Katalog

Hukuk Bilimi Tartışma Güzelleştirme ameliyatları ve hukuk Güzelleştirme ameliyatlannda zaman zaman istenmeyen sonuçların ortaya çıktığı ve tazminat isteklerinin yargı önüne getirildiği bir olgudur. Hak arama bilinci yaygınlaştıkça ve avukatlar bilgilendikçe uyuşmazlıkların ve davalann artacağı da beklenmelidir. Çetin Aşçıoğlu üzel görünme, en ılkel topluluklardan çağcıl (modern) toplumlara kadar insanoglunun ozellıkle kadınların tükenmez bir özlemıdir. Cünümüzde ekonomık olanakların artması, değer yargılarının değişmesi ve tıp hılııni alamndaki gelişmeler; gelenekleşmiş ve doğal güzelleştirme yöntemleri yanında; insanların fizıki yapılarında cerrahi uygulamaları da gündeme getırdı. Sonuçta fiziksel görünümüyle çevrede ilgi çekmek ve etkinlik yaratmak ya da akçalı beklentilere kavıtşmak içirı cerrahi yulla güzelleştirme hiç değilse belli kesimlerde moda oldu. min gerek sözleşıne ve gerekse uygulama sırasında kusurunun, özensizlığinin bulunnıası durumunda gündeme gelebilir. Ne var ki, güzel hir görünüm kazanılıııak amacıyla yapılan bir güzelleştirme amelıyatında Yargıtay (13. Hukuk Dairesı 5.4.1993/2741): "Davada dayanılan olgu, burnun estetik anıeliyat yapılarak istenilen ve kararlaştırılan biçime uygun güzel bir görünüme kazandırmaktır. Böyle hir sözleşmede helli hir sunucun elde edılmesinin kararlaştırıldıgı kuşkuya yer verıneyecek biçimde açıktır. Sözleşmedeki bu yükümlülük vekalet sözleşınesinin dınlatma işleminin özünde sağlıklı bir araştırına yatar; araştıran, tartışan, gerektiğinde danışan hekim hem kendi sorumluluğunu hem de hastanın sağlığını büyük ölçüde güvenceye almış olur. Hekimlik, uzmanlığın ve becerinin kamusal belgelerle onaylanmış tekel niteliğinde bir çalışma alanıdır. Bu nedenle hastasıyla sözleşme (vekalet) ilişkisine gireıı hekim hastasına karşı yüksek özen ve sadakat borcu altındadır. Güzelleştirme amacıyla yapılan tıbbi el atmalarda, patolojik rahatsızlıklar ğibi tehlike yaratabilecek zorunlu bir durum söz konusu olmadığından, özen ve sadakat borcu daha üst düzeydedir. Bu nedenle: Güzelleşmek isteyen kişiye yapılacak işlemlerin; tehlikeleri, sonuçları ve etkileri çeşitli görüııtüleme araç ve yöntemleri de kullanılarak tüm açıklığıyla anlatılmalı ve karar vermesi için bir süre tanmnıalıdır. Başka bir anlatımla kışinin istencinin (irade onay) aydınlatılmış olarak alınmış olduğunun kabul edilmesi için en küçük bir durum bile göz ardı edilmemeli. Böyle bir durumun varlığı, tıbbi hata, kusur olmasa hatta istenilen sonuç gerçekleşse bile sorumluk gundeme gelebilecektir. fakültetefinin başansı ve tıpta uzmanlık sınavı 0 Mart 2004 tarihli çıkan CBT' "Bugün ülkemizde tıp fakültel rinin verdiklerı eğitimin kalite: ni ölçebılecek objektıf tek ölçek, t melde bir seçme sınavı olan TUS'tu denmektedir. Bu konu ile ilgili ha kaygılarınıı paylaşmak istiyorum. G 2 Tıhhın amacı, insaıun fıziki ve rvıhi yapısındakı bozuklukları düzeltmek, acılarını dındirmek ve ömrünü uzatmaktır. Çağdaş hukuk da insanın maddi (yaşamı, sağlığı) ile maııevi (onur. saygınlık. giz alanı...) değerlerini koruma amacını yüklenmiştir. Bu