Katalog

PolitikBilim Beyin Araştırmaları Aykut Göker ‘Ulusal İnovasyon Yasası’ "Küreselleşme"nin şampiyonluğunu yapan ABD’deki girişim ya da yasal düzenlemelerde, ne hikmetse, bunların gerekçelerinde olsun, adlarında olsun, "ulusal" sözcüğü çokça geçer. 15 Aralık 2005 günü, biri Cumhuriyetçi, diğeri Demokrat, iki senatörün müştereken sundukları tasarının konusu olan yasada da öyle: "Ulusal İnovasyon Yasası"... Yapılan açıklamalara Innovate göre, bu yasa çıktığında, bir süre önce bu köşede de sözünü ettiğim, "I America" başlıklı raporda yer alan tavsiyelerin pek çoğu yürürlüğe konmuş olacak. Ulusal İnovasyon Girişimi [N National InHatırlayacaksınız, bu raporu da, "U novation Initiative]" adı altında bir araya gelen, Amerikan üniversite ve iş çevrelerinden seçkin bir grup hazırlamıştı ve dile getirdikleri tavsiyelerin hâkim unsuru "ulusallık" motifiydi. Sinir hücrelerinin hatırlama yeteneği Biz unutsak bile beyin anımsıyor Beyin hücreleriniz davranışlarınıza yansıyandan daha fazlasını biliyor olabilir! Dr. Pınar Uysal Onganer (*) enellikle doğrusunu bildiğimiz halde yanlış kararlar veririz. Havanın bulutlu olmasına ve yağmurun habercisi gök gürültüsüne rağmen, şemsiye almadan çıkarız mesela. Bahanemiz ise hazırdır, çok yoğundum veya kafam KISSADAN HİSSE... Tasarıyı sekizi Cumhuriyetçi, altısı Demokrat on dört senatör destekliyor. Tasarının sunulduğu gün, pek çok şirket, üniversite, meslek örgütü ya da sanayi birliği tasarıya sahip çıktığını açıkladı. Destekleyen örgüt ya da birlikler arasında, enformasyon ve telekomünikasyon teknolojileri ve ürünleri alanında faaliyet gösteren Amerikan sanayi kuruluşlarının önde gelen temsilcisi Telekomünikasyon Sanayi Birliği (TIA); 1977’den bu yana Birleşik Devletler’in yarıiletkenler sanayilerini temsil eden Yarıiletkenler Sanayi Birliği (SIA); Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü’nün 1973’te kurulan, Amerika’daki örgütsel birimi (IEEEUSA); 1900 yılında kurulan ve bugün önde gelen altmış Amerikan Üniversitesi’ni temsil eden Amerikan Üniversiteleri Birliği (AAU); Amerikan Matematik Topluluğu (PDF); Amerikan Kimya Topluluğu; Bilim Topluluğu Başkanlar Konseyi; ve Amerikan Bilim Adamları Konseyi gibi kuruluşlar da yer almaktaydı. Demek, Amerikalı bilim adamları, mühendisler, sanayiciler ve örgütleri, Amerika’daki bilim, teknoloji ve sanayi sistemini; bu sistemin doğrudan ekonomiyi ilgilendiren meselelerini, hâlâ, "ulusal" çerçevede ele alıyorlar; ve bu anlayış birliği temelinde oluşturdukları sivil girişim sesini Senato’da işittirebiliyor. Darısı, ABD’dekini örnek alan, bizdeki Ulusal İnovasyon Girişimi’nin başına, diyelim ve söz konusu tasarıda neler öngörülüyor, onlara göz atalım. G YASA NE GETİRECEK? ABD Başkanı bir İnovasyon Konseyi kuracak. Ticaret Bakanı’nın sekreterliğinde Savunma, Eğitim ve Enerji Bakanları ile diğer yetkililerin katılımıyla oluşacak Konsey, yasa tekliflerini ve icrâ organlarının uygulamalarını inovasyonun teşviki açısından gözden geçirecek; mevcut ya da önerilecek inovasyon politikalarını, belirleyeceği ölçütler çerçevesinde değerlendirerek icrânın başındakilere bu politikaları geliştirici tavsiyelerde bulunacak. Konsey, ayrıca, Federal Hükumet, eyâlet yönetimleri, üniversiteler ve özel sektör arasında inovasyon ilişkilerini güçlendirmeye yönelik bir uygulama gündemi oluşturacak. ABD Başkanı bir de "İnovasyonu Teşvik ve Hızlandırmaya Yönelik Hibe Programı" yürürlüğe koyacak. Bilim, matematik, mühendislik ve teknoloji alanlarındaki ARGE faaliyetlerinin finansmanını sağlayan icrâ organları yıllık ARGE bütçelerinin en az %3’ünü bu programa ayıracaklar. Program üç yıllık olacak; ancak, üç yıl daha uzatılabilecek. Teknolojinin yarışılan ana alanlarındaki ARGE faaliyetleri bu programla ödüllendirilecek. Ülkenin bilim ve teknoloji yeteneğini artırmak için, Ulusal Bilim Vakfı (NSF) 2007’den 2011 yılına kadar araştırma finansmanını iki katına çıkaracak. Vakıf, ABD ekonomisinin inovasyondaki dünya liderliğini ve küresel rekabet üstünlüğünü sürdürmesini gözeterek hazırlayacağı plânı, yasa yürürlüğe girdikten