Katalog

TartışmaEditöre Mektup Öğretim üyesi profilimiz nasıl düzeltilir? ahd oncekı yazımda dd belırtıgım gıbı ulkemız unıversıtelerının mevcut oğretım uyesı profılı sorunlu Bunun bır yansıması olardk ulkemız unıversıtelerı dunydddkı ılk 500 unıversıte arasında yer alamıyor Bunun çeşıtlı nedenlerı var ve ılerıde konuyu maddı ve mdnevı boyutu ıle ışlemeyı duşunuyorum Şımdılık nedenlerden bırı olan oğretım uyesı yetıştırme ve atamalara ılışkın çozum onerılerımı belırteceğım Üniversite sorunu bilim etiği sorunudur Dr. Cem Şahan(*) £ £ Iktısadın ve teknolojının her şeyı belırledığı, tek yonlu salt kazancı arttırmak üzere rasyonalıze edılmeye endeksle nen gunumuz dunyasında, yarar hesapçılığının yıkıcı etkı ve sonuçlarını yansıtan eleştırel bır aynaya ve ozğurluk, eşıtlık adalet, hoşgoru gıbı nıtelıksel değerlerınde olduğunu anımsamaya ıhtıyacımız var Işte bır bılım, felsefı dısıplın ya da oğretıler toplamı olarak anlaşılabılecek ETIK bıze, evrensel olçekte geçerlı olduğu duşunulen ahlakı değerlerın, ılke ve normların var olduğunu soylemekte, bunları bılgı olarak sıstematıze edıp ınsanın onune koyarak, buradan hareketle ahlakı eylem ve davranışların, tutum ve tercıhlerın uretıleceğı UMUDUNU vermektedır" Annemarıa Pıeper Varlığı, mısyonunun değışmesı ve yozlaşması ıle başlayan, ancak ulkemız bağlamında "yıtık" doğmuş unıversıte sornusalına, dar bakış açıları ıle yaklaşan sıyasal ve akademık erkın, uçuncul ozgurlukçu akademısyenlerı dışta tutarak soyundukları DEGIŞIM OYUNUNA, geçıcı bır sure ıçın Avrupa Bırlığı ruyası nedenıyle ara venlırken, ozgurlukçu akademısyenlerın tum meslektaşlarını ozeleştırıye çağırma çabaları ahlaksal açıdan bırnıcıl gorev değıl mıdır' Bu ovun arası, ulkemız unıversıte gerçeğını, evrensel olçulerde eleştırebılmek ıçın akademısyenlerın varlıklannı ve kurumları olan unıvresıtenın mısyonunu, Platon'un akademısı ve Arısto'nun Lyceum ısımlı okullarından başlayarak sorgulamaları tarıhsel bır sorumluluktur. D Bılım addmı yetıştırme soıunu dogal olarak son derece zor ve emek ısteyen bır sureçtır Gelışmış Batı unıversıtelerının en çok yatırım yaptıkları konuların bdşında nıtelıklı ınsdn yetıştırmek gelmektedır Degışık ulkelerde gorduğum uygulamalar butun olarak ışlendığınde ılk etapta aşağıdakı ışlemlerın yapılması buyuk onem taşımaktadır 1. Yuksek hsansa alınma koşulları yenıden belırlenmelı Gelışmış Batılı unıversıtelerde lı&ans oğrencılerı bılırler kı 4 uzerınden 3'ten aşağı notu olan yuksek hsansa ve doktoraya başvuramaz Mevcut durumda TUB1TAK burslarına başvurmak ıçın benzer krıterlerın olduğu bılınmektedır 2. Yuksek lısans ve doktora sınavı ıçın yapılan LES ve TUS sınavlarının kalıtesı yanında taban puan yukarı çekılebılır Boylece gerçekten bılım yapmak bır ekmek kapısı olmaktan çok bır uğraş ve yaşam bıçımı olarak bu ışten hoşjananların kendılerını erken donemde motıve etmesı sağlanır 3. Bolum bırıncılerı mutlaka araştırma görevlısı olarak alınmalıdır Bu, lısans oğrencılerı arasında bılım yapmak ısteyen oğrencılerı ısteklendırecektır Resmı olmdsa bıle teamul yaratılmalıdır Lısans oğrencılerı ılk yıldan ıtıbaren motıve edılmelı, bılım yapma ısteğı olan, dıl bılen, yeteneklı oğrencıler teşvık edılmelı, burs veya dığer odullendırıcı onlemler ıle oğrencılere bılım yapma sevdırılmelıdır Bu şekıldekı oğrencılerın yurtdışı programlardan daha fazla yaralandırılması sağlanmalıdır 4. Araştırma gorevlılığının yanı sıra proje asıstanhğı getırılmeh, ayrıca yuksek lısans ve doktoraya kayıt yaptıran butun oğrencılere