Katalog

Astronomî relığıne) batı tarafta Boga takım yıldızında ufuktan en fazla 42 derece yukseklıkte gorulecek Şışkınay evrtdt. bulunacak olan Mars ın parlaklıgı yaklaşık +1 6 ka dır olup gıderek sonukleşecek şekılde gorulecek Jupıter, ay boyunca akşam saatlerınden ıtıbaren gece ve gece yarısı sonrası na kadar yaklaşık yedı saat surelıgıne Aslan takım yıldızında yaklaşık 2 3 kadır Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Agu F.ki k'as Ara parlaklıgı ıle guneydoğu dan batıya kadar yaklaşık Yaz saati uygulaması 28 Mart'ta saatler bır saat ılerıye alınarak başladı, yedl 140 derece gıbı genış bır ay sürecek boyunca 31 Ekim'e kadar sürecek InglltereGreenwıch'tekı başaralıkta gorulecek Jupıter langıç boylamından ülkemiz iki saat uzakta bulunurken, yaz saalı uygulaması suresınce bu fark uç saale çıkmaktadır Meraklı okuyucular bu blr saallik far ufuktan en fazla 58 derece kı, 2004 yılı boyunca ulkemızde gece ve gunduz surelerının değışımını gosle yuksekte olacak 30 Nısan ren bu sayiadakı şekıl uzennde gorebılır Resımde bır saallik yaz saatı larkı, gece yarısından sonra saat GOneş ufkun 18 derece altında bulunurken meydana gelen sabah astronomî 03 cıvarında Jupıter ılk dortanının bıtlmınde ve akşam astronomik lanının da Içerlsınde yer aldığı gorul dun evresıne yakın Ay'ın mekte... dort derece guneyınde yer alacak rınce buyuk teleskopla bakıldıgında, ozellıkle Satürn Nısan ayında Guneş'e yaklaşmaya Saturn'u ve belırgm sıyahbeyaz halkasını, Judevam edecegınden gorulme suresı azalacak ştpıter'ı ve uzerındekı ıkı kalın kuşagı ıle bırlıkte kılde akşam erken saatlerden ıtıbaren gece yarı dtmosferındekı şıddetlı olaylan onemlısı ger sına kadar yaklaşık beş saat surelıgıne gunev danlık gorunumdekı dordu bır yerde ışıl ışıl uybatı tarafta Ikızler (Gemını) takım yıldızında (yıl dularının ana gezegenı etrafında adeta dans boyunca bu takım yıldızda kalmak uzere) ufukedercesıne nasıl yer değıştırdıklerı gorultcek tan en fazla 65 derece yukseklıkte +0 1 kadır Merkür, bılındığı gıbı sadece ufka yakın parlaklıgı ıle gorulecek olarak ya Guneş dogmadan once doguda yada Göktaşı yağmuru, Çalgı (Lyra) takım Cuneş battıktan sonra batıda gorulebılır Mer yıldızı uvarından yagan Lyrıdler ısımlı goktaşı kur ay boyunca once Guneşe e yaklaşıyor ve yağmuru 1625 Nısan arası gorulebılır En yuksonra ıızaklaşıyor olacağından ayın ılk haftası sek sayıya ıse 22 Nısan'da ulaşır saatte 18 veya suresınce akşamları erken saatlerde Guneş bat daha fazla goktaşı gorulebılır Bılındığı gıbı tıktan hemen sonra <,ok kısa burelığıne (yakla yagmurlar dışında tum gtce boyunca ancak 67 şık yarım saat kadar) batı tarafta Koç takım yılkadar goktaşı gorultbılmektedır Lyrıdler dızında gorulecek Ufuktan en fazla 14 derece goktaşı yağmuru 2003 yılında en bol olarak yukselecek Dıırbun veya teleskopu olan okuyugozlenmıştı bu vıl da boylesı bır artış beklen cular gezegenı hılal evrede gorebılecekler Mermektedır Bu goktaşı yagmurunu ızlemek kur hem ufka yakın bulunacagından ve hem de ısteyen okuyucular, ozellıkle 22 Nısan da gect ınce hılal evrede bulunacak olması nedenıyle yarısına dogru kuzeydogu tarafta ufka