Katalog

HAFTALIK BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA 1. Kuantum fiziği esaslı atom modelini ortaya atan Danimarkalı fizikçi (resimdeki) – “Johannes ...” (Gezegenlerin hareketlerinin temel kuralları üzerinde çalışan Alman gökbilimci) – Yılanın deri değiştirirken attığı deri. 2. 1726 yılında Osmanlı’ya matbaayı getiren, yayımcı ve matbaacı. 3. Bir yarış kayığı – Felsefede bir durumdan başka bir duruma geçişe verilen ad – Dinamiti bulan İsveçli mucit – Beyaz mermerdeki sert kısım. 4. Osmiyumun simgesi – Antalya’da bir çay – Neonun simgesi – Freddy Krueger’un dehşet saçtığı sokak – Ticaret gemilerinde usta gemici. 5. Franz Kafka’nın bir romanı – Eski durumuna ya da ilk biçimine getirilmiş – İndiyumun simgesi. 6. Lahana, turp, şalgam, karnabahar gibi bitkilerin kök dışındaki bütün bölgelerine yerleşebilen özellikle semizotugillerde karşılaşılan yosunumsu mantar – Auguste ve Louis ...” (İlk hareketli film kamerası olan sinematografı bulan Fransız kardeşler) – Derin yaraların tedavisinde, yara içine sarılan gaz bezi şeridi. 7. Sanayi – Parlak, beyaz renkli bir element – “... Çehov” (Rus yazar) – Yol. 8. Karakteristik – Yarı – Bakanlar Kurulu. 9. Rusya’da bir ırmak – Namuslu – Ünlü Macar şarabı – Yalan söyleme hastası. 10. 1912 yılında, bir buzdağına çarparak batan ünlü transatlantik – Ekvator kuşağındaki otsu bitkilerle kaplı çayırlara verilen ad. 11. Şair Eliot’ın önadlarını simgeleyen harfler – Bir Japon tiyatrosu – Bir çalgı – Taze bir peynir türü. 12. Norveç’in başkenti – Bir çeşit sinek – Arjantin’in plaka işareti – Duman kiri. 13. Diyalektik – Başsağlığı dileme. 14. Telefon sözü – “Joseph Nicephore ...’ (İlk sabit fotoğrafik görüntüyü elde eden, Fransız bilgin) – Yokluk, hiçlik. 15. Bir şeyin ön tarafı, ön yüzü – Bir et yemeği – Tanrıtanımaz. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. İlk dört zamanlı motoru yapan Alman mühendis – Bir haber ajansı. 2. Mısırturnası – Kriptonun simgesi – “Melville ...” (Halı süpürgesini bulan Amerikalı mucit). 3. Güç – Doğada, kemik dokusunda bulunan, içinde flüor ya da klor olan doğal kalsiyum fosfat – Fransa’da bir kent. 4. Bir nota – Safranbolu halk oyunu – Artıuç. 5. “Christopher ...” (Daktiloyu bulan Amerikalı mucit) – Elektrikle çalışan araçların kontrol ve komuta düğmeleri, ekran, sinyal lambası gibi parçalarının bir arada toplandığı bölüm – Bir İngiliz uzunluk ölçüsü birimi. 6. Katranlı kıldan yapılan ve kalafat işlerinde kullanılan bir tür macun – Okyanusya bereket tanrısı – “... bitmek” (hali, gücü kalmamak). 7. Omurga içinde bulunan kanal boyunca uzanan sinir dokusu – “Georges ...” (Hayvanların sınıflandırılmasını sağlayan bir sistem kuran Fransız zoolog). 8. Hektometrenin kısa yazılışı – İlerleyen, acil, had hastalık – Gidiş, ilerleyiş, gelişme hızı. 9. Rünik yazıdaki harflerin her biri – Hatay’daki sıradağlar – Sezyumun simgesi. 10. Bir balık türü – Toplanma, bireşim – Vietnam takviminde yılbaşı. 11. Gebreotu – Görülen âlemin ötesi. 12. Zeybek – Otlar – Alev. 13. Türlü bitkilerden çıkarılan kokulu bir reçine – Soru sözü – Kaz Dağları’nın mitolojik dönemlerdeki adı. 14. Lavrensyumun simgesi – Sıvı ölçüm biriminin simgesi – Bütünlük. 15. Yalnızlık korkusu – Mantık. 16. Roma’nın eski adı – Burun iltihabı. 17. İki sert cismi birbirine bağlamaya yarayan, iki ucu sivri ve kıvrık metal parça – Numaranın kısa yazılışı. 18. Dördül – Cennet. 19. Yükselme, yücelme. 20. Bir hareketi bir mekanizmaya aktaran ya da makinelerde hareketin hızını düzgün tutmaya yarayan tekerlek – Kan. Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu ilginç SORULAR Balıklar susar mı? Soru: Balıklar susar mı? Yanıt: Evet, en azından bazıları susar. Ancak bu, insanlarda görülen susuzluktan farklı bir gereksinimdir. Kaldı ki tatlı su balıkları ile tuzlu su balıkları arasında su içme gereksinimi açısından çok büyük bir fark vardır. Teleost veya kemikli balık olarak bilinen balık türünün vücudundaki tuz yoğunluğu karada yaşayan omurgalıların vücudundaki tuz yoğunluğundan çok farklı değildir. Bu da, tuzlu sularda yaşayan teleost balığının, kanındaki tuz yoğunluğundan daha yüksek bir yoğunluğa sahip ortamda yaşadığı anlamına gelir. Oysa aynı balığın tatlı sularda yaşayan akrabasında durum bunun tam