burs olanağı ve bolumlerde ogretım surecıne katılma olanağı sağlanmalıdır Boylece proje yapan oğretım uyesı proje asıstanı alabılme şansına sahıp olacagı ıçın oğretım uyesı de bır şekılde motıve edılmış olur 5. Yuksek lısans tezınden makale uretmelerı teşvık edılmelıdır 6. Doktora oğrencısının savunma sınavına gırmesı ıçın mutlaka tezınden bır veya tercıhen dahd fazla SC1 sırdlamasınd gıren dergılerde uluslararası dergılerde yayın yapması teşvık edılmelıdır Isveç ve Norveç'te yapılan tezlere bakıldıgı zamdn tezın ana govdesını degışık dergılerde yapılmış makaleler oluşturmaktadır Veya tezın apendıks kısmına yapılan makaleler ılıştırılır 7. Doktorasını tamamldmış araştırıcı mutlaka bırkaç donem kendısının hazırladığı projeler ıle postdok dıye ddlandırılan doktora sonrası çdlışmalarla katılmdsı çok yararlı olacaktır Sanırım TUBITAK şımdılerde bu konuda başkd unıversıtelerden gelen ardştırıcılar ıçın kdrıyer gelıştırme progrdmı ve projelerı ongormekte olup bunun yararlı olduğu kanısındayım 8. Akademık aşama ıçın vazgeçılmez koşul olarak aday doktorasını yaptığı kurum dışındakı bır bırımde kadro alabılmelıdır Batıdakı unıversıtelerın çeşıtlılığı ve zengınlıgının temelı buna dayanmaktadır Aksı takdırde oğrencı hocasını geçememekte, sureklı kendısını ışe alan kışının etkısınden kurtula mamaktadır Ayrıca bu durum unıversıtelerde bugun rektorlerın en cıddı sorunu durumuna gelmıştır Rektorlerın en zorlandıkları konu oğretım uyelığıne ılk adımı atan kışılerden kadro verılmesınde populıst yaklaşım, unıversıtedekı etkılı kışılerın baskısı, gelecekte kendılerıne verılecek oy beklentısı gıbı akademık yaşamla bağdaşmayan sorunlar nedenıyle rasyonel kullanılama maktadır saygın bılım addmlarının da laf olsun dıye degıl gerçek anlamda kışının bılım yapabıleceğıne guvence nıtelıgınde referans mektubu alınmalıdır 12. Son yıllarda yapılan bır dığer eleştırı de kışının standartldrı sagldydcak kddar puan da alıyor, ancak bılım etık kurallarına uyma ve kışılık zaafları bılıme ve kuruma daha çok zarar vermektedır Akademık aşamaların sureklı performansa bağlı olarak ışletılmesı yontemlerı uzerınde duşunceler gelışbrılmelıdır Batı'da oğretım uyelennın modellerı son aşaması olan profesorluk ıçın performansa bağlı bır kademelı gelışme modellen ıle kışıler motıve edılebılırler BÛYÜK GÖREV DÜŞÜYOR Oncelıklı gorev bızlerın oluşturduğu kurullara ve sınav jurılerıne duşuyor Bugunun bılım ınsanları, yarının hesabını bugunden vermek zorundayız Hangı olçutlerı sayarsak sayalım sonuçta bu eleman taleplerı anabılım dalı ve Bolumlerden başlayarak rektorluğe kadar gıtmektedır Eleman alımları da anabılım dallarında kurulan jurılerce gerçekleştırılmekte, yonetım kurullammmm ••• rının onayından geçmektedır Bır dığer deyışle sonuçta oncelıkle bız oğretım uyelerıne akademısyen seçımınde buyuk sorumluluk duşmektedır Başta bolum başkanı, dekan ve rektorlerımız olmak uzere her duzeydekı yetkılının yenı kadro ılanında populıst yaklaşımlarla kendılerıne oy verecek kışıye degıl, ulkemızı yarınlarda temsıl edecek bılım yapacak ve oğretecek nıtelık ve kapasıtedekı adaylardan yana olmaları gerekır Degışık duzeydekı bılım jurılerınde gorev dlan oğretım uyesı hocaların, bılım adamı sorumlulugu bılıncı ıçınde kendılerıne ve prensıplerıne sadık kdlnidk şartı ıle unıversıtelere alınacak dkademık kışılıkler konusundd uue eleyıp sık dokumları gerekmektedır Yasdl duzenleme bır yana nıtelıklı eleman alımı ıçın geleceğın sorumluluğunu omuzlarındd taşıyan akddemısyenler olarak daha dık