Katalog

Fizyoloji HIÇKIRIK:1O. sinirde 'frenin bozulmas Inatçı hıçkırık psikolojik olarak kişide utangaçlığa, işini bırakmaya hatta ölüme kadar ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Inatçı hıçkırığı olan bir hastanın teşhisi ve tedavisi çokzor olabilir. Hıçkırık oldukça sık rastlanılan ve genellikle kısa süren bir sıkıntıdır. Nadiren ciddi bir hastalığın belirtisidir. Sıklıkla midenin gerginliği, alkol kullanımı veya heyecan ile ilişkilidir ve herhangi bir tedavi yapılmaksızın birkaç dakika içerisinde düzelir. ıçkırık, dıyafragmanın ve solunu mu ayarlayan kaburgalar arası kasların aralıklı olarak kasılması sonucunda anı bir soluk alma ve ses tel lerının anı kapanması ıle sonuçlanan ıs tem dışı bir olaydır Hıçkırık esas amacı bılınmeyen ıl kel bir reflekstır Çocukluk çağında olabılır, hatta anne karnında bıle oluştuğu bıldırılmıştır Ogurme hapşırma ve kus ma gıbı dıger reflekslerın aksıne hıçkırı gın hangı amaca hızmet ettıgı halen bılın mıyor Goruntuleme çalışmaları, hıçkırığın daha çok sol dıyafragma yarısında oluştuğunu ıkı taraflı veya tek taraflı da olabılecegını de gosterıyor Ses tellerınde kapanma nefes aldıktan 35 mılısanıye sonra oluşur ve bu kapanma sesı hıçkırığın sesı olarak duyulur Hıçkırığın ınsanın hava alması uzennde onemlı bir etkısının olmadıgı duşunulmekte Hıçkırıga aracılık eden sınır yolları araştırıldı Bu refleks yollar uç kısımdan oluşuyor Bunlar, bir getıren yol bir merke/ı bolum ve bir goturen yoldur Hıçkırığın oluşumuna katkıda bulunan merke zı bıleşımler ıse daha az tanımlanmadı Hıçkırığın rıtmık solunumu saglayan beyın sapı çekırdeklerden bagımsız olarak bir ust spınal merkez tarafından başlatıldıgı sonucuna varıldı gi bir sevıyede anormal uyarılması hıçkırık oluşturabılır Vagusun yutaga, gırtlaga, goğus kafesıne, karın bolgesıne, beyın zarlarına ve orta kulaga uzanan dal ları vardır nın hıçkırıga neden oldukları bıldırıldı Psıkojenık faktorler, hıçkırıkta onemlı rol oynar Mayo Klınık'te 220 hastada yapılan hıçkırık nedenlerı ıle ılgı lı bir çalışmada kadınların %92'sınde psıkojenık faktorun neden oldugu saptanmış Erkeklerde ıse bunun tam tersı olarak organık bir hastalık oranı %93 olarak bulunurken, psıkojenık faktorler %7 olarak bulundu lardır Kuru şeker tanelerinin yutulması ve bir poşet içerisinde nefes alıp vermek nesilden nesile geçmiş olan tedavi şekıl lerıdır Yapılan bir çalışmada bir kaşık şeker verılen 20 hastanın 19 unda hıçkırığın derhal durduğu saptanmıştır Hıçkırığı sonlandırabılecek evde uygulanan dıger basıt tedavıler ıse dılın çekılmesı ne fesını tutma, buzlu su ıle gargara yapma zararlı kokular ve tatlardır Eğer tum bu manevralara rağmen hıçkırık devam edıyorsa, genzın el ıle uyarılması denenebılır Bu yolla yapılan bir çalışmada 85 hastanın 84 unde hıçkı rığın sonlandıgı bıldırıldı Burundan bir kateter yerleştırılerek