Katalog

PolitikBilİTi Nanoteknoloji Sinirbilim •ut Göker Ayk m ^ Yarının dünyasında ıddıa sahibı ülkelerin I üniversitelerinde ve farklı dallardakı ulusal L ^ J M araştırma lâboratuvarlarında nanobilım / nanoteH B 2 J H knol°İ' ara?tırmaları giderek ağırlık kazanıyor. Uluslararası pazarlardakı rekâbet üstünlüklerini gelecekto de sürdürebilme arayışındaki pek çok firmanın da nanoteknoloji araştırmalarına yuneldikleri biliniyor. Örneklerini G Kore'den vereyım; önce, bu ülkedeki kamu araştırma enstitülerinden birkaçına ilişkin bazı örnekler: • Kore Bilim ve Teknoloji Enstitüsü nanoşekillendirme ("nanoforming") ve spintronik [spinbazlı elektronik. elektronun 'spin' olarak bilinen kuvantum özelliğine dayalı aygıtların geliştirilmesini esas alan bir disiplin] üzerinde çalışıyor. • Kore Makina ve Malzeme Enstitüsü nanomekatronik, ıleri derecede hassas işleme sistemleri (10 nanometre hassasiyetinde), yenı işlevlere yöneiık nanomalzemeler ve akıllı malzemeler; • Kore Sınaî Teknoloji Enstitüsü de yine, nanoölçekte, ileri derecede hassas işleme teknolojisi, nanoşekıllendirme teknolojisi, nanoyüzey işlemlerı teknolojisi ve kristal yapıda olmayan nanomalzemeler için teknoloji geliştirme; • Kore Elektronik Teknolojisi Enstitüsü ise, nanomekatronik, nanoölçekte kuvantum aygıtlar, nanobiyoteknolojı, nanoteknoloji tabanlı enformasyon ve enerji depolama üzerinde çalışıyor. SAMSUNG'UNYÖNELİŞİ Firma düzeyine inildiğinde, örnetjin, ünlü Samsung Grubu'nun da aynı alanlara yöneldiği görülüyor. Grubun merkezî araştırma enstitüsü olan Samsung Ileri Araştırma Enstitüsü kuvantum fiziği, moleküler biyoloji, moleküler kimya, bilgisayar bilimi, kognitif bilim ve sistem mühendısliği temelinden hareketle, nanomalzemeler, nanoaygıtlar, nanoişlem ("nanoprocessing"), biyoçıp, genomik, yakıtpili ve fotonik gibi alanlarda araştırmalar yapıyor. Nedir bu 'nanoteknoloji' ve ne işe yarar? Nanoteknoloji, maddenin nanometre ölçeğinde, yani atomal, moleküler ve supramoleküler yapılar düzeyinde denetlenmesi yoluyla yeni malzeme, cihaz ve sistemlerin tasarlanmasını ve uretilmesini konu alan bir teknoloji dalıdır. Yanyana dizilmiş 10 hidrojen atomunun bir nanometre uzunluğunda yer kaplayacağı ya da DNA moleküllerinin 2,5 nanometre genişliğinde olduğu düşünülürse, bu teknolojinin hangi boyutlarda iş görmek üzere tasarlanıp geliştirildiği de anlaşılır. Nanoteknoloji, temelde, malzemeyle; ama, moleküler ve atomaldüzeyde malzemeyle uğraşmaktadır ve bu uğraş, özellikleri, istenen işlevleri yerıne getirebilecek biçimde, ınsan eliyle tasarımlanabilen ve moleküler/atomal düzeyde denetlenebilen, şimdiye kadar hiç bilmediğimiz yepyeni malzemeler, yapılar, organizmalar, sistemler, cihazlar yaratmak demektir. MEYDANOKUMAALANI Nanoteknoloji bugün, temel bilimler için de tam bir meydan okuma alanıdıf. Çünkü, California Teknoloji Enstitüsü'nde nanoölçekli sistemler üzerinde çalışan bir grubun başkanı olan Prof. Michael Roukes'ın dediği