kdtlı ve seçıcı olmamız gerekır Krıterlerı yuksek, Eınsteın'ın belırttığı gıbı "hayal etmek, bılmekten onemlıdır" nıtelığıne sahıp ongorulu adayların beçılmeM hedeflenmelıdır Hepsınden once analız ve sentez yapabilen, yontem, bılım tarıhı ve felsefesını bılen, ıstatıstık, olçme değerlendırme pedagojık bılgısı vanında ınsan ve genel kulturu konusunda altyapısı sağlam olan eleştırel duzeyı yuksek varatıcı adavlara oncelık verılmesı hepımızın yararınadır Prof. Dr. İbrahim Ortaş, Çukurovd Unıversıtesı, 9. Akademık kadro ıçın artık "sa••« dece ayakkabı numarası eksık olan" ılan yerıne gerçekten lıyakate dayalı, olçutlerı vuk seltılmış başvuruların alınması artık bu ulkenın lyılığı ıçın uygulanması gerekır Norm kadroya bağlı yanı ıhtıyaca baglı olarak adaylar ıçınde soz dınleyen, bızden, ıyı çocuktur, terbıyelı gıbı yaklaşımlar yerıne, doktorasının konusu, yayın sayısı, dıl bılgısı duzeyı, araştırma yapabılme kapasıtesı gıbı evrensel duzeydekı nıcel nıtel olçutlere dıkkat etmek gerekır Ayrıca, bılım ddamlığı nosyonu olçutlerınden hayal etme, yaratma, duşunebılme, her koşulda duşunduklerını savunabılen, gerektıgınde karşı duruş gosterebılme cesaretı ve dırencı, tarıh bılıncı gelışmış, kul turel alt yapısı sağlam aydın kdrakterlı evrensel normlara sahıp kışılıklerın aranması zorunluluk arz etmektedır 10. Fen, sağlık ve sosyal bılımlerı enstıtulerı, yenıden gozden geçırılerek bılım ddamı yetıştırmeye yonelık olarak yenıden orgdnıze edılmelıdır Harp Akddemılerı benzerı doktora yuksek okulu kurulmalıdır Bu okullar da bılım dısıplınlerının geregı olan ozel konular dışında genel olarak bılım tarı hı bılım felsefesı, uygarlık tarıhı, ınsan kaynakları, olçme değerlendırme bılımsel araştırma metotları gıbı dersler mutlakd okutul malıdır 11. Yuksek lısans ve doktora yuksek okuluna alınacak oğrencılerın seçımınde başarı durumu yanında mutlaka batılı anlamda Bilim adamı yetiştirme sorunu doğal olarak son derece zor ve emek isteyen bir süreçtir. Batı üniversitelerinin en çok yatırım yaptıkları konuların başında nitelikli insan yetiştirmek geliyor. ETtK TAVRIN STANDARTLARI Unıversıte, bıreye ve bıreyden toplu ma gıden bır yapıya sahıptır Bugun unıver sıte, pıyasa ve pıyasa ahlakları ıle kuşatıl mıştır Dıderot'un "Servete gıden yol er demden geçseydı ya erdemlı olurdum ya dc hem erdemı hem de yanıbaşımdakı adam taklıt ederdım" sozunun ıpuçları, ulkemii unıversıtelerıne hakım olrriaya başladığın gosteren ornekler her geçen gun onumuzı gelmektedır Yararcılık, Kantçılık ve erde mın yınrılışı ıle Akademı ahlakı yok olmu§ tur Unıversıteler pıyasa üniversitelenne dc nuşmuştur Yoksa Turk Havayolları uçakla rındakı üniversite reklamını açıklayabıli mısınız' Klasık ünıversitenın, pıyasa unıveı sıtelerıne donuşumu tabu kı bır seçım son nudur, ancak bu evrensel bır hatadır Bı modelı benımsersenız, Adam Smıth'ın tıcaı toplumunu oluşturursunuz Bu da yararcıl ğı ve kaytarıcılığı hedıye olarak sıze suna' Pıyasa teorısı ıle modern yararcılık arasınd bırçok kavramsal ve tarıhsel bağlantılar va dır (Ross Poole, 1991) Pıyasa teorısı ıle g < lışmeye çalışan umvresıtede, "entelektuel olamamış akademısyenlerın rolu, bılımsı mücadeleyı, dıyalektık ve karşıt tavrıyla o taya çıkartıp, aydınlatmak, bılınmedık gı cun zorla kabul ettırılmış sessızlığıne ve k nıksanmış sukunetıne ne zaman nerec olursa olsun meydan okuyup bozguna u ratmak olabılır mı' (Edvvard Saıd, 2002) ^ da pıyasa akademısyenlerı, Imaduddın F kıhı Kırmanın Muhabbetname'den adlı es 944/20 23 Nisan 2005