Katalog

haftalık bulmaca 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Sağ ve sol el polemiği Soru: tnsanlann büyük bir kısmı niçin sağ elini kullanır? Yanıt Bılım adamlan, ırısanları sağ elını kullananlar ve sol elının kullananlar gı bı ıkı ayrı grubd ayırma eğılımını karşı çıkıyorlar, çunku bu ayırımı yapmak ıçın somut bır standardın veya deneysel bır tanımın olmadığına ınanıvorlar Ancak gunluk yaşamda bu ayırım ıçın kullanılan krıterler çeşıtlı kuramsal açıklanidldrd dayanır Insanların çoğu (orneğın yüzde 70 ıle 90 oranında) sağ ellerını kullanırlar, azınlık (yuzde 5 ıle 30 oranında) sol elını kullanır üranı bılınmeyen bır mıktar ınsan ıse ıkı elını de aynı becerı ıle kullanır Bu oranlar dunyanın her yerınde hemen hemen aynı duzeyde seyreder Hangı elın kullanılacağı konusunda genetık bır etkıleşımın olduğu bı lınıyor Ancak bu kalıtsallık Mendel yasaları ıle açıklanamaz ve genetıkçıler tam olarak bu surecın nasıl ışledığı konusunda goruş bırlığı ıçınde değıldır Kaldı kı hangı elın kullanılacağı, sosyal ve kulturel mekanızmaların etkısınde oldugu da bılınıyor So7gelımı ılkokul oğretmenlerının sol elını kullanan oğrencılerını, sağ ele geçmelerı ıçın zorladığı ızlenıyor Ayrıca bazı tutucu toplumlarda sol elını kullanan ınsan sayısınm, daha hoşgorulu toplumlardan daha a/ oldugu saptanmış durumda 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA: 1. Avrupa'nın ılk baskı makınesının tasarımını ve uretımı gerçekleştıren Alman matbaacı Genelhkle arkasından yağmur getıren sert ve geçıcı yel 2. Optık dletlerınde objektıften aldığı ışınları goze veren mercek sıstemı Venedık denızkulağının ağzını Adrıya denızı yonunde kapatan uzun ada Deprembılım uzmanı 3. Çoğu kıldan dokunmuş buyuk çuval Yapay Yapma, etme Supurgeotu 4. Yabancı bır haber ajansı Dokunduğu her şeyı altın yapan, eşek kulaklı Frıgya kralı Tabaklanmış Halk 5. Luc Besson'ın bır filmı Sıtma aşılayan sıvrısınek turu Durağan bır noktadan geçen ve kapalı bır eğrıye ddydiıarak lureket eden bır dogrunun çız dığı yuzey, mahrut 6. Kasık Hasta bakılan yer Yaşamsal sıvı Çıkar, kâr 7. Araplann ve tum Muslumanlann Guney Ispanya'da Amerıa, Cadız, Cordoba, Granada, Huelva, Jaen, Malaga ve Sevılla ıllerını kapsayan genış bolgeye verdıkle rı ad Tropıkal Amerıka'da yaşayan, agaçka kanlara benzeyen bır kuş Bır nota 8. Zaman gosteren aygıt Bıtkısel Bayrak Afrıka'da yaşayan bır antılop 9. Pasak Çanakkale Boğazı'nın doğu kıyısında, Eceabat'ın karşısında burun Istanbul'un eskı ddlarından bırı 10. Yal nızlık korkusu Kultur 11. Ayak Ses yıtımı Sarmısakta bulunan dogan antıbıyotık 12. Yenı evlenmış kadın, gelın "Bılınçdışı otekının soylemıdır" ve "bılınçdışı bır dıl gıbı kurulmuştur"soylemlerını savunan Fransız psıkanalızcı Selenyumun sımgesı. 13. Hunsa, erdışı Ceyldiı 14. Cısımler tarafından yansılanan ışığın gozde oluşturdugu duyutn Ay ıncelemelerınde kullanılan Rus otomatık uzay sonddları aılesı Maksımum 15. Çemobıl facıası sırdsında kamuoyuna yanlış bılgı veren Turkıye'dekı atom kurumu Telgraf alfabesı Ad. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1. Gezegenlerın hareketlerının temel kuralları uzerınde çalışan Alman gokbılımcı (resımdekı) 2. Kongo'da, bataklık ormanlarda yaşayan bır memelı hayvan Nıjerya parası Kabul etmeme 3. Ozgur "Ismaıl ." (Olu Ordunun Generalı adlı romanı da olan yazar) "Alaeddın " (halkla ılışkıler uzmanı) 4. Anında, şıpşak Savaş alanı 5. Denızın çekılmesıyle oluşan yurtlanmaya elverışlı ardzı Bıtkı hucrelerı yaşlandıkça plazmdldrmda oluşan ve ıçı hucre suyu ıle dolu bulunan boşluk 6. Ingılızce "numara"nın kısa yazılışı Rusça evet Ses Taşıt. 