nedenle hukuk, güzelleştirme amelıyatlarına hukuka uygun olması durumunda onay vermektedir. HUKUKA UYGUNLUK KOŞULU Tıhhi vaıdmı ve el atıuaların hukuka uygunlugunıın ılk koşulu "bir iyileştirme amacının hulunmasfdır. İyileştirme ise. tıhbı bir zorııııluluğa dayaıııııalıdır. Bunun dışında kişiııin bedeıısel bütünlüğüne el atılmaM, hukuka aykırıdır (Anaya.sa m. 17). Kişiııin doğuştan ya da bir kaza sonucu ya da keııdiliğinden nluşan sakatlık ve deformasyonların düzeltilmesinde iyileştirme aınacının bulunduğu tartışmasızdır. Aııcak; sirt "daha güzel gorunmek için" yapılaıı anıeliyatlarda aynı soııuca varmak kolay olmamıştır Günütnüzde hukuk, "kişiııin lızikı hülünlügımdekı bozuklukların psişık ralıatsızlıklara yol açtığı ve bu durumun patolojik rahalsızlıklardan az olmadığı" gerçeğini benımseyerek; sırf güzel göriinmek amauyla yapılaıı tıbbi el atmalann da hukuka uygun olduğuııu kahul etmıştır. ,Şan, şohret amacıyla yapılan ameliyalların hukuka uygunluğu tartışılsa bile; hunların yasaklaııma.sı olanaksızdır. Kaldı ki. bireyi iste mediğı bir fıziki görünüşünü kabul etmeye zurlamak da kişinın ıç dünyasında yeni sorunlar oluşturahılir. Bu nedenle, şan ve şohret için yapılsa da. hukuka aykırılıktan söz edilmesi çelışkili bir yorum olıır. Hukuka uygunluğuıı ıkiııri kuşulu hekiııı ile güzelleşmek ıste.ye.11 kişi arasında karşılıklı istence (ırade) dayalı bir sözleşme ılışkısinin hulıınmasıdır. Cenel kabul görmuş. gorüşe göre, hasla ile hekim arasında Borçlar Yasası' nda (m. 386) öngörülmüş bir vekalet (iş görme) ilişkisi söz konusudur. Bugün mezuniyet öncesi t eğitiminde temel soruıı, öğreni amaçları ve hedefleriııin belirlenn olmamasıdır. Tıp fakültesi mezunl; hangi bilgi ve becerileri kazanacakl bunlar açık değildir. Oğrenim amaç rı. ögrenim hedeflerı bellı olmayaıı I sistemın başarısıııı ölçmek olana mıdır? Tıp fakültelerinin amacı Tl'S başarılı kişiler yetiştirnıek ıse TUS I başına yeterli hir krıter olahilir. Aı fakültelerin amacı toplumun sağ sorunlarının çözümünde önemli 1 ^ kılar sağlayacak. sağlık düzeyini y seltecek hekimleı yetiştirmek ise, lakültel'jrinin mezunlarının çalıştıl rı yerde toplumun sağlık dıızey yaptıgı katkılarla okulehıliı. Ne ya ki günumuzde boyle bir sistem y tur. Günümüzde mezuniyet öm tıp eğitimi, TUS ve topluııısal gere nimlerle örtüşmemektedir. Ters bugünkıi ıçerıği ile TUS toplumsa karlarla çelışıııektedır TUS'ıın ka] 1 1 1 d uygulamaya döıııik, onemli 1 1 1a çok halk saglıgı sorunu yer alı ikcn. çok sevrt'k goruleıı lıastalıl ve aynntılar vardır. Bu koııuların lunısal açıdan oneııılı olup olmadi} hakılmamaktadıı Bugün TUS'ıın tüğu tek şev bu koıuılardaki W< bilgıdir. Bu ise tıp eğıtımınin başa nı ne kadar yansıtır. tartışmalıdır saca, bugunku içeriği ile TUS, tıp tımıııı olumsuz etkilemektedir. Tt soru şu: Tl'S'ıı tıp egıtımme gon düzenlemeli, yoks<ı tıp eğitiı TUS'a göre 1 1 ? Tabı bu arada top 11 sal gereksınimler nerede oln TUS'ıın içeriği. topluııısal gereksı ler ve nıezunivet öncesi tıp eğitirı biti ile ürtüşmek durumundadır. Günümüzde fakülteler şu lemle karşı karşıyadır: TUS'a ha; ya da pratisyen hekim vetıştır Çünkü ikisi birbirinden en azıı şimdilik oldukça farklı şeyler geı riyor. Bu şeklı ile TUS tıp eğitiıı başarısmı gostermede bir ölçiit maz. Yalnızca fakültelerin TU!