Katalog

Güncel TIR İlaç Sanayii lustafa Çetıner Tıp ve Demokrasi Rudolp Wirchow, yaşadığı donemlerde tıbbın "papası" olarak bılınen onemlı bır bılım adamıydı Wırchow ununusadece tıp alanında yaptıklarına değıl, aynı zamanda polıtık kımlığıne de borçluydu Berlın de muhalıflerle beraber bankatlarda çarpışmış, yaşamının onemlı bır bolumunde halk sağlığı ıçın bır çok tıbbı reformu gerçekleştırmek amacıyla mucadele etmış, lıberal duşuncelere sahıp olan ve yayımlanan makalelerın çoğunu kendısının yazdığı haftalık sıyası bır dergı de çıkarmış onemlı bır aydındı Polıtıka Wırchow'un tıbbı "politikbirbilim' olarak tanımlamasından buyana geçen sureçte tıp bılımının ıçınde daha çok retorık duzeyde kendıne yer bulabılmıştır Geçen yıl Brıtısh Medıcal Journal dergısınde Alvaro Franco ve arkadaşlarının yayımladığı bır makale dıkkat çekıcıdır (BMJ, 2004, 329,1421 1423) Bu çalışmada demokrasının sağlık uzerındekı etkısı değerlendırılmeye çalışılmıştı Çalışmanın planı, yurutulmesı ve değerlendırılmesı ıle ılışkılı olarak cıddı eleştırıler yapıldı Bununla beraber çalışma sonucunda varılan nokta oldukça dıkkate değerdı Franco ve arkadaşları demokrasının halk sağlığı uzerınde bağımsız bır değışken olarak olumlu etkısının olduğunu ortaya koyuyordu Çalışmada, kışı başına duşen gelır, toplam hukumet harcamaları, özgurlukEvı ısımlı bırkuruluşun ulkeler ıçın belırledığı ozgurluk sıralamalan ınsanlann yaşam beklentılen, anneçocuk olumlen gıbı değışkenler kullanılmıştı Franco nun kullandığı verılerın bır kısmı Dunya Bankası, Insanı Kalkınma Raporu, IMFgıbı uluslar arası organızasyonların yayınlarından elde edılmıştı Çalışma, toplum sağlığı uzerınde polıtık rejımler ve eşıtlıkçı polıtıkaların ulkenın toplam servetı, kamu sektorunun buyukluğu gıbı dığer değışkenlerden çok daha onemlı rol oynadığını gosterıyordu Aslına bakarsanız, demokrasi ve sağlık gostergelerı arasındakı bır ılışkıyı böylesı bır çalışmada tek başına ortaya koyabılmek pek olası ve hatta ınandıncı değıldır Nıtekım aynı dergıde yer alan Martyn C ımzalı edıtorıyal makalede, çalışmanın duzenlenmesındekı eksıklıkler ıle ılışkılı kaygılar dıle getırılıyor ve eğer sonuç beklendığı gıbı olmasaydı yanı demokrasi ıle sağlık arasında tersıne bır ılışkı bulunsaydı makalenın boylesı seçkın bır dergıde yayımlanamayacağı fıkrıne yer venlıyordu lyı bılınmektedır kı tıp tarıhınde tum onemlı adımlar çağına gore daha ılen, ozgur ve uygargorulen toplumlarda atılmamıştır Orneğın ınsanlık tarıhının en karanlık sayfalanndan bınnı yazan Nazı Almanya'sı, sıgara ıle akcığer kanserı ılışkısını ılk kez gosteren vaka kontrollu çalışmalara sahne olmuştur 1939'da yapılan bır çalışma, akcığer kanserı ıle sıgara ılışkısının gosterıldığı ılk çalışmaydı Hele 1942 yılında akcığer kanserı ve sıgara ılışkısını gosteren buyuk bır epıdemıyolojik çalışma, doğrudan Adolf Hıtler'ın kışısel hesaplarından gelen 100 OOO kralıyetmarkı