Katalog

KısaHaberler Silikat criyiği sanılandan daha sulu Dünyadaki yanardağlar genelde tektonık levha zonlarında ıncı gıbı sıralıdır. Püskürtecek ınalzemeyi ise, yüksek basınç yüzünden katı kenarlarından alta kayarak erıyen okyanus levhalarından elde ederler. Alman jeofizikçiler şimdi laboratuar deneylerı sırasında, subdüksıyon zonlarının derinliklerindeki sulu sılıkat ıçerikli eriyiğin sanılandan daha sulu olduğunu buldular. Scıence dergisinde de açıkladıkları gibı bu şekılde daha harekellı hale gelerek, malzemenin kıta kabugunun üzerine çıkmasını kolaylaştırıyorlar "Sonuçlar evrensel bir önem taşıyor. Çiinkü kıtasal kabuk, alta çöken okyanus levhasındakı malzemeyle sanılandan daha çabuk olu bilim dünyasından Mısır bitkisi tehlikeyi kokuyla uyanyor Mısır bitkisi ilginç bir alarm ve savunma sistemine sahip. "Bir bitkiye tırtıl bulaştığında, tırtılın doğal düşmanını özel koku maddeleriyle kendine çekmek dışında, komşu bitkiye de uyarıyor" diyor Amerikan Tarım Bakanlığı bilim adamlan PNAS dergisinde. Bitkiler, çeşitli amaçlara uygun zengin bir koku maddesi seçeneğine sahiptir. Mesela tırtıl bulaşan mısır bitkisi belli başlı koku maddelerini salgılayarak, tırtılları yok eden doğal yardımcısını çağırır. Fakat mısır bitkisi, üzerine tırtıl konduktan hemen sonra da GLVs("Green Leaty Volatiles") olarak adlandırılan özel koku maddelerini salgılar. Bu koku türüne örneğin yeni biçilmiş çim kokusu da dahildir. GLVs koku maddelerinin ne işe yaradıkları bugüne değin bilinmiyordu. Araştırmacı Jürgen Engelberth ve ekibi şimdi bu maddelerin ilginç bir alarm sistemınin bir parçası olduğunu saptadı. Mısır bitkileri bu maddeler sayesinde komşu bitkileri böcek saldırısı konusunda uyarıyorlar. Bilim adamlan deneyler sırasında sağlıklı mısır bitkilerinin yetiştiği bir kaba kesilmiş, yani yapay olarak "yaralanmış" yaprakları koymuşlar. Uyarılan bitkiler kısa bir süre sonra genetik bir savunma programı başlatmışlar. Ve eğer daha sonra gerçekten de bir böcek saldırısı başladığında alarmla uyarılan bitkiler ön uyarının yapılmadığı zamanlara kıyasla çok daha fazla ve daha hızlı bir biçimde savunma maddeleri üretmişler. "GLVs maddeleri tıpkı aşı gibi etkiyor" diye özelliyorlar bilim adamlan. Çünkii savunma mekanizması uyarılmasına rağmen hemen işlemeye başlamıyor. Böylece böcek saldırısı gerçekleşmediği taktirde gereksız enerji harcanmamasına karşın saldırı anında (önceden uyarılmış) savunma mekanizması çok daha iyi işliyor. Kokulu savunma sisteminin uzun vadeli olduğu saptanması halinde bilim adamlan GLVs maddeleriyle tarlaların böceklerden korunabileceğini sanıyorlar. Buna qöre %20 oranında silikat içeren 800 santıgratlık erıyik oda sıcaklığındakı su kadar ve %50'lik sılıkat içeren erıyik zeytıııyagı akıcılıgında. Oysa yerbilimcılerı bugüne degin yüksek silikat oranlı magma eriyiklerin daha kıvamlı oldugunu tahmin ediyorlardı. "Bu şekılde etkın volkanik zonlar ve levha kenarı arasındaki sabit mesafe de açıklanabiliyor" diyor Audedal. Çiınkü karışmanın gerçekleşmesi içın gerekli basınç ve sıcaklıklar belli bir derinlikte oluşmakta. Subdüksıyon zonlarındakı yanardağların mekanizmasını ve kıta kabuğundakı malzeme artışını açıklayan modeller için bu sonuçlar çok önemlidir. Renkli görebilmek ıçın guçlu koku alma yetisi zayıfladı sela ilaç veya gazları depolayabilıyorlar. Rekor kristaller metalorganık bileşıklerdır ve döııüşümlü olarak organık ve melalik yapılaşlarıyla çok düzgün bıı şekilde düzenlenmiştir. Organik kısım dörtgon biçimli çinko oksit bıleşiklerini bir birıne bağlayan dört benzol halkalı üçgen moleküllerden oluşmakta. Bu düzenleme sayesinde krıstal, hacmıne kıyasla son derece büyük bir yüzeye kavuşmakta. Beyaz pudramsı maddenin içindeki gözenekler, bir nanometrelik (mılyonda bir milımetre) çapındaki moleküllerin gıreceği büyüklükte. Harta 60'tan fazla karbon atomundan oluşan küre biçimindeki moleküller ("BuckybaH") bile sığabiliyor. Bu olağanüstü özelliklerinden dolayı MOF177 gibi kristaller gelecekte, üretim süreci sırasında birbirinden ayrıştırılmak istenen maddelerde kullanılarak mesela ilaçlardaki kirlilik önlenebilecek. New Scientist'teki yazıya göre MOF177, ayrıca yakıt hücreleriyle işleyen otomobillerde hidrojen deposu görevini de görebilecek. MaxPlanck ve VVeizmann Enstitüsü