Katalog

haftalık bulmaca 12 3 4 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Giineş ışığı ve hapşırık Soru: Cüneşe veya parlak bir ışık kaynağına bakınca insanlar niye hapşınr? Yanıt Yoğun bir ışık kaynağının tetiklediği hapşırma, fotik hapşırık refleksi olarak bilinir. Seyrek görülen bir durum değildir; insanların 10'da biri fotik hapşırık nöbetlcrine tutulur. Bazı çalışmalara görc bu durum, nortnal hapşırma ve gözbebeğinin açılmasını sağlayan sinir sinyallerinin rastlantısal olarak birbiriyle kesişmesi sonucu ortaya çıkar. Fakat fotik hapşırık refleksi, kişinin karanlık bir ortama en az 5 dakika uyum sağlamasından sonra kendini gösterir. Hatta fotik olarak hapşıranların gözbebekleri, kısa süreli olarak parlak ışığa çıksalar dahi normal olarak uyum sağlayabilir (hapşırığa yol açmadan). Dolayısıyla burada sorun, uzun süre karanlıkta kalmanın yarattığı farklılık ile ilgilidir. Bu refleks insanları o kadar rahatsız etmez, ancak bilim adamlannm ilgisirıi çeker. Bu özellik kalıtsaldır, aile üyeleri arasında gö'rülür. Bu açıdan birden fazla genin etkili olduğu düşünülü'yor.Fotik hapşırık refleksinin diğer refleks fenomenleriyle ilgili oldugu dıişünülüyor. Sözgelimi sara nöbetleri geçiren kişilerde, flaş ışığınm sara nöbetlerini tetikledigi bilinmektedir. Ayrıca migren hastalarınm bazı görsel uyarılardan etkilenip başağrısı çektikleri de sıklıkla görülür. Fotik hapşırık refleksini inceleyen bilim adamları, aslında sinir sisteminde duyuların izlediği yolları ortaya çıkartmaya çalışıyor. SOLDANSAĞA 1. Çiroznanıe adlı şiiriyle yıırdumuzda tanıııan, renkli fotoğraf çekme usulünü bulan. 1877'de Bilimler Akademisi'ne verdiği bir raporda palecton denilen, gramofoııun ö'zünü oluşturan bir aygıtı Edison'dan önce açıklayan, Fransız bilgin ve şair (resimdeki). Eski Yunan mitolojisinde, geçen yolfcuJara birtakım bilmeceler sorarak bilmeyenleri yuttuğuna inanılan efsanevi yaratık. 2. Lahana, turp, şalgam, karnabab^ır gibi bitkilerin kok dışındaki bütün Ibölgelerme' yerİeşebilen, özellikle semizotugillerde karşılaşılan yosunumsu maııtar. • Özgül bir kromozon üzerinde aynı noktayı (loküs) tııtan bir genin iki ya da daha çok çeşidinden birinc verilen ad. Rusçada evet. 3. Hekimlikte ve boyacılıkta kullanılan bir bitki, güvemeriği. • ABD'de yayımlanan ünlü mizah dergisi. Hicri takvimde 22 Aralık'tan 31 Ocak gününe kadar süreıı kırk günlük kış dönemi. 4. Cemi ya da uçağın izlediği yol. "Yeni" anlamı veren örnek. Sulak yer. • Eski Yunan mitolojisinde, gündoğumunu simgeleyen şafak tanrıçası. 5. Güven. • Süpürfieotu. • Metal olmayan eleınentler. 6. Ata. Söz. Müslümanların bir çocuğun dogumundan yedi gün sonra, Allah'a şükretmek amacıyla kesükleri kurban. • Herkes, yabancılar. 7. "0" gösterme sıfatının eski biçimi. Akdeniz'de yaşayan. pullu, eti beğenilen bir balık. Dogma, nas. • Isıya dayanıklı bir cam. 8. Matematik. • İnce bağırsak iltihabı. Herhangi bir kas küsmesinin irade dışı hareketi. 9. Hayli, çok. • Çiftleşme zamanı gelmiş kısrak ya da eşek. Kuzey Amerika'ya özgü memeli hir hayvan. • Nikelin simgesi. 10. İçe dert olan şey. • Yiyecekleri, nesneleri yüksek ısıyla sterilize ve dezenlekte etmekte kullanılan kapalı araç. Aydınlatma araçlarında kullanılan bir asal gaz. 11. Asker. Lilyunıun simgesi. Güney Fransa'da bir keııl. Boru sesi. 12. Hekimlerin akciğeri dinlerken dtıyduğu patolojik ses. • Lacivert kumaştan ya da gri flanelden yapılma düz ya da kruvaze spor ceket. • Cevher. 13. Herhangi bir enerji türünü başka bir enerjiye dönüştürmek ya da belli bir etki oluşturmak için birleştirilmiş aletler bütünü. Ateşli silahlarda namlunun içindeki lıelisin çıkıntı bölümii. Vietnam'da, çeşitli dönemlerde hüküm süren bir krallık hanedanı. 14. Ucu yanık odun. Kayseri'nin Yeşilhisar ilçesinde Hisarcık deresi üzeriııde kurulu baraj. Dinamiti bulan İsviçli mucit. 