Katalog

TEKNOLOJİ ÖDÜLLERİ POLİTİK BİLİM Aykut Göker http://www.ınovasyon.org; [email protected] “Emisyon düzeylerinde büyük düşüşler sağlayabilmek ki bu, çevresel sürdürülebilirlik için gerek şarttır ancak yeni teknolojik paradigmaların geliştirilebilmesine bağlıdır... Yeni paradigmaların ortaya çıkması[ysa] büyük ölçüde kamu kurumlarınca desteklenen temel ve uygulamalı araştırmalarda büyük ilerlemeler olmasına...” TESİD ÖDÜLLERİ Enerjide Teknoloji Meselesi (4) Geçen hafta aktardığım çalışmada dile getirilen önerilerin isabet dereceleri ve gerçekleştirilebilirlikleri elbette tartışılabilir; ama ben bunlardan dördüncüsünün, uzun vâdeli çözüm için belirleyici olduğunu ve gerçekleşmesi için siyasî bir mücadele konusu olarak da ciddiye alınması gerektiğini düşünüyorum. Öneri şuydu: “Emisyon düzeylerinde büyük düşüşler sağlayabilmek ki bu, çevresel sürdürülebilirlik için gerek şarttır ancak yeni teknolojik paradigmaların geliştirilebilmesine bağlıdır... Yeni paradigmaların ortaya çıkması[ysa] büyük ölçüde kamu kurumlarınca desteklenen temel ve uygulamalı araştırmalarda büyük ilerlemeler olmasına... Gelişmiş ülkelerin, bu alanda âcilen, belli misyonlara yönelik büyük çaplı projeler başlatması şarttır.” Öneride gelişmiş ülkelere göndermede bulunulduğu için merak ettim; gelişmiş bir ülke olarak ABD enerji teknolojilerinde ne yapıyor, ona baktım. Niçin ABD? Çünkü bu ülke, 'Center for Global Development'ın verilerine göre, atmosfere saldığı karbondioksit miktarı bakımından dünyada birinci sırada. İkinci sıradaki Çin ancak 2017 yılında ABD'yi geçecekmiş... Birleşik Devletler Enerji Bakanlığı'nın desteklediği ulusal araştırma programları bu ülkenin ne yaptığı konusunda oldukça iyi bir fikir veriyor. İsterseniz, bu programlara bir kez de birlikte bakalım ve işe kömürle başlayalım. Birleşik Devletler Enerji Bakanlığı'na göre, “Kömür, ABD'nin enerji gücünün başlıca dayanaklarından biridir. Dünya kömür rezervlerinin dörtte biri ABD'dedir ve ulusun bu kaynağının toplam enerji muhtevâsı dünyanın, bilinen, yararlanılabilir petrol rezervlerinin toplam enerji muhtevâsından fazladır. Amerikalıların tükettiği elektriğin yarıdan fazlası da kömüre dayalı olarak elde edilmektedir. Kömürün elektrik üretimindeki bu ağırlığı öngörülebilir bir gelecek için de değişmeyecektir.” ABD ekonomisi açısından yaşamsal önemdeki bu zenginliğin korunabilmesi için, Enerji Bakanlığı'nın Fosil Enerji Araştırma Programı kapsamında düşük maliyetli, çevreyle uyumlu teknolojilerin geliştirilmesi ve enerji üretiminde verimliliği artırıcı teknolojik yenilikler ortaya konabilmesi için çalışıldığı ifade ediliyor. Bu bağlamda ele alınan bir projenin konusu, geleceğin 'sıfır emisyonlu', kömürlü elektrik santralini geliştirmek... Üzerinde özel sektörle birlikte çalışılan bu projenin tahmînî maliyeti 1,5 milyar ABD Doları. Aynı program kapsamında, mevcut kömürlü santrallerin çıkardığı gazları atmosfere girmeden tutmayı konu alan araştırmalar da yürütülüyor. Programın bir başka ayağında kömürlü elektrik santrallerinde enerji verimini artırmaya yönelik yeni teknolojiler üzerinde çalışılıyor. Bugünkü santraller kömürün enerji potansiyelinin ancak üçte birini elektriğe çevirebiliyor. Hedef, önümüzdeki 1015 yıl içinde bunu ikiye katlamak... Kömürden enerji üretiminde verimlilik artışı, elektriği daha ucuza üretmenin yanında, atmosfere salınan gaz miktarını da azaltabilmek demek... ABD'de, elektrik üretiminde birincil enerji kaynağı olarak kömürden sonra ikinci sırayı nükleer enerji almaktadır. Bu ülkede üretilen elektriğin %20'si mevcut 103 nükleer güç santralinde elde edilmektedir. Enerji Bakanlığı, nükleer enerji konusundaki yaklaşımını şu cümleyle ortaya koymuş: “Nükleer enerji ulusumuzun sıfır emisyonla elektrik üretebilmek için dayanacağı en geniş kaynaktır.” Bakanlık yürüttüğü Nükleer Enerji Araştırma ve Geliştirme Programı kapsamında güvenli, rekabet edebilir ve çevreye duyarlı nükleer teknolojiler geliştirilmesini destekliyor. Program'ın kilit misyonuysa “Nükleer alandaki temel teknolojiyi güçlendirmek ve bugün sivil amaçlarla yapılmakta olan en ileri düzeydeki bazı taknolojik araştırmalardan da yararlanılarak geleceğin nükleer güç santrallerini geliştirmenin yolunu çizmek” biçiminde tanımlanmış... Birleşik Devletler Enerji Bakanlığı'nın ARGE programlarından birkaçına daha değineceğim. Böylece, ABD'nin enerji teknolojilerindeki genel tutumu konusunda kabaca da olsa fikir edinmiş olacağız. Unutmayalım, bu tutum diğer gelişmiş ülkeler için de belirleyici oluyor. 