7. Nazı Hucum Kıtası Havada on mılyonda bır oranında bulunan, renksız, kokusuz asal gaz lran'da kutsal nıtelıklı bır kent 8. Mıllı Akkad ulkesınde çeşıtlı krallıkların başkentı olmuş olan kent Japon tıyatrosunun bır turu 9. Ruh Kskıden portre yapan ressamlara verılen ad • Aülgdiı. gozupek 10. Aralarında elektrık ampulu ve fonografın da bulunduğu bını aşkın buluşun pa tentını alan Amerıkalı ınucıt Tantalın sımgesı Tenıste, hızlı. lyı, karşılanamayan servıs dtışı 11. Numaranm kısa yazılışı Metal pdraların uzerındekı ınsan resmı Jupıter gezegenının bır uydusu 12. Altınkoku Jestlerde azalma, yola koyulmadd guçluk olarak belıren, Parkınson hastalığmın başlıca belırüsı 13. Antık Kdrayolu uzerındekı çukurlar ve tumsekler Dogma, ınak 14. Suudı Arabıstan pardM Bır tur yagmurkuşu, sutdvuğu Bır nota 15. Unlu bır spor kulubunu Miııgeleyen harfler Bır yerde oturmd Hdfıf yel. esıntı 16 Kıi7u sesı Tdsvıp 17. Ruzgdr şımşek ve gokgurultusu ıle ortaya çıkan sagnak yagışlı hava olayı 18. Sarımsı yeşıl renklı, cam parıltılı, magnezyum ve demırlı sılıkat Bır yapım ekı 19. SaldtdM yapılan bır bıtkı Tokyo'nun eskı adı 20. Evlılık korkusu Hazırlayan: tlker Mumcuoğlu 1 23 4 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Bazı bılım adamları doğum sırasında yaşanan beyın travmalarına bağlı olarak "patolojık' solaklık vakalarına dıkkat çekıyor Bu arada başka bılımcıler de solaklığın, fetus donemmde beynın gelışımı sırasında ortaya çıkan bazı aksaklıklara baglıyor 186()'lı yıllarda Fransız cerrah Paul Broca sağ el kullanına eğılımı ıle, dıl oğrennıe yetenegının çıkış noktası olan beynın sol yarıkure gelışımı arasında çok yakın bır ılışkı oldugunu ılerı suruyordu Ancak bazı uzmanlar elbeyın ılışkısının bu kaddr basıt bır şekılde açıklanamdydtdğına dıkkat çekıyor Ozet olarak bılım ınsanların sağ ellerını nıçın daha buyuk bır ustalıkla kullandığı konusuna genel bır açıklama getırebılirken, sol el yerıne sağ elın nıçın daha yeteneklı olduğu ayrıntılı bır şekılde henuz açık lYapay tatlandırıcılar ^ ^ • « ^ •* Aspanam L d Soru: Yapay tatlandınalann kalori ıçertnemesinin nedeni nedir? Yanıt Tatlı duyusu, dılın uzerındtkı reseptorlerın yarattıgı bır tat | m d j u y u ^ j u , . Sakarın ve asesulfam K (Sunette olarak da bılınır) gıhı şeker yerıne geçen maddeler kalori ıçermez Bunun dnlamı şudur Bu maddeler, normal bıyokımyasal surecın bır parçası olarak metabolıze olmazlar Normal bıyokımyasal sureç adenosın trıfosfat veya ATP halınde eııerjı uretır Bazı tatlandırıcıların ıçınde laktoz gıbı katkı maddelerınden bulunur Bunların ışlevı urune kutle kazandırmaktır Ancak bu mıktar o kadar kuçuktur kı enerjı kaynağı olarak degerlendırılmez Şeker yerıne geçen duşuk kalorılı aspartam (aynı zamanda NutraSvveet olarak bılınır) ılgınç bır maddedır Bu sentetık bıleşım, bır dıpeptıd dır Ikı amınoasıtten fenıl lalanın ve aspartık asıt oluşan bıleşım, proteınler gıbı metabolıze olur ve enerjı kaynağı olarak kullanılır Genel olarak, her 1 gram proteınden dort kalori mıktarında (termınolojık açidan dogrusu kılokalorıdır) enerjı alırız Bu da şeker veya mşastalardan alman kalori mıktarının aynısıdır Buna karşın, tuketılen her 1 gram yağ, bu mıktarın ıkı katını verır (veya 4 kalori) Eğer aspartamııı her gramı normal çay şekerı (sukroz) ıle aynı mıktarda kalori ıçerıyorsa, nasıl duşuk kalorılı tatlandırıcı sınıfına gırıyor? Bunu şoyle vanıtlayabılıru Aspartam jekerden 160 mıslı daha tatlıdır Yanı, bır çay kaşıgı aspartam (4 kalori) 160 çay kaşıgı toz şekerın (640 kalori) verdıgı tadı verır 3 500 ekstra kalori. kılolarınıza yarım kılo ılave edıyorsa, ınsanların nıçın yapay tatlandırıcı kullanılmış ıçeceklerı terah, ettıklerını anlayabılırız İÜ.ÎÜD blll Bütçe Gazetenın ekonomı sayfasında koşe yazarı, vergi kayıplarından dolayı butçenın delık deşık olduğunu anlatıyordu Aşağıdakı çıkarma işlemınde rakamların yerını bellı harfler almıştır BÜTÇEDELtK DEŞİK Soru: "DELtK" ve "DEŞIK" asal sayılar olduklarına gore "KÜÇÛK" sözcüğünun sımgeledığı sayı kaçtır? 912/2311 Eylul 2004 Düzenleyen: Necah Buyukdura 908 sayıdakı "Cumhuriyet Bılım Teknik" ısımh bılmecenın yanıtı: CBT 563 Bilmeceyi doğru çözen okuyuculanmız: Onur VuranokAnkara, Turkan DardereBursa, Suleyman ÇevıkerBodrum, Ahmet AvşaroğluAnkara, Sevıl AvşaroğluAnkara, Aydın BmgolAnkara, Yucel GunDenızlı, Öykü Gunlstanbul, Levent SavaşTrabzon,