Katalog

Bellek i Anıları silecek ilaç günd Beyindeki (kötü) deneyimlerin anılarını ilaçla unutturmak bilimin gündemine girdi. Bilim adamları anılanmızı silecek ilaçlar geliştirme yolunda epey ilerledi. Yeni terapiyle ağır travmalar ya da yükseklik korkusu gibi fobilerin tedavi edilmesi hedeflenmekte. Ancak eleştirmenler belleğe yapılacak girişimin, kişiliği de değiştirebileceğinden endişeli. ilim çok tartışmalı bir alana el attı. belleğe müdahale. Ve ilaçla bellekteki bazı anıların sılinmesi gündeme gelince, tıp dünyasında da buyuk bır tartışma başladı... Belleğe müdahale konusu, Harvard Üniversıtesi'nda, bir kazaya uğrayan kadının psikolojik bunalımdan kurtarılması tedavisi sırasında güncellık kazanda. Kaza uğrayan Kathleen'ın beyni neredeyse sekiz yıl kadar sakindi. Ne var kı bisikletli bir kuryeyle yaşadığı bir kaza, onu yeniden büyük bir huzursuzluğa itmişti. Boston'daki bir ana cadde üzerinde kendisinc çarpan kurye yuzünden, yerde eteği beline kadar sıyrılmış bir pozisyonda kalınca meraklı insanlardan oluşan bir çemberin içine düşuvermişli. Işte o anda yıllar önce yaşamış olduğu kdtü bır deneyim canlanıverdi gözlerinde. Bisikletli kurye onıın gözünde, yıllar Yapay unutma mekanizması nasıl işliyor? ilaçla amnezi terapisi B önce yaşadığı, kendisini kırmızı ışıkta otomobiline sürükleyen ve yüzüne silah dayayarak taciz etmeye kalkışan serseriye donuşuvermışti. Adamın elinden zar zor kurtulan genç kadın bu travtnayı atlatabilmek için aylarca uğraşınıştı oysa. "Sırf bu gorüntüleri beynimden silebilmek için, gecelerı saatlerce aptal Lelevizyon dizileri izledim" diye anlatıyor Kathleen. Ne var ki dikkatsiz bir kurye yuzünden anıları yeniden karşısına çıkıvermişti işte. Halla acil servısteyken bile aklında kuryeyle yaşadığı kaza değil eski anıları vardı. Genç kadın sanki zorla eski anıların içıne sürüklenmiş gibi hissediyordu kendisini. Yoksa her bisikletli kurye görüşünde otomatik olarak o korkunç deneyimi yeniden tni yaşayacaktı? Şiddet gibi travmatik deneyimlerde beyin bademciği (amigdala) olayı korkunun duygusal reaksiyonuyla bağlıyor. Amıgdal.ı <ıdrenalın salgısını hızlandırıyor Kalp frekansı ve ter salyısında artış yaşanıyor Salgı ne kadar fazla olurj sa beyin deneyimi uzun vadeli bellekte daha etkılı bır şekılde depoluyor. Yaşananlar çok etkili bir şekilde kaydedildıgıııde posttravmatik bır bozukluk gelışiyor Bilim adamlarının Flashbacks olarak adlandırdıkları sürekli tekrarlanan anılarla hasta travmayı yeniden yaşıyor GERİ DÖNEN ANILAR Hayır boyle ulnıak zorunda değıldi. 11 Eylül saldmsı posttravmatik .m bozukluklara nadenoldu. ~ Ji Kathleen'in içinde bulunduğu çaresiz durıım Harvard Tıp Okulu'ndan Roger Pitman'ın dıkkatini çekti. Psikiyatr, posttravnidtık bozuklııklar üzerinde bir çalışma planlıyordu ve Kathleen mükemmel bir denek adayıydı. Bu sendroma salıip hastalar, gasp veya kaza gibi kötü deneyimlerden aylar sonra bile başlarından geçen korkunç anları tekrar tekrar yaşarlar. Uzmanlar anıden geri dönen anılardan "Flashbacks" olarak söz ederler. Beden, hafızadan silinmeyen kotü deneyımlere farklı hastalıklarla tepki gosterir. Bazı hastalar depresyona girer bazıları ise ilaç ve alkol bağımlısı olıır. Psikologlar hastaları tedavi etnıek için normalde onları deneyimleriyle yüzleştirmeye çalışırlar. Pıtman ise tam tersi olarak unutturmak istiyor. Deneye katılmaya razı olan Kathleen'e mavi renkli bir kutıı hap verilmiş, Bunlar "rahatsız edici anılardakı dikenleri çekip alması içindi" diyor Pitman. Kapsulun içerdiği Propranolol maddesi aslında hastaların kalp enfarktüsünden sonra aldıkları bir beta blokaj ılacıdır. Etkisi, adrenalin salgısını ve nabzı düşürmekten ibaret. Ve Pitman tam da bu iki ozellik üzerinde duruyor. rek ulaşmış. Adrenalin hormonu sad ter salgısını arttırmakla kalmayıp anıl; belli bir olayla birlikte belleğe kaydedil sini sağlıyordu. Bu yüzden hiç zaman kaybetmet temeyen Pitman: "Ne kadar çabuk tet edersek eski korkunun yeni bir kazayla niden canlanmasını daha etkili bir şek engelleyebılırdık diye anlatıyor bugün. Tedavi, bisikletli kurye kazasııi' hemen sonra başladıktan sonra uç ay ı de gerçekten de psikiyatrın beklentısı c rusunda etki göstermiş. Pitman Kathle testten geçırirken kazadan hemen su anlattıklarını okurken, kalp atışlarını, reaksiyonlarını ve ter oluşumunu kon edince Kathleen'in gayet sakırı bir şek dinleyebildiğini görmüş. Oysa eğer I travmanın etkisinde olsaydı duydukla dan rahatsız olurdu diyor doktor. Pitman aynı testi daha sonra Pro nolol yerine Placebo (etkısiz ilaç) ı posttravmatik bozukluklara sahip kırk şiyi test etmiş. Denekler hala korku rea yonlarıyla boğuşuyordu. Kontrol grubunun çok kuçuk araştırma sonuçlarının da henuz yele olmasına karşın yeni bulgu diğer b adamlarının da ilgisini çekti. İLAÇ ETKİLİ OLUYOR Çunku stres semptomları posttravmatik bozuklukların oluşumunda da önemli bir rol oynar. Araştırmacı bu sonuca yüzlerce Vietnam savaşçısını inceleye "BELLEK KAZINACAK!" Örneğin Fransız psikiyatr Guillaı Vaiva, Pitman tarafından gozlemleneıı nomeni kısa bir süre önce Lille Üııivet Hastanesı'nin acıl servisine sevk edilen za ve tacız kurbanlarıyla kanıtladı. Ay 909/12 21 Ağuslos 2004