Katalog

Toplum Toplumun beden boyuna ba •..rififcr. 2.5 cm 'lik bir boy farkı, 700 Euro 'luk bir ge Ekonomi istatistiklerini yeterli bulmayan bilim adamları, sağlık durumları ve faktörleri içeren "biyolojik refah" göstergesinin, ülke ekonomisi hakkında önı kanıtladı. Bir toplumun ortalama beden gelişimi, en parlak ekonomilerin bilt iyi işlemediğini gösteriyor. nin refah durumu hakkında değerlendirme yaparak Hitler'in otarşi politikasıyla yaşanan ekonomik gelişmenin sadece bir masal olduğunu da gösterebiliyorlar. Peki ama niçin bazı insanlar uzun boyluyken, bazıları kısa? Çünkü doğa, beden boyu konusunda eşıt davranmıyor. Eğer anne ve babanın beden boyu küçükse. çocuk genelde fazla uzamıyor ve bu da onun yaşamda diğerleri kadar şanslı olmayacağına işaret ediyor. Kısa süre once Florida Üniversitesi'nde sonuçlanan bir araştırmaya göre 2.5 cm'lik bir boy farkı 700 euroluk bir gelir farkı demek. san sayısı mı? Bunların hiçbirine gerek yok dıyor Münih Üniversitesi ekonomi tarıhçısı John Komlos, yalnızca beden boyu nun olçülmesi yeterlidir. Komlos'un teorısi şu: Bir toplumun gerçek refah durumu bireylerinin beden boylarıyla endekslidir. AVRUPALILAR UZUYOR Araştırmacı üniversiteye bağlı enstitüde mesela ordu ve kadınlar hapishanesinde alınan beden boyu ölçülerini değerlendiriyor. Verilerde gerçı bazı boşluklar yok değil ama, yıne de insan bedeninin gelişimi üzerıne önemli bir bakış açısı sunuyorlar. Komlos'a göre insan biyolojisi ekonomiden etkilenmekte. Beden boyu refah göstergesi olarak ele alındığında msanların ülke ekonomısinm ıyı olduğu durumlarda uzadıkları. krız doııemlerinde ise kısaldıkları ortaya çıkıyor. Son 150 yılın sonuçları örneğin en azında Avrupalılarm uzadıklarını kanıtlıyor. Bugun kırk yaşinda olanlar konserlerde sahneyı görmekte zorlanıyorlar. Hazır giyim endüstrisi beden numaralarının yeni kuşağa küçük gelmesinden şikâyetçi. Çünkü bedenler uzadıkça, ınsanlar şişmanlıvor, kadında ise göğüs çevresi genişledı. Fakat boy uzaması bir doğa kanuıuı değil, sonuçta insanların zaman zaman kısaldıkları dönemler de var. Beden boyunun kısalışı ozellikle de türtı Avrupa'nın lö.yy'da açlıktan kırıldıgı kuguk buz devri verılerıyle kanıllanınakta. Ayrıca 19. yy'da önemli ekonomik gelişmclerle birlikte çok sayıda endüstrı işçisinin yaşamına mal olan endüstrı devriminde de beden boyu kuçulmüştür. ir toplumun yaşam kalitesı nasıl dlçülebilır? Hıç aksamadan yıldan yıla gelışen bir ekonomi. toplumun refah go.sterğesi olabilir nıi? Ekonomistlere gore bir toplumun refah durumunu, kişi başına düşen milli gelir, işsizlık oranı vb. faktörler belirlemekte. Ama rıe var kı ulkedeki ekonomik ğelişmeler topluma lıer zaman mutluluk gelirmiyor. İşsizler, ekonomik güvenceye sahip olsalar da psişik ve bedensel rahatsızlıklara, iyi kazananlarsa uygarlık hastalıklarına yakalanıyorlar; öyleyse rnutluluğun kaynağı sadece para değil. Toplumun gerçek gönenç durumunun ölçülebilmesi için belki de sağlık ve beslenme gibi