tersidir. Su, geçirgen, koruyucu biyolojik bir zardan düşük yoğunluktan yüksek yoğunluğa doğru geçme eğilimindedir. Bu sürece osmoz adı verilir. Bu nedenle deniz balıkları, deniz suyuna oranla daha düşük oranda tuz yoğunluğuna sahip oldukları için vücutlarından sürekli olarak su yitirirler. Bu su kaybı genellikle solungaçların epitelleri üzerinden gerçekleşir. Kaybolan suyu yerine koymak için deniz balıklarının su içmesi gerekir. Bu durumda balıkların susayabileceklerini söylemek mümkündür. Deniz suyunu içtikleri zaman vücutlarında biriken fazla tuz, solungaçlarda bulunan özel hücreler tarafından dışarı atılır. Diğer taraftan tatlı su balıkları susamazlar. Tuz miktarının daha düşük olduğu ortamlarda yaşadıkları için bunun tam tersi bir sorunla karşı karşıya kalırlar. Su, bunların içlerine doğru akar ve kanlarını sulandırır. Dolayısıyla tatlı su balığının fazla suyu dışarı atması gerekir. Bunu da insanlar gibi idrar yoluyla atarlar. Sonuç olarak deniz balıklarının susadığını ve su içtiğini, tatlı su balıklarının su içmeyip bol miktarda idrara çıktığını söyleyebiliriz. Köpekbalıkları ve vatos gibi deniz balıklar kemikli değil, kıkırdaklıdır. Bu nedenle elastik balıklar olarak da bilinir. Bunların kanlarındaki inorganik tuzların yoğunluğu çevrelerindeki sudaki tuz yoğunluğundan farklı olmadığı için kanları ve deniz suyu arasında osmoz olayı yoktur. Bu şekilde köpekbalıkları vücutlarının yüzeyinden su kaybetmezler. Ve doğal olarak da susamazlar. Sağlıklı bir yaşam için günde 8 bardak su için! Egzersizin damarlara etkisi Soru: Egzersiz yaparken damarlar niçin şişer ve belirgin hale gelir? Yanıt: Egzersiz sırasında damarların şişmesi, tansiyon yükselmesi veya kan miktarının yükselmesi gibi kaygı uyandıran bir nedenden kaynaklanmaz. Bunun nedeni, deri altındaki damarları yüzeye doğru iten bir süreçtir. Dinlenme sırasında kalp, kanı sol karıncıktan atardamarlara doğru pompalar. Bu sırada damarlardaki sistolik tansiyon normal olarak 120mmHg, diyastolik basınç 80 mmHg düzeyindedir. Egzersiz başladığı zaman kalbin ritmi ve kasılmaların gücü artar. Sonuçta kanı hızla damarlara yönlendirir. Sistolik kan basıncı egzersizin yoğunluğu ile lineer olarak artar. Sıkı bir aerobik egzersiz sırasında 200 mmHg'ye çıkabilir (Haltercilerde ağırlık kaldırırken 400mmHg'ye bile çıkabilir). Kanın kalbe dönüşündeki basıncı belirleyen diyastolik basınç, aerobik egzersiz sırasında düşme eğilimi gösterir. Egzersiz sırasında atardamar kan basıncının artması, normal durumda sakin duran plazma sıvısını ince damar duvarlarına ve kaslara doğru iter. Bu süreç egzersiz sırasında belirgin hale gelen sertleşen ve şişen kaslara yol açar. Kasların şişmesi sonucunda deriye yakın duran damarlar yüzeye doğru itilir ve sanki dışarı fırlayacakmış gibi bir görüntü yaratır. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 P L A L AN ANO NOT OL K İ T NA D R A L A K F S T A T ENR İ MA RC İ N A L ANT E Y E B HA EBA T ARAR E L İ R D İ N H İ N AME CE E S URA U L L AS A V U COF ON İ B Z AN İ L İ B TM İ E L OT İ S T A L E K İ ANS EU T EK GRA E RM İ ERK A A B AM A E P L İ N OR T T S AMP A İ DO BA SK A ZMA N U AM Ü S T A T T AH ANU UZ LOR İ İ B İ K MA ANAYASA L D İ E E SA L ER BAY İ S E T A OY DO E Z İ NE d ü ş ü n BUL UFUK NE KADAR UZAKTA? Bir yaz günü, Ahmet'i sahilde tam deniz kıyısında ufuğa dalgın dalgın bakarken gören mühendis arkadaşı Cemal, Ahmet'e şöyle seslendi : Ne o, yoksa ufuk çizgisinin ne kadar uzakta olduğunu tahmin etmeye mi çalışıyorsun? Ahmet: Benimle kafa mı buluyorsun,böyle soru olur mu? Kolaysa sen tahmin et. Cemal: Ben hesap adamıyım,tahmin etmem hesaplarım. Sen, bana boyunu söyle ben sana ufuğun ne kadar uzakta olduğunu bulayım. SORU: Ahmet'in boyu (daha doğrusu gözlerinin denizden yüksekliği) 166cm. olduğuna göre acaba ufuk Ahmet'ten kaç metre uzaktadır. Dünyanın yarıçapı 6371km alınacaktır. (Ufuk Çizgisi: açık denizde gökyüzü ile denizin birleşmiş gibi göründüğü çizgi) Düzenleyen : Sebahattin BEKTAŞ [email protected] 1080.sayıdaki “Şamın Şekeri” isimli bilmecenin yanıtı: ŞIMARIK = 6001805 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Süleyman Çevikerİstanbul, Naim Uygunİstanbul, Sebahattin BektaşSamsun, Ender Aktulgaİstanbul, Nesrin Gönülİstanbul CBT 1082/ 23 14 Aralık 2007