Katalog

Hukuk Bilimi Bilirkisi Odalarfnın kurulmas çözüm olabilir mi? Mahkemelerde bilirkisi kurumu kirlenmiştir, yozlaşmıştır. Bu sorun çöziimlenmelidir. Ancak gündemdeki Bilirkisi Odaları tasarısı, sorunu çözmek biryana, yeni ve daha kapsamlı sorunlar yaratmaya gebedir.. Çetin A$çıoğlu (*) •akımlerın kendılcrınc duşen yet kılerde, bılırkışı gorevlendıre .rek onların goruşune gore ka rar vermelerı ve bunıı alışkanlık duruma getırmelerı, bılırkışı kurumunun kotuye kullanılnıası sonucunu dogurur vc çok tch lıkelıdır ancak Yargıtay goruşlerımızı, one rılerımızı kahııl etmemektedır'" Bu açıkla malar Rahmeth Ord Prof M. Reşit Belgesay'ın 1939 yılında ydyımlanan ydpıtından (sh 122vd) alınmıştır C'umhurıyet'ın bırıncı kuşak hukuk çuldrının paylaştıgı bu goruş ve uyarılar da ha sonrakı kuşaklarca da surduruldu Orneğın dorduncu kuşak usul hukukc,ularındaıı Savın Prof Ramazan Arslan Yargıtay da dıuenlenen bılgı şolenınde (1) "Sorunun yasaların huyurucu kurallarının uygulan mamasından kayridklandıgmı çozumuııun ve yargının saygınlığını koruııidiıırı Ydrgı Idy'm yerel malıkeme kararlarını denetltr kcn gostereceğı çabaya ve tutuma baglı ol dugıınu" açıkladı Sayın Addlet Bakanı Cemıl Çıçek po lıtıkatı kımlıgıyle yaplıgı, ' bılırkışı rezak üııe soıı vcremezsek yargı yıpraıııyor (2)" r açıklamasıyla bılım adamı Belgesay'ı 6> yıl sonra bır kere daha haklı çıkartmıştır Ha kan, bu açıklamasıyla kalmamış, bır komıs yon oluşturarak sorunun çozumunde onenılı bır adım atmıştır, ancak başarı, usun ve bılımın egemen kılınmasına baglı Bır dıger gırışım ıse oncekı hukumet donemınde hazırlanan "Turkıye Bılırkışı Odaları" yasa tasarısının, ılgtlı kuruluşlardan goruş ıstenerek yenıden gundeme getı rılmesıdır Tasarı soruna çozum olabilir mı' Sorunun yanıtını sızlerle paylaşmak ıste dım "H: tık gucun bır yeğlemesıdır Olumlu olursa alkışlanır, olumsuz olursa bedelını once ulus sonra polıtıkacı oder Bu nedenle polı tık guç, çozumu tasarının yasalaşmasında goruyorsa, duzenlemenın yargılanıa duze nınde yaraldcdgı ttkıler ıyı bılmclıdır Iyı nıyetle hazırlanmış olduğu tartışmasızdır ancak "cehenneme gıden yolların ıyı nıyet taşlarıyla doşenmış oldugu' ozdeyışı de unutulmamalı "Bılırkışı Odaları' anayasanın 135 maddesındt ongorulen kamu kuıuıuu ıııte lıgınde bır meslek kuruluşu olarak kabul edılmektedır Oysa bılırkışılık bır meslek degıldır Bılırkışı mesleklerı muhendıslık, hekımlık nıımarlık, psıkolog, malı muşavırlık vd olan ve bu alandakı bılgılerını yargı yerlerıne sunan kışılere verılen bır addır Danıştay bu nedenle, tasarıyı ıncelemeye deger gormemıştır Anayasa aykırılık savı, tasarının luıkukı dayanağını larlışılır duruma getırecek oııuıılı bır nedeıı ması, odaların, bır sure sonra, yargı uzerın de açik ve ortulu etkınlıgının gundeme gelmesı ve gıderek bır