7 şirkete yenilikçilik yaratıcılık ödülü Türk Elektronik Sanayiciler Derneği'nin (TESİD) her yıl düzenlediği Yenilikçilik Yaratıcılık Ödüllerinden iki büyük ödül, 4 ayrı kategoride başarı ödülleri ve Jüri özel ödülü verdi... 'B üyük firma' alanında, TÜBİTAK Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) ve 'KOBİ' alanında Argela, büyük ödüle layık görüldü. Fikrin yaratılması kategorisinde Airties, ürün özelliğinde yenilikçilik kategorisinde Turkcell, fikrin ürüne dönüşüm süreci kategorisinde Aselsan ve yeni üründe ticari başarı kategorisinde EAS, yaptıkları çalışmalarla başarı ödülü kazandı. Yarışmanın ana sponsoru olan Türk Telekom'un Jüri Özel Ödülü ise Mobinex Venüs'e verildi. 1999 yılından bu yana her yıl düzenlenen TESİD Yenilikçilik Yaratıcılık Ödülleri için toplam 18 şirket ve proje başvurmuş, konusunda uzman akademisyenler ve sanayiciler tarafından değerlendirilen projeler arasından TESİD Ödül Yürütme Kurulu'nun seçtiği 14 firma finale kalmıştı. Jüri, ürün geliştirme sürecinin farklı aşama ve kategorilerine ilişkin dört adet Başarı Ödülü, Türk Telekom Jüri Özel Ödülü, KOBİ ve Büyük Firma alanlarında iki adet Büyük Ödül verilmesini kararlaştırdı. Kadir Has Üniversitesi’nde düzenlenen törende kazanan firmaların temsilcilerine ödül plaketleri sunuldu. Son dönemde satın aldığı şirketler ve iş ortaklıkları ile bilişim teknolojileri alanında önemli yatırımlar yapan Türk Telekom'un ana sponsorluğunda gerçekleşen TESİD Yenilikçilik Yaratıcılık Ödülleri töreninde konuşan TESİD Yönetim Büyük Ödül TÜBİTAK Kriptolojiye: FORESC, farklı yapıdaki ortamlar (HFVHFUHF/IP üzerinden sayısal verilerin (resim dosyaları, ofis dokümanları, metin dosyaları ve ses dosyaları) güvenli ve güvenilir biçimde iletimini gerçekleştiren özel bir erişim ve sunucu cihazı. Sabit birimler (askeri karargah vb) arasında, sabit birimler ile hareketli birimler arasında ve hareketli birimlerin kendi aralarında telsiz ortam üzerinden güvenli iletişimi sağlar. Proje'nin yürütücüsü Ali Çıkıkçı şu bilgileri verdi: Projenin amacı: Haberleşme normalde uydu sistemleriyle yapılır. Uydu haberleşmesini istediğiniz zaman susturmak, kesmek mümkündür. Bu riski en aza indirmek için biz varolan telsizlerle haberleşebilmeyi sağlayan bir yazılım donanım sistemi kurduk. Çünkü Telsizlerle haberleşmeyi, uyduya göre susturmak bu daha zordur. Proje 2004'te başladı, biz müşterisi olmadan projeyi geliştirdik. İnternet bağlantısı yapar gibi telsiz üzerinden haberleşiyorsunuz. Ancak tabii ki yavaşlama gibi bazı darbogazlar olabiliyor. Esas amacı taktik haberleşmeyi sağlamak. Projeyi oluşturduktan sonra şimdi mesela deniz kuvvetlerinde kullanıyor. Ürün, Karadeniz ülkeleri arasında ortak tatbikatlarda kullanılmaya başlandı. İlk kez bir Rus savaş gemisinde kullanılan “yabancı” sistem oldu. Romanya dört tane aldı. Bazı ülkelere hizmet karşılığında hediye edildi, NATO Akdeniz tatbikatlarında da güvenliği sağlamak için bizim bu sistem kullanılıyor. NATO gemileri buraya geliyor, yerleştirmeyi, bakımını, hizmetini de biz yapıyoruz. Projede hiç bir yabancı lisans yok, yurtdışına bağımlı değiliz. Sistem de Linuks yani açık sistem üzerinde çalışıyor. Yurtdışına bağımlı değiliz. Şimdi sistemi helikophter ve savaş uçaklarında da kullanılacak bir biçimde geliştiriyoruz. ABD'den talep var. Hem ülke olarak prestij hem para kazanıyoruz! Ayrıca bu sistemden yeni yan ürünler de ortaya çıkmaya başladı...” CBT 1082/6 14 Aralık 2007