Katalog

Kavşak türünün seçimi; yerine, trafik değerlerine göre yapılmalı. Bu fotoğrafta görülen kavşak, anayol/yanyol kavşağı değildir. Kaldı ki haberde de döner (yuvarlakada) kavşak olarak anılmakta. Buna karşın yuvarlakada kavşak kurallarına da uymamakta (7,8,9). İşaretlemesi de yuvarlakada kavşak gibi değil. Bu kavşağın nasıl bir kavşak olduğu KGM’ye soruldu. Genel Müdür Yardımcısı imzası ile gelen yanıtta; “… bu kavşak yuvarlakada kavşak olmayıp, refüjle bölünmüş bir yolda refüj aralığında sola ve geri dönecekler için bir dairesel ada ile düzenlenmiş bir kavşaktır...” denildi. Bu durumda kavşağa yaklaşan taşıtların kavşaktan geçiş düzenleri (öncelikleri) işaretler ile belirtilmediğinden, ve kavşağı yaklaşan akımların hızlarının denetiminin de geniş yollar nedeniyle olanaksızlığından kazalar kaçınılmaz oluyor. Yasalarımıza göre; ana50 km/sa hızla giden yol/yanyol kavşaklarında kavbir taşıt, fren yapması şağa giren anayol taşıtlarının gereğini anladığı yerhızlarını azaltmaları gerekir. Yanyol taşıtlarının ise durmaden, 24 m. uzakta dusı ve anayol taşıtlarına yol rabilir. Hızı 90 km/sa vermesi gereklidir. İşaretleme olan taşıt 66 m. uzakta de bunu gösterecek biçimde durabilir. Hızı 110 yanyol taşıtlarına kavşağa girişinde dur çizgisi çizilir ve km/sa olan taşıt da 96 DUR / YOL VER işareti kom uzakta durabilir ve nur. Anayola, taşıtlara kav90 km/sa hızı olan taşı şağa yaklaştıkları nı uyaran tın durduğu yerden ge işaret konur. Yuvarlakada kavşaklarda çerken hız hâlâ 75 ise kavşağa yaklaşan taşıtların km/sa dolaylarındadır. hepsi (hangi yoldan gelirse gelsin) kavşak içinde, ada etrafında olan, taşıtlara yol vermek zorundadır. Kavşağa giren her yolun ağzında dur çizgisi ve DUR / YOL VER işareti olması zorunludur. (7,8,9). Şekildeki kavşaktan gazete(ci) yuvarlakada (döner) kavşak olarak söz etmektedir, ancak düzenleme ve işaretleme yuvarlakada kavşak tasarım kurallarına uymamaktadır (7). Bu yolların hangisinin anayol hangisinin yanyol olduğu da belli değildir. Bu tasarımda yollar geniş olduğu için hızlı gitmeyi teşvik etmekte, kurala uyup kavşağa yaklaşırken yavaşlayan sürücüler olsa bile, arkadan gelen geçip hızla kavşağa girebilmektedir. Bu ve benzeri kavşaklarda çok kaza olma nedeni kurallara uygun ol mamasıdır. Sonuçta tam bir uzmanlık tasarımı olması gereken kavşak çözümü ne olduğu belirsiz, teknik kurallara ve kurumun kendi yayın ve standartlarına bile uymayan bir biçimde yapılmaktadır. Sanırım bunu da bilgi eksikliği olarak görmeli ve genel kamu bilgisizliğinden daha tehlikeli bir durum olarak değerlendirilmeli. Bu hatalı tasarımın sonucunda da fatura sürücülere kesiliyor. Kaza istatistiklerinde “Sürücü Kusurları” başlıklı çizelge incelenirse; 3. sırada %12,34 oranıyla Kavşaklarda geçiş önceliğine uymamak ve 6. sırada %6,41 oranında kavşaklara yaklaşırken hızını azaltmamak, kusurları sıralanmaktadır (10). Bu iki kusurun toplamı %18,75 kavşaklarda sürücü hataları olarak bir arada ele alınırsa en büyük sürücü hatası oranını oluşturuyor. Bu iki hatalı davranışın da, kavşağın doğru tasarımı ile azaltılması olası. Bu değerlendirmelere göre, istatistiklerde %1 ya da altında gösterilen yol kusurlarının gerçeği yansıtmadığı, ya da diğer bir deyişle anlamı kalmadığı görülmektedir. HIZ SINIRLARI ARTMAMALI Kazalar konusunda tartışılacak çok teknik konu var, ama TBMM’de karayollarında hız kısıtlarının arttırılması yönünde hazırlıklar da var! Hız, trafik gü Şekil –resim 1: Torbalı – Bayındır Kavşağı (5) venliğinde her konudan daha önemli, yani en önemli konu. Avrupa’da bazı ülkeler hız kısıtlarını indirme yollarını ararken hız kısıtının yükseltilmesini isteyenler, yollarımızın standartlarının yükseldiğini (!) araçlarının teknik özelliklerinin çok geliştiğini öne sürmekte. Unuttukları ise, fizik kurallarının değişmediği ve hiç değişmeyeceği, araçların fren yeteneklerinin değişmediği ve değişmeyeceğidir. Fren ile ilgili olarak araçlarda bulunduğu belirtilen (ABS vb.) hiçbir teknolojik donanımın fren boyunu kısaltamayacağı gibi, fren koşullarını fizik kurallarından daha iyi bir duruma getiremeyeceği iyi bellenmelidir. Sayın Aydın Menderes’in sakat kalmasına neden olan kazaya katılan aracın eski, bakımsız, son teknolojik yenilikleri ve donanımı olmayan bir araç olduğu söylenemez. Kazanın olduğu yerde, yol yeni yapılmış, bölünmüş, geometrik özellikleri yüksek bir yoldur. Kazanın tek nedeni Antalya’daki parti toplantısına yetişmek için aşırı hızlı gitmektir. Çok sevilen valilerimizden sayın R. Yazıcıoğlu’nun yaşamını yitirdiği kazaya katılan araç en son model ve dünyada en iyi bilinen marka bir otomobildi. Yol yeni tamamlanmış, bölünmüş yoldur. Kaplaması ve geometrik özellikleri belki de ülkemizdeki en iyisidir. Kazanın tek nedeni yine hızdır. Eski bakanlardan sayın M. Taşar’ın yaşamını kaybettiği kaza kavşak koluna, yol geometrisinin izin verdiğinden ve yerinde işaretle gösterilmiş olan hız kısıtının çok üzerinde girmesindenmeydana gelmiştir. Otomobilinin son model ve yüksek donanımlı olmasının kazayı önleyemediği unutulmamalıdır. Unutulmaması gereken; aracın fren boyu hızın karesi orantılıdır. Örneğin 50 km/sa hızla giden bir taşıt, fren yapması gereğini anladığı yerden, 24 m. uzakta (yaklaşık 14 m. fren izi bırakarak) durabilir. Aynı anda ve aynı noktada fren yapması gereken 70 km/sa hızdaki taşıt 47 m. uzakta (ve 32 m. fren izi bırakıp) durabilirken, ilk taşıtın (50 km/sa hızla taşıtın) durduğu noktadan (24. m’den) geçerken hızı hâlâ 60 km/sa dolaylarındadır. Hızı 90 km/sa olan taşıt (47 m fren iziyle) 66 m. uzakta durabilir. Hızı 110 km/sa olan taşıt da (73 m fren iziyle) 96 m uzakta durabilir ve 90 km/sa hızı olan taşıtın durduğu yerden geçerken hız hâlâ 75 km/sa dolaylarındadır. Doğaldır ki bu değerler