baskı unsuru olması da beklenmelıdır Yargıç ve avukatların çoğun lugundakı kımlık bunalımı da bu olumsuz lugu guçlendırecekür Ozellıkle bılırkışıhgın yapay olarak meslek durumuna getırılmesı, ıyı nıyetlı amacın altında yeşerecek, akçalı beklenünın ağırlık kazanmasına neden olacaktır GÜVENÎLİR ADAM Yogun çdlışmaldrı olan, ekonomık sorunldrı olmdyan mulıendıs, hekım, mımar gıbı gertekte uzman olan kışılerın bu oda lara katıhnası beklenmemelı, çogun, akçalı beklentılerı olan ya da boş vakıtlerını degerlendırmek ısteyen meslek çalışanlarınm kdtılması gundeme gelecekür Bu durum, ışın nıtelığı ve yargılanıa surelerın uzaması gıbı bu gun yaşanan sorunları daha da arttıracaktır atayarak ucıet konusunda bır dengeleme yapmaktadırlar aslında yargılamaya ılışkın kurallann tıtızlıkle ışletılmesı durumunda sakıncası da olmadığı kanısınddyım Nıtekım bır Alnidiı vargıçtan, "guvenıyorsam hep aynı kışıyı bılırkışı atarım ve oyle yapıyorum denetımı kolay oldugu ka dar ekonomık de oluyor" yanıtı almıştım Kaldı kı ışlerın çok çeşıtlılıgı ve nıte lığı gozetıldığmde adaletlı ve uygulanabılır bır ucret tarıfesının yapılması da kolay ol mayacaktır SORUN, BİÇİMSEL DEĞİL Tasarı yasalaştıgında vargıç bılırkışı seçımını "Bılırkışı Odası'nın belırledıgı lıs teden yapacaktır Bu bıçımsel agırlıklı bır duzendır "Ozdekı nıtelıklt ana sorun (,o zulmeden" şımdı eleştırıltn durumları bu bıçımsel duzenlemenın gıdermebi olanak sızdır Bu nedenle sorunlaı artarak yıne gundemde kalacaktır "Bılırkışı Odaları" ^şıtlı meslekler den gelen kışılerden oluşacağındaıı, ağırlık sayıya sahıp bır meslek ddlının kı bııııu bu gunden tahmın etmek olaıidklı oda vonetımınde ve kararlarında etkın ol masının sakıncdları dd dıısıııuılmelı 'Yasdiım hazırldnnıasında katkıları olan" ya da ' bu lasarı\ı dtsİLklcyen kışılerın" bır bolumu ııidhkuıiLİudc dgır lıklı olarak hukukı konulaıda bılırkışı yaparak yargıçlara akıl (fcha) vereıı va da bu duzenı savunan kıştleıdıı KınııUıının "lınsel" kımılcrının dt akçalı gelııı' bek lentısı olan bu kışılerın ortak bır yargısı var "Yargıçlar ve de avukatlar bu ışlerı bılemezler, bu nedenle bılırkışılık kurumu teşkılatlanarak guçlenmelı' Tasarı ana sorunlar çozulmeden yururluğe gırerse, kısa bır sure sonra bılırkışılığııı, yargı gucunun ustunde bır kurum olması kaçınılmaz olacaktır Kaldı kı, hılırkışılık konusunda, "kamu kurumu nıtelığınde var olan meslek odalarının bılgı bırıkımı ve deneyımınden dahd kapsamlı yararlanmak olanağı varken yenı ve rısklı kurumlar oluşturmanın man tık ve akılla bağdaşır yonu var mıdır" sorusuna da yanıt aranmalı Yıneleyerek soylemelıyım kı, bılırkışı kurumu kirlenmiştir, yozlaşmıştır Bu sorunun da çozumu de olmalıdır ve vardır Ancak tasarı sorunu çozmek bır yana, yenı daha kapsamlı sorunları yaratmaya gebedir, bu bılıne