Katalog

TartışmaEditöre Mektup 6. Çerçeve Programı, Türkiye ve rakamlar Sayın Orhan Bursalı'nın geçen haftalarda yayımlanan CBT yazılannda 6. Çerçeve Programına değinmesi üzerine, konuyu merak ettim, internette biraz zaman harcayıp bazı rakamları anlamaya çalıştım. Çerçeve Program donemı olan 20022006 arasmdakı beş yillık • donem ıçın, Turkıye, bu programa 250 ınılyon Euro tutarında katılım payı odemeyı taahhut etmış durumda Bu pay taksıtler halınde odenecek ve sonrd kı taksıtlerde bır mıktar ındırım mumkun olabilecek Kabaca, bu durumda, progrdm<ı kdtılım payının Turkıye'ye ortalama yıllık malıyetının 45 ıla 50 mılyon Euro olacagı anlaşılmaktadır Bıldıgım kddarıyla ıle Turkıye nın yıllık toplam ARGE lıarcaması yaklaşık bır mılyar dolar olduguna gore, Turkıye 6 Çerçeve Programı'na katılım payı ıçın yıllık ARC.E harcdmdldrıııın kabaca % 5'ını ayırmış olacak Bu oranın, 6 Çerçe ve Progrdnn'ıun yakldşık toplam malıyetı olan 17 mılyar Euro nun, AB uyesı ulkelerııı ptugıam doneınınde beklenen top Idin sıvıl AR GE hdicaınaldrına oraııı ulan % b ıle uyıımlu bıı takaın oldugu sovle nebılıı Netıcede 6 Çuçeve Programı nın ulkelerın kendı AHC.E harcamalarınııı "« 56'sı tutaıında bıı aıddt karşılıgı uye ol duklaıı ulıiblaraıası kılasal bır AR GE is, bırlıgı ve entegras\oıı salıası Uoııe. cspa ce) ve agı oldugu vnluıcbılıı sı amacı ıle muhtemelen harcanamayacak olan paradır Dolayısıyle bu bır muhtemel fırsat malıyetıdır Elbette her yatırım alternatıfınm benzer sure ve mıktarda olması gerekmez Başka bır yatırım alternatıfı orııeğı, TÜBtTAK Genç Araşbrmacı Kariyer Geliştirme Programı'dır Programm beş yıl 6 ve nakıt olmayan getırılerı ıle bırlıkte, lıe saba katılması uygun olacaktır Netıcede bırkaç yıl sonra, 7 Çerçeve Programı hakkında dd bır karar verılmesı gerekecektır ve ışte o karar verme surecının lıazırlıklarmın, şımdıden, 6 Çerçeve Progra mı performans degerlendırme çalışmaları çerçevesınde bır olçude yapılmasında, bu yuk yarar vardır dıye duşunuyorum (*) Elbette, geçerlı bır fırsat malıyetı degerlendırmesı yapabılmek ıçın, alternatıf yatırımlar veya bunların yurt ıçı ve yurt dışındakı orneklerı hakkında bılgı sahıbı olunması gerekır Ben bu baglamda bazı rakamlardan bu vazıda soz etmek ıstıyorum Sayın Orhan Bursalı'nm ya/ılarında soz et lıgı bıı vatırım altunatılı or lık donem boyunea ongorulen yıllık butçe mıktarınm, 2 mılyon dolar ıle başlayıp 10 mılyon dolara çıkmdsı ongoruluyor, anladıgım kadanyla, yanı, beş yıllık toplam butçe 2 • 4+6+8+10 30 mılyon dolar olacaktır Bırmu yılda 100 kışı, beşıncı yılda 500 kışı desteklenıyor olacak, ve bu rakdin sabıt kalırsa, yıllık butçenın de beŞIIKI yıldan ıtıbaren 30 mılyon dolarda sabıtleneceğı anlaşılmaktadır Yıne, keza, 6 Çerçeve Programı'na tahsıs edılen kaynak, TUBITAK'ın bu kariyer destek programııım halen planlanandan daha hızlı