sonra, 180 gün içinde Kongre’ye sunacak. Ayrıca, ABD Başkanı’na bağlı Bilim ve Teknoloji Politikaları Ofisi (OSTP), bir yıl içinde, fizik bilimler ve mühendislik bilimlerindeki ARGE finansman ihtiyacını belirleyerek tahsisat artışı için Kongre’ye öneride bulunacak. Bugünlük, size, yasa teklifinin sadece, ilk üç ana başlığını özetlemiş oldum. İki hafta sonra kaldığımız yerden devam ederiz. Ama, bu arada, ABD’deki bu tür gelişmelerle niçin bu kadar çok ilgilendiğimi ve sizlere aktarmaya çalıştığımı da söyleyeyim. Mâlum, Türkiye, ABD’nin söylediğine biraz fazlaca bakan bir ülke. Oysa, asıl bakılması gereken, ABD’nin ne söylediği değil; ne yaptığıdır. Çünkü, bu muhterem devlet âleme verir talkını, [tıpkı "küreselleşme" meselesinde olduğu gibi] kendi yutar salkımı... http://www.inovasyon.org karışıktı, unuttum. Peki gerçekten de unutuyor muyuz? Kaliforniya’da bulunan Salk Enstitüsü Biyoloji Bölümü nörobiyologları (sinirbiyologları) Neuron* dergisinde konu ile ilgili bulgularını yayımladılar. Yaptıkları deneysel çalışmaları ile unuttuğumuzu sandığımız için şemsiye almadığımıza inandığımız halde, aslında beynimizin hatırladığını kanıtladılar. İlk kez, farkında olmamamıza rağmen, gerekli bilginin beyinde olduğu rhesus maymunlarında yapılan deneyler ile gösterildi. Örneğin, iş arkadaşınızın eşi ile daha önceden karşılaşıp tanıştığınızı bilirsiniz ama yüzünü anımsayamazsınız. Belleğimiz genellikle birçok olayın birbirini tetiklemesi ile çalışır. Bir şeyi hatırlamaya çalıştığımızda bir şey diğerini çağrıştırır, aklımıza gelen bilgi ise bir başkasını... Nörobiyologlar bu karışık mekanizmanın, hafızanın, nasıl çalıştığını anlamak için uğraşıyorlar. iki karttan birinin ilk gösterilen sembolle bağlantılı bir sembol (örneğin şemsiye) içeriyor olmasına dikkat edilmiş. Doğru kartı seçen maymunun ödülü en sevdiği meyve suyundan içme izni olarak belirlenmiş. Maymunlar zamanla öğrenip doğru sembolü seçene kadar pek çok hata yapmışlar. Araştırmacılar yanlış kartı seçtikleri halde maymunların beyinlerinde neler olduğunu anlamak amacı ile bir dizi deney planlamışlar. Maymunlar doğru çiftlemeyi anımsamaya çalışırlarken, Dr. Thomas D. Albright ve ekibi maymunların beyinlerinde neler olduğunu anlamak için ‘inferior temporal korteks’teki (İTK) sinir hücreleri sinyallerini incelemişler. İnferior temporal korteks beynin ‘görsel tanıma’ ve hatırlamadan sorumlu alanıdır. Elektriksel olarak bu bölgenin uyarılmasının geçmişte yaşanan olaylara ait görsel halüsinasyonlara neden olduğu gösterilmiştir. Ayrıca İTK’nin görsel hafızanın depolanması ve gerektiğinde çağrılmasında rolü olduğu düşünülmektedir. DOĞRU EŞLEME BELLEĞİ Deneyimize dönersek; araştırmacılar İTK alanındaki sinir hücrelerinden elde ettikleri aktivasyon örneklerini analiz etmişler. Sinyallerin yaklaşık % 22’si maymunların davranışları sonucu elde edilmiş. Ancak, sinyallerin % 50’den fazlasının yeni aktive olan nöronlardan ya da sinir hücrelerinden geldiği saptanmış. Araştırmacılar bu bulguların doğru eşleme belleğinin işareti olduğunu belirtiyorlar. Son derece şaşırtıcı bu sonuca göre, maymunlar yanlış eşlemeyi seçtikleri halde beyinlerindeki hücreler sinyal iletiyorlar. Maymunların davranışlarında ile ortaya çıkandan fazlasını beyin hücreleri bir şekilde ‘biliyorlar’. Davranışlarımızın motivasyon, dikkat, çevresel etmenler gibi pek çok değişkenden etkilendiği kabul edilmektedir. Sonuçlar gösteriyor ki, davranışlarımız değişse bile her zaman bilgiye dayanıyor. Farkında olmasak da... ponganer@yahoo.co.uk * Messinger A, Squire LR, Zola SM, Albright TD. Neural correlates of knowledge: stable representation of stimulus associations across variations in behavioral performance. Neuron. MAYMUNLARIN SEÇİMİ ‘Birliksel’ olarak adlandırılan belleğin çalışma şeklini aydınlatmak amacı ile, rhesus maymunları seçilerek eğitilmiş. Tamamen keyfi olarak bir takım semboller çiftlenmiş. İlk sembolün maymunlara gösterilmesinin ardından (örneğin kara bulutlar) iki farklı sembol içeren kartlar gösterilmiş ve birinin seçilmesi istenmiş. Elbette bu farklı 986/8 11 Şubat 2006