> başarısıııı gösterir. Doç. Dr. Tacettin İr Atatürk Unıversilv: Füküllcsi Halk S, tiııandi(ö>hotmai NASIL YAPILMALI? konusu oluşturan hn nj gorme nıteliginde değildir. Çünkü burada helli bir sonucun mııtlaka elde edilmesi amacı güdülmektedir; yüklenici (hckım) eseri meydana getirmekle yukunılüdür" gerekçesiyle ilişkiyi eser sözleşınesi olarak yorumldinıştır. Kararda eser sözleşmesınden söz edilmesi. nedeni; "hekimın boyle bir yükümlülük altına girmiş olması"dır. Yani özel hir durum söz konusudur. Her güzelleştirme ameliyatının hir eser sozleşmesi olduğu kahul edılırse, hekim, "sonucun garanti edilmesi rıskı"ni de yüklenmiş olur. Bu da sorumluluğu ağırlaştınr. Oysa tıbbi iyileştırmenın ozüııde "sonucun garanti edilmesi riskı" yoktur. Bu nedenle ornek kararda olduğu gibi özel hir durum olmadıkça eser sözleşmesinden söz edılmenıelidir. Kişiııin sağlık durumu (fiziki ve ruhsal) tüm ayrıııtılarıyla gözden geçirilmelidir. Gerektiğinde özel uzmanlık alanlarının da görüşü alınmalıdır. Ameliyatın getireceği olası tehlıkeler amaçtan daha büyük olmamalı ve belırgin yarar sağlamayacak girişimlerden kaçmılmalıdır. SÛII olarak, güzelleştirme ameliyatlannda tıp biliminin yerleşmiş ilke kurallarının ııygulanmasında da yüksek özen gösterilmelıdir. (dizelleştinne ameliyatlarının "aydınlatılmış istenç olmadan yapılmasında" ya da "tıbbi hatalar nedeniyle istenmeyen durumların oluşmasında" hatta "ozel durumlarda garanti edilen sonucun alınmamasında" çogunlukla tinsel (manevı) tazminat davaları gündeme gelmektedır. Aııcak tazmınatın: Güzelleştirme ameliyatlarının açıklanan özelliği, ödenen ücretin boyutları, hekimle birlikte ticari amaçla çalışan hastanenin de işı yüklenmesinin olup olmadığı ve reklam yoluyla bir özendirmenin yapılıp yapılmadığı gözetilerek belirlenmesi gerekir. Gobtermelik tazmınatların adalet duygusunu zayıflatacagını da goz ardı etmeden. Hukuk, guzel görünmek amacıyla yapılan ameliyatlara onay verse de; her yaşta doğal, tehlikesiz yol ve yöntemlerle guzel gorünmeyı yeğlemek usa uygun davranış olmaz mı? Yine de özgürlük kişiııin... *Yargıtay Onursal Üyesi cetina6%1ail.koc.net KİŞİNİN AYDINLATILMASI İyileştirme anıacına yönelmiş bir sözleşnıe ıhşkinm (vekalet ya da eser) hukuka uygun kurulması, bireyin ıstencinın (iradeonay) hekim tarafından aydınlatılmış olmasına baglıdır. Çünkü. bireyin kendi yaşanı ve sağlığıvla ılgılı en uygun kararı vermesi o konuda aydmlatılmış olmasına baglıdır: Aydınlatılmış ıstenç olmadan kişiııin. tıbbi işlemlerin tehlike olasılığının olup olmadığını ve sonucunu anlayabılmesi; yaşam ve sağlığı hakkında özgürce karar vermesi olanaksızdır. Kaldı ki, aydınlatma hekim için ahlaki yükümlülük olduğu kadar; hem kendisi için hem de hasta için bir güvencedir. Çünkü ay YARGITAY KARARI Bu hukuksal ilişkinin en öııemlı unsurundan biri "sunucun garanti edilmesi riskinin bulunmamabi"dır. Sorumluluk, aııcak, heki 8B9/22 3 Nisan 2004