Katalog

raştırmaları emde llaç A: Beta blokaj maddesi Propranolol, adrenalin salgısını düşürerek travmatik deneyımlerın belleğe daha az etkilı bir biçimde kaydedilmesıni sağlıyor J B: Hatırlama sırasında travmatik deneyim tıpıir kitap gibi raftan alınarak tekrar yerine konur ların yeniden depolanması sırasında deneyimn değerlendirilmesinden sorıımltı prefrontal kor; belli başlı uyarı maddelerinin yardımıyla amigdalanın anıları solııklaştırmasında etkili olur. Hatırlama anında alınacak bu maddelerın yapay türlerinın unutma mekanizmasını güçlendırmeleri bekleniyor lı bir insan yapabilir" diyor mesela Amerikan başkanının biyoetik danışmanı kısa bir süre önce yayımlanan "Biyoteknoloji ve Mutluluk Arayışı" başlıklı raporunda. Bununla birlikte unuLmamn avutucu etkisini Siegmund Freud bile keşfetmişti. Psikanaliste göre anıları bastırmak kötü deneyimlerin "bilinçten uzak tutulmasını" sağlayabilirdi. Bu terapötik unutma mesela 'belleğin ne şekilde işlediği' gibi son yıllarda elde edilen yeni bilgiler sayesinde mümkün. Beynin duyu organlarıyla algıladığı bilgiler ilk önce geçici olarak kısa vadeli bellekte depolanmakta. Bir tercih mekanizması bunları daha sonra belli başlı sinir bağlantılarını güçlendiren uzmanlaşmış proteinlerin yardımıyla uzun vadeli belleğe aktarıyor. Ve böylece önemli bir düşünce, nöronlardan oluşan bir sinir ağına yerleştirilmekte. Bilgilerin depolanması ve hatırlanması evrimin başlangıcından itibaren duygularla bağlantılıdır. "Duygular sinir hücreleri arasındaki bağlantıların sağlamlığı üzerinde önemli bir rol oynar" diyor Lutz da. Ve bu içgüdüsel süreç beyin bademciği olarak da adlandmlan amigdal tarafından çalıştırılır. ni kannabinoid reseptörü taşımayacak şekilde değişimden geçirdikten sonra farelerin unutmadıklarını bulmuştu. Araştırmacı deney hayvanlarına bir sinyal sesi dinlettikten iki saniye sonra kafesin zeminine hafif bir elektrik akımı vermiş. Ünlü davranış bilimcisi Pavlov'un köpeklerini eğittiği gibi Lutz da farelerini sesten Genetlkçi Lutz: "Fareler korku içinde kaldılar" korkmayı öğretmiş. Fareler daha sonra sesi her duyduklarında büyük bir korku içinde rek, Propranolol deneyleri yapmaya kaelektrik akımmı bekler olmuşlar. rar veren Pitman ve Vaiva yeni travma tedavisi sayesinde çok daha farklı gözlemlerde de yaptılar. İnsanların birçoğu psikolojik bir hağışıklık sistemine sahip ve posttravmatik bozukluklara yakalanmıyorlar. Sadece insanların dörtte birinde beyin travmatik deneyimleri kaydedebiliyor ki bunlar da zaten korkak ve paniğe eğimli olan insanlar arasından çıkmakta. Buna göre psikolojik varlıkların ruhsal durumu beyne bağlı. Korku fobisine sahip hastanın beyninde olasılıkla daha yüksek oranda adrenalin reseptörü bulunmakta. Bu nedenle de adrenalin salgısı daha fazla stres reaksiyonu dolayısıyla da travmanın daha etkin bir şekilde sinirsel ağa yerleşmesine yol açıyor. PANİĞE KAPILMIYORLAR Fakat sesın arkasmdan birkaç kez elektrik akımı verilmediğinde "ııormal" farelerdeki korkulu davranışlar azalmış yani unutma mekanizması devreye girmemişti. Oysa hatalı uyarı maddesi sistemine sahip genetik fareler için o ses hep korkunç kalınış. Lutz şu sıralar tam aksi bir sonuca ulaşabilmek için kannabinoide benzer diğer maddelerle çalışıyor. Insanda bu tür maddelerle çalışılmasına izin verilmese de kannabinoid gibi etkiyen benzer bir madde söz konusu. DCycloserin'in en büyük avantajı tüberküloz hastalarında kullanılıyor olması. Ve ilaç çok az yan elkiye sahip olduğu için de Michael Davis kısa bir süre önce insanlar üzerinde deneyler yapmaya cesaret gösterdi. Nörobiyolog, yükseklik korkusuna sahip 30 hastayı ekrandaki sanal bir dünyada yüksek binalar arasında dolaştırmış. Hastalar binaların gerçek olmadığını bilmelerine rağmen korkunç