kullanılarak gerçekleştınlmıştır Nazı Almanya'sında sıgara kullanımına karşı cıddı teşvıkler vardı Hıtler Gençlığı ve Alman Kızlar Lıgı sıgara ve alkol karşıtı cıddı propagandalaryuruttuler Hermann Gorıng ın ordunun sokaklarda sıgara ıçmesını yasaklayan bır bıldırısı vardır 0 donemlerde yayımlanan bır dergıde yer alan ılanın ıçerığı polıtık dıl olarak kabul edılmese de, tıbbı bır uyarı olarak hıç de yabana atılamayacak netlıktedır "Kardeş nasyonel sosyalıst, Fuhrer'ın sıgaraya karşı olduğunu ve her Alman'ın tumyaptıkları ve gorevlerıyle tum ınsanlara karşı sorumlu olduğunu, bedenıne uyuşturucular kullanarak zarar verme hakkı bulunmadığını duşunduğunu bılıyor muydunuz?" (BMJ, 2004, 329,14241425) Dev ilaç şirketleri, yoksul ülkeleri kaderlerine terk etti Sıtmadan bir milyon insanın öldiiğü ve tropikal hastalıkların ortalığı kasıp kavurduğu dünyamızda, dev şirketler esas araştırma yatırımlarını refah ülkelerinde her ilaca para ödemeye hazır piyasalara yöneltiyorlar Lngılı/ molekuler bıyolog Michael FerguI son (L)undee Unıversıtesı) New Scıentıst'te A yayımlanan bır demecınde, dunya nufusunun buyuk bır kesımının etkın ilaç ğelıştırıl memesınden dolayı buyuk bır yoksulluk ve acı ıçınde olduğune dıkkat çekerek, tropık hastalıklar ıçın yenı tedavılerın gelıştırılmesının çok yavaş gelıştığını ve buyuk ilaç endustrısının bu durumla ılgılenmedığını belırttı Nedenı basıt ilaç şirketleri yoksulların masrafları pahalı bır ılacın malıyetını karşılayabıleceğını duşunmuyorlar1 Yanı kazanç bakımından çekıcı bır yonu yok tropikal hastalıklara ilaç gelıştırmenın Afrıka uyku hastalığı sadece melarsoprol ıle tedavı edılebılıyor 1941'de gelıştırılen ve polıetılen ghkolde çozuDünyadaençoköldüren ZENGİN PİYASA CAZİP Yapılan hesaplara gore ABD'de bır kışıye yılda yapılan sağlık harcaması 4 bın dolar ıken, Sahra altı Afrıka ülkelerinde ıse 20 dolar, kırsal kesımlerdeyse neredeyse sıfır Durum boyleyken, buyuk ilaç şirketleri tabıı kı oncelıkle ıktıdarMzlık, Alzheımer veya obezıte gıbı zengın ulke ' hdstalıklarından' para kazanmaya yonelecektır Dunya Sağlık Orgutu'ne (WH0) gore de her yıl etkın ılaç sızlıktan sıtmadan 1 milyon ınsan oluyor WH0 ve üunya Bankası gıbı kuruluşlar umut vaat eden yenı ılaçlara maddı ydrdım sagla mak ıçın hazırlar Işte lngılız profesor Ferguson, şımdı bu DEMOKRASİ VESAĞLIK ABDVEHİTLER Elbette bu ornekler Nazıler'ın ınsanlık yararına bır bakışlan olduğu anlamına hıç gelmıyor B kan grubunu Slav ve Yahudı ırkları ıçın bır ışaret sayan, A grubu kanı ıse zekânın bır göstergesı kabul eden anlayışın bılımsel ve ınsan yararına olduğunu soyleyebılır mıyızt Nıtekım, Alman Ordusu ıkıncı paylaşım savaşı sırasında sadece "sertıfıkalı Aryan" verıcılerden kan bağışını kabul etmıştır llgınçtır buna benzer uygulamalar, yakın tarıhlere kadar "demokrasi şampıyonu" ABD'de de vardı Oyle kı, 19501ı yılların sonunda Louısıana eyaletınde onay almadan beyaz