kuçuk dılın arkasındakı yutak bolgesını anı ılerı ve gerı hareketlerle uyararak hıçkırığı sonlandır mışlardır Mıdenın yıkanması, kusmayı teşvık etmek, boyunda şah damarı uzerıne yapılacak masaj ve goze baskı da yardımcı olabılecek dıger fizıksel manevralardır Tüm bu manevraların potansıyel yan et kılerı ve komplıkasyonları vardır Uygun ortamda ve uzman tarafından yapılması gerektığı unutulmamalıdır H SİNİR TAHRİŞİ HIÇKIRIĞIN NEDENLERİ Bırçok basıt hıçkırık yıyecek veya alkol alımı veya heyecanla ılışkıhdır Kendılığınden sonlanan ve ınatçı hıçkırığın nedenlerı birkaç gruba ayrılabılır 1 Çevre uzuvlara gıden sınırlerı, vagusu veya frenık sınırı etkıleyen bozukluklar 2 Merkezı sınır sıstemım etkıleyen bozukluklar 3 Metabolık veya ılaçla ılgılı faktor ler 4 Infeksıyoz nedenler 5 Psıkojenık nedenler 6 Kesın nedenı tam bılınmeyen durumlar En sık gorulen neden vagus veya frenık sınır dallarının tahrışıdır Bu me kanızma kendılıgınden sonlanan çogu hıçkırık ıçın geçerlıdır Vagus un (10 kafa sınırı, akcığer mıde sınırı), veya frenık sınırın herhan Kuldk burun boğaz uzmanlarının ozellıkle ılgısını çeken ıse vagusun kulak içerisinde bulunan tımpanık dalıdır Bu sınır, kulak zarının dış kısmının duyusunu sağlar Bu bolgenın bocek veya saç kıDEĞERLENDİRME lı gıbı yabancı bir cısım tarafından uyarılHıçkırığı bılmeyen, yaşamayan nedığında hıçkırık oluşturduğu bıldırılmışredeyse yoktur Çoğu hıçkırık kısadır ve tır Kendılıgınden sonlanan hıçkırığın en hıçbır tıbbı mudahale olmaksızın kendılısık nedenı, yıyecek veya alkol alımıdır gınden azalarak sonlanır Buna karşın Her ıkısının de vagusun veya frenık sını ınatçı hıçkırığı olan hastalarda nedenı orrın çevre dallarının tahrışı ıle oluştuğuna taya çıkarmak ıçın bazı laboratuvar ınceınanılmaktadır lemelerıne ıhtıyaç duyulur Inceleme sureye, şıddete ve bırlıkte Vagusun mıdeye gıden dalının ge bulunan durumlara gore bıreyselleştırılrılmesıyle veya doğrudan mıdenın gerıl melıdır Tam başlangıç hıkâyesı. suresı, mesıyle dıyafragmayı tahrış etmesıyle de bırlıkte olan tıbbı ve cerrahı hastalıklar, oluşabılır Tumorler, akcıger ıltıhaplanılaçlar ve uyku sırasındakı varlığı saptanmaları, kalp zarı ıltıhabı ve kalp krızı gımalıdır Fızık muayenede kulaklara, bubı hastalıklar sonucunda da frenık sınır runa, boğaza, gogse ve karına dıkkat tahrışının hıçkırıga neden olduğu gosterıldı Ilaçların zehırleyı cı etkıleşımlerı ve meta Kuru şeker tanelerinin yutulması ve birpoşet bolık bozukluklar ya içerisinde nefes alıp vermek nesilden nesile merkez sınır sıstemım ya da çevre sınırlerı et geçmiş olan tedavi şekilleridir. kıleyerek hıçkırık oluşturabılırler Kanda ure degerlerının art edılmelıdır Baş ve boyun bolgesıne ması, alkol zehırlenmesı ve elektrolıt b<> onem verılerek tam bir norolojık değerzuklukları ıle bırlıkte olan ınatçı hıçkırık, lendırme yapılmalıdır normal