Katalog

Yapı Teknolojisi Ostllmit 2,000 Resim 3 Altllmlt Rijit 125 çerçeve Çerçeve kesme kafesi 400 Kujaklama Çerçeveli kafesli cerçeve tüp kesme katesl 000 Iç kafesli kafestüp 250 Bir araya getirilmiş lOp 000 <••• Iç kolosuz kafestüp Öte yandan, ikincil gibi gözükmekle birlikte, yüz küsür katlı çok yüksek bir binada her kattan aşağılara doğru intikal eden ağırlıklar ve yükler aşağılara doğru indikçe çok büyük sayısal değerlere ulaşır. Tüm bu özel yüklere ve bunların aktarılış biçimine, az katlı binalarda olduğu gi Resim 5 halinde kuvvetli perdelerin binaya bir dış tüp oluşturacak şekilde yerleştirilmesi yoluna gidilebileceği açıktır (Böylece tüp içinde tüp gibi, aslında çelik karkas yapımında ve tasarımında çok daha sık anılan, bir yapı taşıyıcı sistem kavramına ulaşılmaktadır). Sayın Balioğlu'nun da katıldığı bir görüşle talep çıBasınç ve emme etkileriyle birlikkar ve teknikteknolote katlar arasındaki rüzgâr itki jik şartlar zorlanırsa kuvvetleri ülkemizde 250300 metre yükseklikte betonarme karkaslar inşa edilebilmesi mümkün gözükmektedir. Katlar hizasında kitle aletleriyle yaratılan tepki kuvvetleri İşin çelik taşıyıcı sistem yönüne ge+0,0 lince, ülkemizde çok daha az bilinen ve Tüm ana katları gösterilmemiş çok katlı Depremin blna temeli altında yaratığı üzerinde daha az kabina (bodrumlar+üstteki gözüken katlar) ana itki kuvveti fa yorulan bu konuda, kısaca Şekil 6'da şematik olarak özetbi, alışılmış kirişler, kolonlardan oluşmuş lenmiş görünüşün de yardımıyla kısaca şu düzayak çerçeveler aracılığıyla cevap veriaçıklama getirilebilir: lebilmesi olanaksızdır. Yüksek binalar için kendine özgü farklı taşıyıcı sistem tipÇelik taşıyıcı sistemlerde betonarleri oluşturulması gerektiği açıktır. mede olduğu gibi içi dolu perdeler oluşturulması olanağı yoktur. Ancak, birbirine Ülkemizde çelik bina yapımı için komşu gelen kolonların arasına çaprazlamalzeme ve ekipman hazırlığına aşinalıma yerleştirilmiş eğik elemanların kullanığın zayıf oluşu, kalfausta vb. ara elemanTarın ve ekiplerin çelik inşaatı birikimleriResim7 nin bulunmayışı çok katlı bina olayının betonarme çizgisinde yürümesine yol açmıştır. Dünyanın başka ülkelerindeki betonarme karkas örneklerinde olduğu gibi, bizde de halen en yüksek bina olma özelliğini taşıyan ve değerli meslektaş tasarımcı îrfan Balioğlu tarafından taşıyıcı sistemi oluşturulan İş Bankası Merkez Kule binası (192 metre) güçlü perde duvarlardan oluşan çok kuvvetli bir yapı taşıyıcı sistem çekirdeğine sahiptir. Çekirdeğin dışına serpiştirilmiş kolonların da tümünün küçük perdeler gözüyle bakılabilecek kesit boyutları iri tutulmuş olunanlardan oluşturulmasına dikkat edilir ve edilmiştir. Kuvvetli çekirdek perde sisteminin tek başına yetişemeyeceği durumlarda dış cepheleri oluşturan çeperlerde de diziler V TAŞIYICI SİSTEM S0RUNLARI mı aracılığıyla yan yana düşmüş epeyce sayıda kolonun yanal itkilere karşı gücü çok arttırılmış bir çeşit perdelere dönüştürülmesi mümkün olup, çoğunlukla da bu yola gidilmektedir. Binalar yükselip 300 metre ve ötesine geçtikçe tüp şeklinde oluşturulan bu tür çelik perdeler dizisi daha dışta ya da daha içte bir başka tüple takviye edilebilmektedir. Karkas yüksekliğinin 400 metreyi aşması durumunda ise daha özgün ve yaratıcı çözümlerin oluşturulması gerektiği açıktır. Bu tür çok yüksek ve çok özel binaların, yukarıda değinildiği gibi, yapıldıkları ülkelerin ekonomikteknolojik gücünü yansıtması ve o bö'lgedeki toplumun görsel zevk anlayışına cevap vermesi de beklenir. Dolayısıyla, mimarlık ve mühendislik öğelerinin birbiriyle çok organik bir iç içeliğini gerektiren ve her iki disiplinin bakış açısından da yaratıcı öğeler içermesi gereken bir durum ortaya çıkar. Yan yana getirilmiş birkaç örnekle yaratıcı çizgiler taşıyan bu tür binalardan inşa edilmiş ya da henüz inşa halinde olan birkaç tanesi hatırlanmalıdır (Şekil 7). Bu örneklerde, yukarılara burgu gibi yükselen yapı türlerine (biri ünlü mimarmühendis S. Calatrava'nın tasarımı) İstanbul için dikkat çekilmelidir. Spekülasyon yapılan Dubai sermayesi çıkışlı burgulu bina, buna göre, öyle çok orijinal bir çözümü yansıtmıyor. Ancak, hedef alınan 300 metrelik yükseklik bizim buralarda alışmadığımız bir boyutu ifade etmektedir. İstanbul'da, ayrıca, 200 metre yüksekliğin yukansında diğer bazı bina yapım girişimleri bulunduğu da bilinmektedir. Teknik ve teknolojik olarak Türk mimarlıkmühendislik dünyasının bunların altından kalkabileceği açıktır. Ancak, son söz olarak yine hatırlatılmasında yarar görülmektedir ki, İstanbul için olay kentsel doku gelişmesi, yabancı sermayenin riskı olmayan kâr alanlarına yönelmesi gibi unsurlarla bağlantılı karmaşık boyutlara sahiptir. Son değerlendirmenin bu karmaşıklık ve çok etkenlik içinde yapılması kaçınılmazdır. eposta : karaesmn@metu.edu.tr ODTÜ/Ankara Kaynaklar 1. Riley, Terence, and Cuy Nordenson. Tall Buıldıngs. Nevv York, 2003 2. Zukowsky, John, and Martha Thorne, eds. Skyscrapers: The Nevv Mıllennium. Munıch, 2000 3. Hdvveler, Erıc. Skyscaper: Desıgn of the Recent Past and for the Near Future. London, 2003 4. Abe!, Ctıris Sky Hıgh: Vertıcal Archıtecture. London, 2003 5. Faırvveather V, Kxpressing Structure . BirkhauserPublıshers for Architecture, Basel.2004 6.Karaesmen E., Lecture NotesDesign and Construction of Special Structures, ODTÛ, Ankara, 1998 7 Bıllington Davıd, The Tovver and The Brıdge, Princeton University Pres, Nevv Jersey,1983 8. www.skyscraper.org 977/1710 Aralık 2005