bır hastaya sıyah ırktan kan naklı uygulamasının suç olduğu ıle //gılı bıryasa bıle kabul edılmıştır Tum bu orneklere rağmen Franco'nunyukarıda andığım makalesının sonuç cumlesıne sadece bır hekım değıl aynı zamanda bıryurttaş olarak ınanmak ve onu savunmak gerek "Demokrasıyı gelıştırmek, kuresel duzeyde kaynakların eşıt dağılımındakı adaletsızlığı ve onun neden olduğu sağlıksızlığı onleyebılmekte bır çıkış yolu oluşturabılır" Sağlığa ve bılıme polıtıkacıların bakışı ve TUBITAK orneğınde olduğu gıbı polıtıkanın bılımı tekelıne alma ısfeğı duşunulduğunde Wırchow'un sozunu de onemsemek gerekıyor Kım bılır, gerçekten de "tıp, polıtık bır bılımdır" belkı [email protected] len madde buKalp hastahklan Felç yuk acılar ver Solunum enfekslyonlan mesının yanı AIDS sıra dev ilaç Kromk akcığer haslalıklan şirketleri yokDoğum sonrası travması sul ulkelerı kaishal derlerine terk tıiberküloz edıyor Ilac, sıtma damarlarda yaakclğer kanserl ra açıyor ve > • • t T kan damarları• Y eksenı: öliı sayısı (milyon) nın çokmesıne neden oluyor Kolesterol ve yağ azaltıcılar Ama kullanılülsere karşı ılaçlar mdzs>a da uyku anlıdepresanlar hdstalıgı ınsaomatlzmaya kaşı ılaçlar nı oldurebılır; pslkoza karşı Ilaçlar ote yandan teyuksek tansiyon erltropoletln ürunleri (llerl davısı de her anemi) 20 kışıden bırıepılepsl ilaçları nın canını alı oral şeker ilaçları (tip 2 dlyabet) yor antıbiyotlkler Modern 0 * « * » * 1 tıp, sıtmadan Y ekseni: Dünya çapında 2003 salışları (ABD doları mllyar) Le ısh man ıKaça mal oluyor? asıs'e kadar neZengın ülke "hastalıklan" ilaç şirketlerine daha çok kazandırıyor. Önemli redeyse tum olan hangi hastalıklan daha fazla insan öldiiğü değil, fazla para kazanmak.. tropık hastalıkları yok sayıyor durumu değıştırmek ıçın Dısıplınlerarası Işte bu duruma ısyan eden Ferguson ve Araştırma Merkezı açmak ıçın kolları sıvadı. arkadaşları şımdı bır yol arayışı ıçıne gırdı BıMerkez, uyku hastalığı, Chagas ve Leıshmanılım adamları, bırçok ılgılı dalı bır arada toplaasıs gıbı protozoan parazıtıyle yayılan hastayıp yoksul ınsanlann hayatlarını kurtarmak lıklan da araştıracak ıçın etkılı ve guvenlı ılaçlar gelıştırme peşıne Bunun ıçın oncelıkle HTS (bıleşık taraduştu ma) yontemını kullanacak Bu yontemle, ısteAncak yenı ılaçlar yaratmak hem pahalı nılen hedefe yonelık olarak bır verı tabanınhem de uzun zaman ıster Yenı bır ilaç gelışdan 100 bın bıleşık taranabılıyor Bıleşıklerın tırmek bazen 10 yılı bulabılıyor Boston'dakı verı tabanı, 2 bın 500 lısanslı ılacı da ıçerıyor. ilaç gelıştırme araştırmalarının yapıldığı Tufts Kım bılır belkı de var olan ılaçlardan bırı soMerkezı'nden Joseph Dimasi'nın geçen yıl runu çozer' Orenğın Eflornıtın adlı ılaç aslınyaptığı bır draştırmaya gore, pıyasaya yenı bır da kansere karşı gelıştırılmıştı ama uyku hasilaç kazandırmanın ortalama malıyetı 802 mıltalığına karşı da etkınlığı gosterıldı. yon dolar 947/214 Mayıs 2005