bir panik reaksiyonu göstermişler. Ancak Davis küçük bir doz tüberküloz ilacı verdiğinde müthiş bir sonuca ulaştığını anlatıyor: Denekler yüksekten eskisi gibi korkmamışlar. Halta söz konusu ilaçla tedavi edilen hastalardan bazıları otomobille köprüyü geçtiklerinde bile paniğe kapılmadıklarını söylüyorlar bugün. Bununla birlikte korkuya dayanan deneyimleri beyinden silen amnezi ilacı kimi bilim adamları tarafından kaygıyla karşılandı. Anıa anıları hastaların isteği dışında akıllarından silmek bu tür ilaçlarla bile mümkün değil diyor Davis. Araştırmacı tüberküloz ilacını önümüzdeki aylarda posttravmatik sendromlar taşıyan Amerikan askerleri üzerinde deneyecek. Hastalara izlettirilecek olan filmııı adı "Sanal Vietnam" ve çeşitli savaş filınlerinden alman sahnelerden oluşuyor. "Helikopterler sanki insanların üzerinden geçiyor gibi, ben bile izlerken damarlarımdan akan kanı hissettim" diyor araştırmacı. Spicgcl 19 2004 Nilgün Özbaşaran Dede BİR ÇOCUĞUN ÖYKÜSÜ Duygularla bağlantılı deneyimlerin daha kolay hatırlandığını aslında Amerikalı psikiyatr James McCaugh bundan on yıl önce kanıtlamıştı. Ueneklere, babasını hastanede ziyaret etmek isteyen bir çocuğun öykusü iki farklı türde anlatılmıştı. İlkinde çocuk hiçbir olay yaşamadan hastaneye ulaşırken ikinci öyküde çocuk yolda kaza geçirir ve ağır yaralı olarak hastaneye kaldırılır. Deneklerin öyküdeki kanlı ayrıntıları çok daha iyi hatırladığını goren McCaugh, ikinci deneyde acıklı oyküyü dinleyenlere Propranolol vernıiş. İlacı alan denekler sıradan öyküyü dinleyenlerden daha iyi hatırlayamayınca da beta blokaj maddesinin onları şiddete karşı duyarsız hale getirdiği ortaya çıkmış. Bu tur araştırmalardan esinlene yaz aylarında da 300'ü aşkın katılımcıyla üç büyük araştırma başlayacak. Viava bu gelişmenin korku bozukluklarında yeni bir trend olduğundan emin. Bugüne kadar örnegin 11 Eyliil gibi büyük felaketlerde, kurbanlar, yakınları ve yardım elemanlarıyla psikologlar ilgileniyordu fakat öyle görünüyor ki bu kişiler gelecekte farmakologlardan da yardım alabilecekler. İlaçla travma tedavisine Science dergisi de geçtiğimiz ay geniş bir yer ayırdı. Nörobiyologlar da ilaçla unutmayı sağlayacak diğer biyokimyasal mekanizmaları araştırıyorlar. Bu gelişme korkunç deneyimlerin uzun bir süredir bellekte kazılığı oldugıı durumlarda bile işe yarayabilecek. Doktorlar bu amaçta yapay uyarı maddeleriyle bedensel tepileri unutturnıaya çalışacaklar ve bu yöntem çeşitli fobilere sahip hastaları da iyileştirebilir. "Yükseklik korkusuna sahip kişilerle yapılan ilk klinik deneyler çok şey vaat ediyor" diyor Münih MaxPlanck Psikiyatri Enstitüsü'nden Beat Lutz. Araştırmacı benzer maddeleri hayvanlar üzerinde deniyor. ÖNCEFAREDE KEŞFEDİLDİ BİLİNÇTEN UZAK TUTMAK Kötü anıları unutturacak hap daha eczanelere ulaşmadan etikçiler yapay amnezilerle kişiliğin değiştirilebileceği konusunda uyarmaya başladılar bile. "Anılarımızı değişlirmek, bizi fark Fakat beynimiz her şeyi kaydeden bir anı makinesi değil. Sinir ağları tıpkı bir destenin en altında kalan kağıtlar gibi guçlü bağlantıların altında soluklaşabilirler. İşte bu amaçta beynimizde bir tür unutma mekanizması bulunmakta ve bu mekanizma bilim adamlarınca yavaş yavaş anlaşılmaya başlandı. Bu araştırma sonucunun çıkış noktası yoğun oranda esrar kullananların kendilerınden geçtikleri anlarda neredeyse hiçbir şey hatırlamamalarına dayanır. Araştırnıacılar kenevirin içindeki bir nıaddeye çok benzeyen bir uyarı maddesi buldular. "Diğer görevleri dışında kannabinoitler, anıların soluklaşmasını da ayarlıyor" diyor Lutz. Alman bilim adamı bu mekanizmayı önemli bir çalışma sırasında önce farelerde keşfetti. Lutz, fareAcılarımızı ilaçlarla sonsuza kadar unutmak mü'mkün mü? nin genleri909/13 21 Ağustos 2004