gibi (Scientilic American, Eylül 2001): "Makroskopik nesnelerden daha küçük; ama, moleküllerden daha büyük olan nanoteknolojik aygıtlar mezoölçekte, bu ölçeğe özgüyasaların egemen olduğu biralanda var olacak ve iş göreceklerdir. Bu ölçekte maddenin özellikleri klâsik lizikle kuvantum mekaniğinin karmaşık bir bileşimi tarafından yönetilir. Bilim adamları alışılmadık, karmaşık atom sistemleri oluşturup bunların sıra dışı davranışlarını ölçerek mezoölçeğin yasalarını keşfediyorlar. Mühendisler de güvenilir, optimal nanoaygıtlar geliştirebilmek için mezoölçeğe hükmeden lizik yasalarını kavramak zorundadırlar. Nanoteknolojinin altında yatan bilimi bir gün tam anlamıyla anladığımızda, 'doğa, nanodunyada insanlığa yardımcı olabilecek pratik aygıtlar yaratmak için yeterince yer bırakmıştır', diyen Richard Feynman 'ın bu sezgi ve öngörüsünü de bütünüyle hayata geçirmiş olacağız" Nanoteknoloji nanobilimde Türkiye ne yapıyor; neyapabilir? TÜBA'nın Mart başında düzenlediği bir toplantıda konuyu ele alan, BİLKENT Ünıversitesi'nden Prof. Dr. Salim Çıracı'nın dile getirdiği görüşleri iki hafta sonra sizlere aktarmaya çalışacağım. http://www. ınovasyon. org nme ile mücadelede umut verici yeni gelişmeler Beyin hücrelerini öldüren, insan yaşamını karartan inme, aniden ortaya çıkan sinsi ve ölümcül bir hastalıktır. Son yıllarda kaydedilen gelişmeler, milyonlarca da hastayı umut vaat ediyor er yıl 20 milyon insan felç geçiriyor. Bunların uçtc ıkisi 60 yaş veya üzeri. Ne var ki bazıları henuz 2O'h yaşlarında. Kalp krizi gibi aniden olume yol açabılıyor. Ilk knzı atlatanların yuzde 75 onda dokuzu değişen yoğunluklarda. uzun süreli harcket. duyu, bellek veya muhakeme kaybı yaşıyor. İnme, Avrupa ve ABD'de son 20 yıllık bir gerilemeden sonra 5 yıldır değişmeyen bir trend izliyor. Ne var kı nufusun yaşlarıması ve goçlere bağlı olarak yakında yeniden ürmanışa geçmesi bekleniyor. İnme özellikle İspanyol ve Afrika kökenlilerde daha fazla görülüyor. Gelişmekte olan ülkelerde de Batı tarzı yaşam şekline geçildikçe inme vakalarının artacağı ö'ngörülüyor. Amerıkan Nörolojik Hastalıklar ve inme Enstıtüsü'nden (NINDS) Dr. John Marler, inme artışında başka bir faktöre H daha dikkat çekiyor:"Kalp krizi tedavisınde son yıllarda çok ö'nemli gelişmeler yaşanıyor; dolayısıyla mıyokard enfarktüsünden kurtulanlar şimdi inmeye yakalanıyor." İNME VE KALP KRİZİ İnme ve kalp hastalıklarının rısk faktorlerı aynıdır; bunların başında yüksek tansiyon, yuksek kolestrol ve diyabet gelır. Ana damarların tıkanması olarak tanımlanacak temel mekanizma, ıkısinde de benzer bir yapı sergiler. Ne var kı kalp hastalıkları tedavisinde yaşanan gelişmeler ınmenm tedavısinde yarar sağlamadı. Son 10 yıldır felçlı hastaların rehabilitasyonu konusunda çok büyük gelişmeler olduysa da, acıl servise yatan hastaların damarlarındakı tıkanıklığı gıderen yalnızca tek bir ılaç var. Kaldı ki bu ılaçtan da az sayıda hasta yararla 890/8 1 0 Nısan 2004