taktörlen içeren "bıyolojık refah" kavramını da ele almak gerekir. Pekı bu durumda olçulen ne olmalı? Çocuk olurn oranı nıı? Kalp enfarktüsü veya aşırı kilolu in B Genetik koşullar bununla birlikte beden boyu gelişiminde belli bir noktaya kadar etkılıdir. Bir insanın sonunda ulaşacağı gerçek beden boyu % 20 kadar değisebilir, bu fark hayatının ilk on yıllarındaki yaşam koşullarına bağlıdır ki bu dönem ana karnında başlar: Anne sağlıklı mıydı? Hamilelıği sırasında sigara içmiş mi? Çocuk rıe şekilde beslennıiş? Hangi hastalıkları geçirmiş? Tüm bu faktörler beden boyundan okunabiliyor. Hatta psişik stres bile sağlıklı büyümeye engel. İngıltere'de gerçekleştırılen bir araştırma yatılı okullarda okuyaıı oğrencilerin tatil dönemlerinde daha iyi geliştikleri şeklinde sonuçlandı. Ancak bireylerin çeşitliliği yerine i dece tüm insanların ortalaması ele alını ğında, toplumların gen havuzu geçen yı yıllarda ve binyıllarda hemen hemen I değişmediği için genetik malzemeye gö de değerlendirmeler yapmak mümkü Orneğitı kemik kalıntılarıyla ekonomi is tistiklerinin bulunmadığı dönemlerden le sonuçlar çıkarılabiliyor. Bundan l(i bın yıl onrekı taş de' topluluklarındaki erkek beden boyunı 1,79 m olduğuna bakılırsa. insanların b luk içinde yaşadıkları anlaşılmakta. O devirdeki insanların bızım hen geçen yüzyılda ulaşabıldıgımız uzuıılu nasıl geldiklerı hala açıklık kazaıımış ı ğil, ama bilim adamları tarını öncesi Avı pa'daki nüfu.sun oldukça düşük olduğuı dolayısıyla da avcı ve toplayıcı topluluk rın yeterince besin bulabıldiklerini tahn ediyorlar. POLİTtKA VE BEDEN Fakat nüfus artışıyla birlikte beslı nıe koşullau da değişmışti. Demek kı sanlığın yaşam kalitesini uzun vadede ı leştiren ekonomik devrimler de yaşam 1 şullarının kotuleşmesıne yol açabilıyor. Ekonomik ve politik gelişmeler beden boyu verilerinden ne derece ayr tılı bir şekilde okunabıldiğıni araştırmi lar İkinci Dünya Savaşı'ndan sonrakı manya örneğiyle açıklıyorlar. Almanya'nın bölunmesinden soı her iki tarafın ekonomisinde yaşanan lişmelere bağlı olarak gerek Batılılar rekse doğukılar uzamaya başladılarsa doğulular daha yavaş uzaınıştı. Sonuçlar Doğu Alnıanya'daki "sıı sız toplum" ıııodelinin iyi işleınediğ yansıtıyor. C.erçi Doğu Alman toplumı daki gelir dagılımı batıya gore daha adı ama beslenme olanaklarının kentleı köylere kıyasla daha iyi olınası yüzüııü kırsal kesımde yaşayan Doğu Alman OKSOLOJİ BİLİMİ Buyuk beden boylarına sahip insanlar daha az hastalanıyor ve kısa boylulara gore daha uzun ömürlüler. Ancak sağlık riskleri belli bir boy sınırından sonra yükselmekte, hu da hüyümeyle ılgılı mutlak bir sınırın bulunduğunun bir göstergesi olsa gerek. En uygun sınırın nerede olduğunu şimdilik kimse bilmiyor. İnsan bedeninin gelişimini araştıran oksoloji (auxology) bılimi henüz yolun başında. NEDEN BOYLAR FARKLI? Bedtn boyu göstergesi o kadar hassas ki araştırmacılar İkincı Dünva Savaşı'nın başlamasından öncekı Nazı donemı 890/1210 Nlsan 2004