beyın dış kabugu baskılama etkıHastanın heyecan durumu da altta lerının ortadan kalkmasına baglıdır yatan bir psıkojenık nedenı saptamada yardımcı olabilir Sıklıkla bu ılk ınceleme sonucunda spesıfik bir nedenden şuphePSİKOJENİK FAKTÖRLER lenılebılır Hastanın hıkayesıne ve fızık Hıçkırık anestezıye başlarken de muayene bulgularına gore akcıger grafı oluşabılır Anestezı sırasmda havalanma sı baş ve gogsun bılgısayarlı tomografısı yı engelleyebılır Yapılan çalışmalar ka ve manyetık rezonansla ıncelenmesı ısterın boşluguna yapılan gırışımlerde hıçkı nebılır rıgın sıkça oldugunu gosterdı Karın ıç duvarının ve dıyafragma nın çekılmesı sonucunda vagus ve frenık NASIL TEDAVİ EDİLÎR? sınırın uyarılması ıle hıçkırık refleksının Hıçkırığı durdurmak ıçın yapılan başlatıldığı ılerı surulmuştur Yuzeyel çalışma raporları Cellus, Galen ve Plaanestezı boyun gerılmesı, mıde genlımı to ya uzanmaktadır Spesıfik nedenı tave hava yoluna tup takılması hıçkırık nımlanabılen vakalarda nedene yonelık oluşturan dıger faktorler olarak kabul tedavi yapılmalıdır Basıtçe tedavi 3 gruedılmektedır ba ayrılıbılır Bunlar, fızıksel manevralar, ılaç tedavisi ve cerrahı tedavi Infeksıyon ınatçı hıçkırığın sık Fızıksel manevralar hıçkırık refleks rastlanmayan bir nedenı olsa bıle beyın arkını kırmak ıçın başvurulan en sık yolve beyın sapı ıltıhaplanmalan ve frengı 906/17 31 Temmuz 2004 HANGÎ tLAÇLAR Fızıksel manevralar hıçkırığı kont rol edemıyorsa ılaç tedavisi denenebılır Kullanılan ılaçlar major trankılızanlar, antıkonvulzanlar, ve dopamınserotonın antagonıstlerıdır Santral etkılı bir major trankılızan ve dopamın blokoru olan klorpromazın hıdroklorıd en sık kullanılan ve etkılı olan ılaçtır Mıde hareketını arttıran dopamın karşıtı bir ajan olan metoklopramıd, ınatçı hıçkırıkta seçılecek ıkıncı ılaç olarak kabul edılmektedır Karbameze pın, dıfenılhıdantoın ve valproık asıt gıbı antıkonvulzan ılaçların tumu de hıçkırık tedavısınde kullanılmaktadır Valproık asıt alan hastalar ozellıkle karacığer ve kan bozuklukları gıbı toksık yan etkıler yonunden yakından takıp edılmelıdır Eger fızıksel manevralara ve ılaç tedavısıne yanıt alınamazsa cerrahı tedavi duşunulebılır Frenık sınır ezılebılır baglanabılır veya lokal anestezıkle bloke edılebılır Frenık sınır harabıyetı ozellıkle ıkı taraflı olursa solunum yetmezlıgı olu şabılır Frenık sınırın bir lokal anestezık ajanla bloke edılmesı, sureklı bir lyıleşme sağlayabılır Hıçkırığın tekrarlanması durumunda ıse yenıden uygulanabılır Lokal anestezık kullanımı, frenık sınır ezıl mesı veya baglanmasından once yapılma lıdır Çok nadiren ıkı taraflı frenık sınırın ezılme veya bağlanmasına ragmen hıçkırık devam edebılır Bu nedenlerden dolayı eger tum tedavi yontetnlerı denenmışse ve başarısız olunmuşsa frenık sınır cerrahısı yapılmalıdır Op. Dr Ergun ökçun KBB Uzmaıu MeDı KBB Merkezı