sürtünme katsayısı vb. için yapılan bazı kabullerle geçerlidir. Bu koşullardaki değişiklikle bu değerler de değişebilir, ancak hiçbir zaman %10 ya da daha fazla azalması söz konusu değildir. Kazaya katılan araçlardan yaralı çıkma olasılığının da (fizik kuralı olmamakla birlikte) araştırmalara göre hızın üçüncü kuvveti (küpü) ile, can kaybı olması ise dördüncü kuvveti ile orantılı olduğu öne sürülmektedir (6). Kaynaklar : 1 www.tuik.gov.tr;s2 www.kgm.gov.tr; 3 International Road Traffic and Accident Data Base (September 2005); 4International Traffic Safety Data and Analysis Group (http://cemt.org/IRTAD/); 5 Yeni Asır gazetesi, 14.07.2008; 6 Kavşak tipi seçimi ile ilgili olarak önerilen esaslar, KİTGİ Ek:1, (www.kgm.gov.tr); 7 Modern dönel kavşakların için önerilen tasarım esasları KİTGİ Ek:2, (www.kgm.gov.tr); 8Rounabouts, US Department of Transportation FHWA No RD 00 67 Washington 2000; 9 Dönel Kavşaklar Tasarım Rehberi, KGM, Planlama Şb. Md. Ankara, 2005; 10 Trafik Kaza Özetleri 2006, www.kgm.gov.tr Çizelge 4 : Dünyada Yüz milyon Taşıt*km. başına yaralı ve can kaybı değerleri (4) Ülke * ** Alm 48 0,85 Avst 48 0,89 Fin 13 0,77 Fr 14 İng 37 Hol 24 0,77 İsveç 24 0,59 İsvçre 34 0,59 Kore 65 1,93 Jap 121 1,03 NZ 29 1,01 Kand 48 0,92 ABD 39 0,9 0,64 0,63 * Yüz milyon taşıt*km. başına yaralanmalı kaza sayısı ** Yüz milyon taşıt*km. başına can kaybı sayısı Ig Nobel Ödülü BAŞTARAFI 2. SAYFADA Gelgelelim, bu araştırmadan 2 yıl sonra Taipei Tıp Üniversitesi’nden ChuangYe Hong ve ekibi, bu meşrubatın “sperm öldürücü etkiden” yoksun olduğunu kanıtladı. Birbirleriyle çelişen bu iki sonucun onuruna, aralarında 1976 Nobel ödüllü Harvard’lı kimyacı William Lipscom ve fraktal geometrinin öncülerinden Benoit Mandelbrot’un da yer aldığı ödül töreninin kodamanları, sahnede CBT 1126/ 16 17 Ekim 2008 Coca Cola bardaklarını tokuşturdular. Kabare gösterisini andıran ödül töreni bilimsel sınırların çok ötesindeydi. Plastik pembe flamingoyu bulmasından ötürü 1996’da Ig Nobeli’ni alan Don Featherstone, en son geliştirdiği bahçe süslemelerini sergiledi; kılıç yutmanın yan etkilerini araştırdığı çalışmasıyla Ig Nobeli’ni alan Dan Meyer de sahnede kılıç yuttu. Ardından da “Fazlalık, Yeniden” adlı bir operetin dünya prömiyeri akordeon topluluğu eşliğinde sahnelendi. İzleyiciler de gösteriye katıldılar. Ayrıca ellerindeki kâğıtları katlayarak yaptıkları kâğıttan uçakları havaya fırlatarak duygularını dışa vuran izleyicilerden şanslı iki kişi Nobel Ödüllü Bir Kişiyle Randevu Yarışması’na katılarak, Lipscomb ve Mandelbrot ile bir gece geçirmeye hak kazandılar. IG nobellerini kazanan “çalışmaların” tam listesi: http://improbable/ig/winners Not: Ig Nobel ödülleri Nobel’e alternatif olarak, yeniden üretilmeyecek ve üretilmemesi gereken bilimsel çalışmalara veriliyor. Ig, şerefsiz anlamına gelen “ignoble” sözcüğünden gelir. (Wikipedia)