bilim adamlan, uzmanlaşmış bir duyu yetısinın gelışmesı yüzünden diğer bir duyunun zayıfladığını buldular. Bilim adamlarına göre koku alma dııytısunun temelini oluşturan (olfacto rius) koku reseptör genleri (OR genleri) evrim süresınce önemlı ölçüde zayıflarken bunıın yerıne görme duyusu Yeni malzeme üretiminde dünya rekoru Bir gramhk "MOF177, futbol sahasının yarısı büyüklükte bir yüzeye sahip. Gözenekli malzeme çok büyük molekülleri taşıyabiliyor. Amerıkalı bılım adamlan son derece gözenekli bir malzeme ürettiler. MOF177 olarak adlandırılan maddenin sadece bir gramlık iç yüzeyi, bir futbol sahasının yarısı veya 17 tenis sahasına eşit. Michigan Üniversitesi'nden Hee Chae'nın Nature dergısındeki yazısına göre, iri gözenekli kristaller diğer molekülleri tıpkı bir sunger gibi çekerek me ama özellikle de renkli görme duyusu gelişmiştir. insanlar, primatlar ve fareler aşağı yukarı aynı sayıda OR genlertne sahıpse de ınsanlardakı bu genlerin %60'ının işlevi yoktur. Pseudogen olarak adlandırılan bu işlevsız genlerin oranı maymunlarda %30 farelerde ise %20'dir. Renkli görme yetisi birçok memelide az gelişmiştir. Bu canlıların karanlıkta görebilmelerı ve çok iyi koku alabilmeleri daha örıemlidir Cepte teşhis laboratuvan Atlantik okyanusun denizaltı rölyefi: Orta Atlantik sırtı ıraksak levha kenartndaki Okyanus kabuğuyla merkezi çukurluklar ve transformasyonları meydana getiriyor. şuyor olabilir" diyor Tübingen Üniversitesi jeofizikçilerinden Andreas Audetat. Bilim adamı meslektaşı Hans Keppler ile bırlıkte ısıtılabılır bir elmas basınç hiicresinde, subdüksiyon zonlarının alta çökmesinde (100200km derinlikte) oluşan uç koşulları yaratmış. 600950 santigrat derecede ve bir ila ikı gigapaskallık basınçta farklı miktardaki silikatlar sıvı eriyikte çözülmüş Çözülen karbon kürecikleri, platin ve platin kobalt alaşımtnın hızıyla da akışkanlığı ne şekilde belirlediklerini saptanmış. Derinlik arttıkça yanı basınç ve sıcaklık yükseldikçe, sudakı silikat daha kolay erimekte ve sonuçta sulu sıvılar ve silikat eriyikleri karışabilir duruma geliyor. "Arada bulunan sıvı eriyik karışımların yoğunluğu sanılandan daha az" diyor Audedat. "POCKET" olarak adlandırılan taşınabilir bir teşhis laboratuvarıyla, tehlikeli enfeksiyon hastalıkları yerinde hızlı teşhis edilerek tedavi edilebilecek. Amerikalı bilim adamlarının, laboratuvar tanısı mikrotekniği ile geliştirmiş oldukları pilli mini laboratuarın prototipi "Angevvandte Che mie" dergisinde tanıtıldı. Pocket, bağışıklık testine yönelik birkaç milımetre büyüklüğünde bir tanı çipı ve basit bir detektör biriminden oluşmakta diye açıklıyor Harvard Üniversıtesi'nden George M.VVhitesider. Elektriğe ve zengin donatılı teşhis laboratuarından bağımsız olarak, enfeksiyon hastalıklarında virüslere karşı oluşturulan antikorları hızlı ve güvenirli bir şekilde kontrol edilebiliyor. Tanı çipinin iki milimetre genışliğindekı bir kanalında örneğin komple bir HIV testi yapılmakta. Bu tür testte her kanala kan örneği aktarılıyor. Örnekler kanaldan geçerek üzerinde Hl virüsünün protein parçaları bulunan bir şeride ulaşıyorlar. llgi883/4 21 Şubat 2004 li antiHIV antikorlarını işaretleyebilmek için ikinci bir antikor türü daha aktarılmakta. ikinci tür, antiHIV antikorlarını tanıyarak üzerlerinde yapışıp kalıyor. Bu işaret antikorlarının üzerinde ise minik altın kürecikler var ve bunlar gümüş nitratı içeren bir sıvı ve oksidasyon maddesiyle görünür hale geliyorlar. Altın küreciklı işaretlerin bulunduğu yerde altın, sıvının içindeki gümüş iyonlarını metalik gümüşe dönüştürerek kanalların kenarından atılmasını sağlıyor. Ve bundan sonra detektör devreye giriyor. Kırmızı bir lazer diyotu kanallardan ışık yansıtırken, çipin diğer yüzündeki bir devre mekanizması ışığın, gümüş tabakasında ne derece zayıfladığını kaydediyor. Sıvı krıstal ekran üzerinde ise sonuçlar yansıyor. Bu şekilde HIV antikorları laboratuardaki kadar kesin bir şekilde ama çok daha çabuk saptanabiliyor. Detektör için 9 voltluk pil yeterli ve parçaları piyasada sadece 45 dolara satılıyor diyor VVhitesides. Çip ise yumuşak litografi teknığıyle ile üretilmekte. Mikroteknik yöntemın seri üretim içın uygun olduğu da bildirildi. Laboratuar çipi, ayrıca diğer enfeksiyon hastalıklarının tanısına göre de ayarlanabiliyor.