Çozum yollarına gelınce bunu da gelecek ay ele alacağım (*)Yargıta\ Onursal Uvesı cetına6i>maıl koc net 4ı)Bılırkışılık Llygulaması Ve Hu Uysîulamdya Yargıtay ın Etkısı Ydrtiıtdy Der O/el Sayı lr)(ı (2)Mıllıyet 21 Tenımıı/ 20(H YARGIÇ, SORUMLULUĞUNU KULLANMIYOR Hıçhır ulkenın yargı duzenmde yer almamış, deııennıemış olan bır duzuu uy gulamaya koymak kolay degıldır, riskler kapıda bekler Ancak ornek ve ders alınacak kurıım ve duzenlemelerımız var "Adlı Tıp Kurumu" ve "kdmuldştırma davaları ıçın oluştu ran bılırkışı lıstelerı" Bu duzenlemelere karşın, bu alanlarda da aynı sorunlar yaşanmaktadır yol ve yontemıne aykırı ışlemler kırlenme boyutlarında Bu ornekler, sorunun, duşunulenın tersıne, çok daha derınlerde olduğunun kanıtıdır Bılırkışı seçımı konusunda da yargıç lara "sorumluluk ozgurlugu tanınmaması" yargıç kımlıgını yozlaştırır Bunun çarpıcı orneğı, bu gunku uygulamadır Yargıçlar, yasalarda ongorulen yetkılerını kullanmamakla ozgurluklerını kendılerı kısıtladıklarından, yozlaşma ve guvensızlık doruklara tırmanmıştır Yargı yerlerının odaların belırleyeceğı lıstelerden seçım yapması yerıne gore az <,ok yargıç, ozgurlugunun kısıtlayacak ve tembellığı ozendırecektır 'Yargıçjar bu ışı beceremı yor" demek kolaycılıktır, doğru olan bece recek yargıç ve avukatlar yetıştırecek ola nakları saglamaktır Bılırkışıhgın kamu kurumu nıtelığınde bır meslek olarak bır çaü altında toplan Ord. Prof. Dr. Sulhı Dönmezer uzun yıllar Türkıye'nin bilirkişisiydi. Tasarı, mahkemelerın, "Bılırkışı Oda ları"nın belırleyeceğı ucret tarıfelerıne gore odeme yapması zorunluluğu getırmektedır Uyelerın odeyeceklerı gırış ve senelık aıdatIdrın ve gorunmez kalemlerın ucret tarıfelerıne yansıyacağı da doğal olduguna gore ucretlerın azımsanmayacak duzeye yukselecegı de beklenen bır olgudur Bır de, teknık bılgı ve saptamdldrı ıçermesı gereken ydzanakların, şımdı oldugu gıbı gereksız ve gorev dışı açıklamalarla şışırılerek sayfalar dolusu yazılması duru munda ucret daha yuksek boyutlara ulaşa bılecektır Sonuçta bu yuksek ucretler, bu gunku akçalı yuklerı bıle kaldırmakta zorlarun hak arayanlara ve de devlete yansıyacak, pahalı yargı olgusu guçlenecektır Kışının emek ve hızmetının karşılıgını alması doğaldır hak verılmelıdır Yargıçlar, gunumuzde, genellıkle guvendıklerı aynı kışılerı bılırkışı YASALARIN UYGULANMAMASI Once genel bır saptama yapalım Hu kuk ve teza yargılamasına ılışkın kurallar bırkaç yuzyılın deneyımlerı ve bılgı bırıkı mının urunu olan evrensel nıtelıkte kural lardır Tıtızlıkle ve duyarlıhkla uygulandı ğmdd, bılırkışı kurumunun sağlıklı çalışma ması soz konusu olanıaz 0 halde sorun, bılımsel alanda da paylaşıldıgı gıbı yasalardan değıl yasaların uygulanmamasmdan kaynaklanmaktadır Ana sorun budur Yasa koyma, değıştırme yetkısı polı 911/17 4 Eylul 2004