genışletılmesı ıçın kullamlamaydcak olan paradıı Yanı, yme bır muhtemel fırsat malıyetı soz konusudur 600MERKEZE 4 MİLYAR $ 2004 verılerıne gore Çın'de yabancı tııınalar tarahndan kurulan 600 adet ARCE merke/ı mevcuttur ve bunlara yapılmış olan loplam yalırım mıktarı 1 mılyar dolardır Yanı lıeı ARCE merkezı ıçın yaklaşık ortalama fi.h mılvon dolar yalı rım yapılmiştır Bu yatırım malıyetı yapısı ılc 6 Çeıçeve Programı katılım payının yıllık oıtalama malıyetıne ycdı ıla sekız AK GE merkezı, donem boyunca toplam katılım malıyetıne ıse 35 ıla 40 ARCE merkezı sığmaktadır Bu dd, keza, 6 Çerçeve Programına katılı mın fırsat malıyetıne bır b a k ış açı s ı KATILMAMA MALİYETİ Anladıgım kadanyla ıle, programa katılma kararı verılırken, programa katıl ma mdlıyelının degıl, katılmama malıyetının hesaba katılınaMiıın daha dogru olacagı ılerı surulmuş ve bu sav kabul gormuştur Tabıı, burada, ekonomık malıyet ler kadar sıyası malıyetler de duşunulmuş olabılır Elbette, 6 Çerçeve Programı'na katılmanın, katılım payı ve dıger nakıt malıyetlerı oldugu gıbı bır de fırsat maliyeti vardır Netıcede, b Çerçeve Programı'na katılım, bır yatırım alternatıfıdır ve bu al ternatıte Uhsıs edılen kaynaklar başka alternatıflere talısıs edılemeyerek, o alterndlıflerın en ıyısının sağlayabıleceğı getınden vazgeçılmıştır Işte vazgeçılen bu getırı, programa katılımın fırsat malıyetı dır Program donemı ılerledıkçe sanırım zaınan zaman pertormans değerlen dırme çalışmaları yapılacak, programa kd tılmasa ıdık odemek zorunda kalmış ola cagımı/ malıyetler, yaııı, dıger bıı deyışle programa katılmanın sağlddığı getırı, olabıldıgmct olçulebılır gostergeler bazmda nelleşeeektır Bu degerlendırmenın noksaıı olma ması ıçın programa katılmanın fırsat ma Tıyetı de degerlendırılerek, bu malıyetın, program nakıt malıyetlerı yanında, nakıt negı, 6 Çerçeve Programı'na, katılım suresı ve malıyet bakımmdan benzemektedır, bu benzerlık nedenıyle ben bu orne ğı ttkrarlamak ıstıyorum Guney Kore bı yomedıkal ve ozellıkle genetık tıp alanla rında ustunluk sağlamak ıçın ınsan ser mayesme uç yıllık bır donem boyunca 270 mılyon dolar tutarında yatırım yap nııştır Guney Kore'nın so/ konusıı alan laıdakı pertormansı zaten lyı bılınmekte dır Tabıı 6 Çerçeve Programı ıçın Tur kıye'nın lahsıs ettıgı kaynak, yanı 250 mılyon Euro, netıcede, Turkıye nın bıvo medıkal veya seçılebılecek başka alanda bu çapta bır yatırım yaparak odaklanma 912/20 n a , muhtemel bır degerlendırme yaklaşımına ışaret etmektedır Uretımı TUBITAK BILTEN tarafın dan koordıne edılen ve kısmen gerçekleş tırılen BILSAT uydu projesınm toplam malıyetı 14 mılyon dolardır 6 Çerçeve Programı yıllık katılım malıyetıne buııun gıbı yaklaşık uç ıla dort proje, donem bo yunca toplam katılım malıyetıne ıse 15 ıla 20 proıe sığmaktadır Boyle projeler de, h Çerçeve Programı na