlendirerek bu yatırımlarını yapar. Ancak çok daha büyük bir çoğunluğu “el altından” bir bilgi kırıntısının peşinde koşar. At yarışlarında buna “tüyo” denir. Bir türlü anlam veremem; bu tüyolar doğruysa neden birileri o bilgiyi kendine saklayıp cebindeki parayla o ata oynamak yerine o bilgiyi sağa sola yaymayı kendilerine bir iş edinmiştir? Bilgi çağı dendiğinde aklımıza ilk gelen şey kendimize keyif ya da çıkar sağlamada faydası olacak bilgileri edinmek ve başkalarını ekarte edip bu bilgilerden istifade etmektir. Oysa ıskaladığımız nokta bu amaca hizmet edecek bilgilerin mümkün olduğunca kişinin (kurumun, toplumun) kendisi tarafından üretilmesi gereğidir. Bilgi toplumu derken bilgiyi harekete geçirme eylemleri kadar o bilgiyi üretme süreçlerine de işaret edilmekte ve daha ziyade bilgiyi eyleme dönüştürme süreci çoğunlukla o bilgiyi üreten mekanizmaya yakıştırılmaktadır. Elbette ki bilgiyi eyleme dönüştürmek sadece o bilgiyi üretenin tekelinde olan bir şey değil. En azından çoğu zaman. Ancak üretilmiş olan bilgi entellektüel bir mülkiyet hakkı oluşturuyorsa, o bilgiyi kullanmak doğal olarak onu üretene aittir. Kendimizi sınırlayıp da konuya zaten üretilmiş bilgiler açısından baktığımızda ortada taş üstüne taş koyacak güvenilir bir bilgi kalmamaktadır; keyfimize ya da cebimize hizmet edecek. Oysa bilgi “varken yok olmaz, yokken var olmaz”. Bilgi hep oradadır. Maharet sadece onun şeklini değiştirip, kullanılabilir hale getirmektir. Örneğin bizim gibi uçan kuşa borcu olan bir toplum için üzerinde şiddetle durulması ve bir çözüm üretilmesi gereken en kritik konulardan bir tanesi de her türlü kaynağın verimli kullanılmasıdır. Kaynakları verimli kullanmak, kaynağın kullanım sürecini analiz edip, bu süreçle ilgili veriler toplayıp bu verilerden yola çıkarak anlamlı bilgiler üretmekten ve bu bilgiler çerçevesinde kararlar vermekten geçer. Haftanın yedi günü, günde oniki saat mesai yapan bir perakende satış mağazasında çalışan beş kişinin bu sürenin yüzde seksenini müşteri beklemekle geçirmesi de raflara hangi maldan ne kadar koymayı hesaplamak da hep anlamsız gelen bu bilgi kırıntılarının, verilerin toplanmasından, onların analiz edilmesinden geçmektedir. Otomotiv sektörünün, daha krizin “k”si gündeme geldiğinde acilen stok ve mesai tedbirlerine başvurması, optimal kaynak kullanımına güzel bir örnektir. Verileri değerlendirme süreci illa ki bu tür ticari kaygıları içeren süreçlerle ilgili değildir. Yaşamımızın her anında birey olarak da kurum ya da toplum olarak da çevremizdeki veri kaynaklarını tespit edebilmeli ve bu verileri değerlendirmesini bilmeliyiz. Bilgi toplumu öncelikle bireylerin, kurumların ve toplumların bilgi üretmede kullanacakları veri kaynaklarını tespit etmesini, bunları belli bir nedenle analiz etme motivasyonlarına sahip olmalarını, bu analiz sonucunda üretecekleri bilgileri de gündelik yaşamlarına uygulayabilmelerini gerektirir. Bir de bu süreci parası neyse ödeyerek edinenler var. Kestirmeden gidip zaman kazanmak amacıyla tercih edilen bu yol aslında temelde ana amaçtan sapmamayı ve yeterli maddi imkana sahip olmayı gerektirir. Oysa Türkiye dahil pek çok ülke bu gerekliliği göz ardı etmekte. Bugün milyarlarca dolar borcumuzun olması aslında bunun önemli bir göstergesidir. Gökyüzü Günlüğü Gök Atlası: 15 Mart akşam saat 21:00 için verildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar– burçlar buradan izlenebilir… CBT 1145/ 10 27 Şubat 2009 2009 Dünya Astronomi Yılı (kısaca DAY 2009) etkinliklerle sürmekte. www.astronomi2009. org sitesinden ülkemizdeki gelişmeler izlenebilir. Galileo onuruna kutlanılan yılda önemli olabilecek bir haber www.ntvmsnbc.com/news/473202.asp adresinde yayımlandı: Galileo 367 yıl önce teleskopunu uzaya çevirdiğinde göz kusurlarıyla birlikte ne gördüğünü öğrenmek için gökbilimcinin mezarı açılacak ve DNA örnekleri alınacak. Haberin devamı verilen sitede... 1– DAY2009’da ortaya çıkartılan Centaurus A’nın bir görüntüsü: aktif galaksinin merkezindeki karadelikten her iki tarafa çıkan jet ve küresel yapı oluşumu... Ayrıntılı bilgi ve resim için adres: www.eso.org/gallery/v/ESOPIA/Galaxies/phot03a09fullres.tif.html 2– 11 Temmuz 2007’de keşfedilen “Lulin (C/2007 N3)” isimli kuyruklu yıldız ülkemiz semalarından da gözlemlenmeye başlayacak. Yaklaşık Şubat sonuna doğru parlaklığı iyice artarak insan gözünün görme sınırı olan 6. kadire kadar ula 2009 DÜNYA ASTRONOM YILI VE GÜNCEL GÖKB L M HABERLER