yakın bır sonuk olacagından gorulmesı kolay olmayacak yukseklıkttkı Çalgı takım yıldızı bolgesıne bak Venus, Nısan ayı boyunca akşamları Guabılırler Çalgı takım yıldızı tum gece boyunca neş battıktan hemen sonra (yaklaşık 3 5 saat kayukbelerek gokyuzunde kalacagından, bu dar) Boğa takım yıldı/ında batı tarafta ufuktan goktaşı yagmuru sabah Guneş doguncaya LII fazla 36 derece vukseklıktL gorulecek Ve kadar ızlenebılır (bkz Nısan ayı gok atlası) nus yaklaşık 4 5 kadır parlaklıgı ıle gokvuzun Ayrıntılı bılgı ıçın UluslararaM Goktaşı de ışıldayacak Durbun veya teleskopu olan Kuruluşu nun 'http//www ımo net adresıne okuyucular gezegenı son dordun evrede ızleyebakılabılır bılırler * Astronom Ur lst<ınhııl llnıversıtesı Fen Mars, ay boyunca akşam baatlerınden ıtı Fakultev Astronomî ve llzay Bıl Bol. baren gtce yarısına kadar (yaklaşık 3 5 saat su ZümrüttenAkişler AM CelaıŞengor Bir milyon Florin bağış getiren düşünce Geçen akşam yatağa çekılmeden buyuk ıeolog Eduard Suess'ün (18311914) anılarından pasajlar okuyordum Orada ondokuzuncu yüzyılın ıkıncı yarısında Vıyana Bılımler Akademısının Avusturya Imparatorluk hukumetlen tarafından nasıl yıllarca ıhmal edıldığı ve bu nedenle Akademı'nın sahıb olduğu şohretlı uyelenne rağmen halk ıçınde lâyık olduğu ılgıyı bulamadığı ve yapması qereken etkıyı de yapamadığı anlatılıyordu Suess Akademı'nın bu durumdan nasıl kurtulduğunu şu ılgınç hıkâye ıle açıklıyor "Adı daha önce su yolları proıesının destekçılerı arasında geçmış olan Beledıye Meclısı uyesı Treıtl, yaşlılığında ıkı elınde bırer kronometre olduğu halde şehır hazıne daıresının bahçesınde astronomik pözlemevının öğle vaktı sınyalını beklemeyı âdet halıne getırmıştı Kendısıne St Peterın hayırseverlerınden yaşlı bır adam da elınde bır kronometreyle eşlık edıyor du 18 yılında bır oçle vaktı her ıkı kronometre de gozlemevının bıldırdığı öğle vaktınden 10,5 sanıyelık bır fark gösterdıler Aynı fark yaşlı hayırseverın kronometresınde de görülmuştu Acaba gözlemevı yanlış bır saat mı bıldırmıştı7 BAĞIŞLANAN SERVET Ertesı gün, fark gene aynıydı Bunun üzerıne ıkı ıhtıyar konuyu araştırmağa karar verdıler ve farkın gözlendığı ılk gunde öğle vaktı sınyalını verme ışının ıç şehırde bulunan eskı gozlemevınden Turk Tabyası denılen yer dekı gozlemevıne geçtığını öğrendıler Bırkaç kılometrelık bu farkın saatle rınde bu kadar açıkça farkedılebılmış olması yaşlı beyefendı üzerınde derın bır etkı yaptı Hem gezegenın kuçüklüğünü hem de doğa bılımlerının oüyuklüğunu farkettı Treıtl 1897 de ölduğünde tum servetını Bılımler Akademısıne bıraktı ğı ortaya çıktı Bu servetın bır milyon [altın] flonnın çok üzerınde olduğu hayretle tesbıt edıldı Bu mırasla Akademı bırdenbıre faal bır organızayon halınegelıverdı"(Suess, E, 1916 Erınnerungen Hırzel Leıpzıg, ss 179180) Bu hıkâyeden alınacak bırkaç ders var Bırıncısı ıkı ıhtıyardakı gözlem tutkusu Her gün ellerınde saatlerı verılen oğle vaktı sınyalının doğruluğunu kontrol edıyorlar Hem de bırı gozlemın mumkun olduau kadar guvenılır olabılmesı ıçın her gün ıkı kronometreyı bırden kontrol edıy or Bunu Turkıye'de bırısı yapsaydı herhalde adı tarıhlerımıze "Saatlı delı baba" olarak çeçerdı Ikıncısı gözlenen bır 'hatânın" peşıne duşerek açıklama arıyorlar Yanı görduklerı anormallığı açıklamak ıstıyorlar Yaptıkları gozlem uç kronometreye dayanıyor Uçunun de aynı dere cede yanılması hemen hemen olanak dışı olduğuna göre aözlenen fark gerçek bır farkı ıfâde edıyor olmalı dıye düşunuyorlar ve bunun peşıne duşuyorlar Uçuncusu, araştırmalarından öğrendıklerı onlara gezegenımızın kuçukluğunu hatırlatıyor ve bunu bu kadar hassasıyetle olçebılen doğa bılımlerıne karşı buyük bır saygı ve hayranlık uyandırıyor 0 kadar kı Treıtl tum servetını doga bılımlerı gıbı faydalı bır ışle uğraşan Bılımler Akademısı'ne bırakıyor UMARIMHAKSIZÇIKARIM Avusturya Macanstan Imparatorluğu nda doğa bılımlerının en çok şahlandığı bır donemde hukumetlerın buna karşı olan ılgısızlıklerını de bu arada öğrenıyoruz Ama toplum bılgılı kulturlu, okumuş ve herşeyden önce gorgulu bır toplumdur 0 toplum Treıtl gıbı ınsanları yetıştırmıştır Onlar hukumetlerının acız kaldığı yerde ımdada yetışerek bılıme desteöı surdurmuşlerdır Bundan alınacak nıce dersler vardır Türkıye bu derslerı alabılır mP Kanımca hayıri llhan Selçuk'un 7 Mart 2004 Pazar gunku "Aklımız Başımıza Ne Zaman Gelecek?" başlıklı yazısını okuyunuz llhan Bey Turkıye'yı çok buyuk bır felâkete surukledığıne benım de ınandıgım bır hukumete, toplumun hemen tum kesımlerının günluk çıkarları uğruna nasıl teslım olduklarını açık açık söyluyor Umıdı bu hukumete desteğın %60'a varması ve bu suretle halkımızın aklının başına gelmesı Ben azız dostum llhan Bey kadar umıtlı değılım Tum dünyayı ve yaşamı yalnızca gundelık parasal kazanç cınsellık ve öbur dunya açısından görebılecek kadar bılgısızlerın egemen olduğu bır toplum öyle bır seçım zaferını kuşkusuz tutulan yolun doğruluğuna yoracaktır Içınde Treıtl'lerın olmadığı bır toplum bılgıye dayanan akılcı kararları verebılecek bır toplum değıldır Bekleyıp görelım Umanm haksız çıkanm Janet Mattei Akyüz'ü kaybettik yılında Rodrum'da dunya gelen vt 1411 yılında kurulan Anıator Astronomlar Değıştn Yıldız Gozlemulerı (Ingılute baş hdrflerının kısaltılnıış şeklı ıle AAVSO) Bırlıgının Başkanı Astronom Dr Janet Mattei Akyu? l'l Mart 2004 tarılıınde vefat ettı Sevğılı hocamızın anısı onuntle saygıyld egılıyoruz, resnundt de goruldugu ğıbı onun "gulen yuzunu' hep hatırlayacagız Başdnlarından doldyı 11695 nunıaralı ku^uk gezegene onun ısmı verılmıştı adını uzaya yd/idıran uıder uibaulardan ve dunya bılım lıteratıırune 500 un uzerınde vayın kdzandırdn nadır uretken ınsanlardan bırısı AAVSO ya 1%9 yılında katıldı 1973 yılınddiı başlayarak 30 yılı aşan bır sııredır başkanlıgını surdurdugu değışen yıldızlar kuruluşunun "değışmeyen yıldızı" ıdı Hepımızın tum dunya profesyonel gok bılııncılerın onbınlerce dunya amator dstronomlarmın başı sagolsun Ilk X ışın yayımının tespıtı AAVSO amator gozlemcılerının SS Cygnı degışen yıldızının patlama uvarısını vermelerı ıle gerçekleşebılmıştı Dunyada en eskı ve en buyugu olan bu so/ konubu orgdiıızyonun ınternet adresı http //www aavso org Bu sıteden rahmetlı hocdimza dçılan tazıye bılgılendırmeMne dc ulaşılabılır 889/5 3 Nısan 2004