katılmanın muhtemel fırsat malıyetı olarak gorulebılır ÖĞRENİME YATIRIM ALTERNATİFİ AR GE alanı dişına bakılırsa, ılkogletım vt ortaoğretım alanındakı (ırsat ma11 Eylul 2004 lıyetı bır açıdan ele alınabılır Turkıye'de halen buyuk bır derslık ıhtıyacı vardır ve ıhtıyaç daha uzun bır sure devam edecektır Ortalama sınıt mevcudıı yukseklır, ba zı yerlerde sınıf mevcudu 100 cıvarındadır, bu ıse eğıtım kalıtesını olumsuz etkı lemektedır Yanlış anlanııyorsam derslık ınşaat malıyetı ortalama 30 bın dolardır Buna gore b Çerçeve Programı'ııa katılımın yıllık ortalama malıyetı 1500 ıla 1700 yenı derslık ııışaalına, donem boyunca toplam katılım malıyetı ıse 7,500 ıla 8,500 yenı derslık ınşaatına harcana mayan para olacaktır Halen Turkıye nın yenı derslık ıhtıyacının 150 bın cıvarında oldugu belırtılmektedır (kı, eğer derslık başına 30 bın dolar malıyet algılamam doğru ıse, 150 bın derslık ıçın kabaca 4,5 mılyar dolar tutarında kaynak gerekmektedır). Burada da muhtemel bır fırsat malıyetı soz konıısudur Bu orneklere atıfla bulunarak esas ışaret etmek ıstedığım konu şudur 6 (ve, ılerde, 7) Çerçeve Programı'na katılım, bır yatırım meselesıdır, yatırım kararıdır Yatırım alternatıflerı ve fırsat malıyetlerı değerlendırılmeden ısabetlı yatırım kararı verılmesı ıse mumkun değıldır, çunku, yatırım kararı demek, yatırım alternatıflermdeıı bır veya bırkaçmın seçılmesı de mektır Ve spesıfik yatırım allernatılierının de dogru olarak belırlenmesı gerekmek tedır Buııun yapılabılınesı ıçın ıse karaı verıcınm kendısını, ıhtıyaçlarını ve bulun dugu çevreyı, ulusal ve uluslararası orta mı, ıyı taııımış olması ve bır polıtıka ve stratejı belırlemış olması gerekmektedır Bu noktaya Sayın Orhan Bursalı yazılannda zaten ışaret etmıştır Ilave etmek ıstedığım husus, polıtıka ve slrdtejının belırlenmesının de, oncelıkle, yıne tum yatırım alternatıflerı evrenı ve fırsat malıyetlerı hakkında, bunların yapısı hakkında, hem nıcel hem nıtel ba kımdan, genel bılgı ve fikır sahıbı olma yı gerektırdığıdır Yanı, tum dunyada bu konuda ne olup bıttıgını bılmek gerekmektedır ve ozellıkle ekonomık verıler cinsınden bılmek gerekmektedır Dolayısıyla sayılara bakmakla ışe başlamak gerekıyor Ve yatırım alternatıflerı evrenının kendı ıhtıyaçlarımıza uygun bır modelı ıle bızım ıçın geçerlı bır lırsat malıyetlerı yapısı tanımlamamız gerekıyor Bu yazıda kulldiıdıgım bazı sayılar la ılgılı ve dıger kaynaklar aşagıdadır Ve nıhayet belırtmelıyım kı burada genel hatları ıle tasvır etmeye çalıştığım yakla şım ve savunduğum argumanlar, sadece 6 Çerçeve Programı ıçın degıl genel olarak her yatırım kararı bakımından geçerlı olan hususlardır Bulent Sayın (*) Bır tahmınde bulunmak gere kırse, 2005 yılı geldıgınde, 6 Çerçeve Programı'nm Turkıye açısından taın bır felaket gorunumu vermeyecegı ve dolayısı ıle Turkıye'nın 7 Çerçeve Programına