15. Tuğla ve harçla örülmüş, alltan obruk, yarım silindir biçiminde lavan örtüsü. • Beyaz; yeşil, mavimsi gri renkte billurlaşmış bir tür kalsiyum karbonat. güç. 8. "Per Teodor..." (1879'da holmiyumii ve tulyumu bulan. aynı zamanda Cleveit'ten helyum elde eden İsveçli kimyau). Düzenleyici 9. Evcil bir geyikÇobanMuşmulaya henzer bir ıneyve"Evet"anlamında bir ünlenı 10. "Dedi gördüm.... habibin anesin" Ssüleyman Çeiebi) Nicelik, kemiyet Kulağın duyabildiği titreşim. 11. Kısıl ya da yeşil renkte, damarlı ve çok sert bir porfır türü mermer. • !jey, nesne. ABD'de kolay evlenme ve boşanma yasalarıyla ünlü kent. 12. Bakırtaşı. Spiegelberg'in bir filmi. • Bir balık lürü. 13. Billurlaşmış sodyum karbonatın piyasadaki adı. Cıva yerine bir maden kutu kullanmak temeline dayanan kadranlı barometre. • Bizmutun simgesi. 14. Fransiyumun simgesi. • Cezayir'de bir ırmak. • Tütün kurutulan sergi. Öldürücü hastalık salgın, kıran. 15. Batı Anadolu yiğidi. • Bir uzay aracı. Öncesizlik. 16. Gerçek. "Yazıklar olsun" anlamında bir ünlenı. 17. Bir ülkenin iskele ya da limanları arasında gemi işletme işi. 18. Soyluluk. 19. "İki" anlamı veren öııek. SSCB'nin kuruluş yıllarındaki lideri. 20. Mihrace karısı. Madagaskar adasında sık rastlanan, uzun kuyruklu, yumuşak tiiylü memeli bir primat. Serap nasıl oluşur? Soru: Seraplar nasıl oluşur? Yanıt Serapların nedeni, farklı sıcaklık ve yoğunluktaki havanın içinde, minimum zamanda yol alan fotonlardır. Bir serabın oluşması için ideal koşullar sıcak, güneşli ve durgun bir hava, güneşin ısıttıgı düz bir alan olarak sıralanabilir. Yüzeye en yakın olan bölge en sıcak bölgedir. Dolayısıyla havanın yoğunluğu yükseklige bağlı olarak giderek artar. Gelen fotonlar gökyüzünden, izleyen kişinin gözüne kadar olan yolda eğimli bir yol izler. Lise birinci sınıf fizigi bu fenomeni şöyle açıklar: serin hava, sıcak havaya göre daha yüksek kırılma endeksine sahiptir. Buna bağımlı olarak fotonlar sıcak havada soguk havaya oranla daha hızlı hareket eder. Quantum elektrodinamik mantığına göre fotonlar. bir noktadan diğerine yol alırken her zaman minimum zaman yolunu tercih ederler. Minimum zaman içinde bir noktadan diğerine gitmek için fotonlar kestirme yolları seçer. Bu kestirme yol düz yoldan daha uzun veya eğimli olabilir. Beynimiz niçin su serabı görür? Geçmişteki deneyimlerimize göre önümüzde ıızanan bir yüzeye baktığımız zaman gökyüzünü de görürsek. çoğunlukla sudan yansıyan bir görüntüye bakmış oluruz. Dolayısıyla koşullar serap oluşumuna uygun olduğu takdirde beynimiz orada suyun olduğu varsayar. Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 ŞULE VE ŞİAR'IN D0ĞUM GÜNÜ Geçen gün, dostlarım Şule Hanım ile Şiar Beyin (aynı güne rastlayan) doğum günü kutlama partisinde, bu dostlarıma şunu söyledim: "İçinde bulunduğumuz 2004 yılı, sizler için hayatınızda bir daha nasip olmayacak bir özellik taşıyor: Şule Hanımın şimdiki yaşı, doğduğu yılın rakamları toplamını veren sayıya eşit. Şiar Beyin şimdiki yaşı ise doğduğu yılın rakamlarının toplamının iki katına eşit." Soru: Şiar'ın yaşı Şule'nin yaşının iki katmdan az ise, Şiar en fazla kaç yaşındadır?..Şule hangi yılda doğdu? Düzenleyen: Necah Büyukdura YUKARIDANAŞAĞIYA 1. Oğlak burcu. Celgit olayında denizin kabarması. 2. "Hakkında"nın kısa yazılışı. "Anayurt..." (Yusuf Atılgan'ın bir romanı). Acı portakal kabuğundan yapılmış bir içki. 3. Doğada, kemik dokusunda bulunan, içinte flüor ya da klor olan doğal kalsiyum fosfat. El. • Kapçıkmeyve. 4. Fildişi Kıyısı'nda abudikro adı verilen çok büyük bir ağaç. 5. Uyuşturucıı bir ınadde. Tropikal bölgelerdeki deııizlerde bütün yıl sıiresince düzenli escıı birtakım riizgârlar Cilve. 6. Mikropla hulaşan hastalıklar. Havagazı lambasının ucu 7. Bir Japon içkisi. Jeolojik kınk. Çiçektozu. • Eski Mısır'da üretici 881.sayıdaki "Yarı Aç Yarı Tok" isimli bilmecenin yanıtı: KAÇ PARA YETER 814510127970 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularunız: Ömer GemiciBalıkesir, Aydın BingölAnkara, Güngör Bingölİstanbul, Cihat GülcüAnkara 88O.sayıdaki bilmeceyi doğru bilenler: Hidayet ÇinemreIstanbul, Ece OralAnkara, Nihat Döverİzmir, Ece Aybir Erdemİstanbul, Ender Aktulgaİstanbul, Yunus Emre LazaloğluSinop Dursun Koca Ankara, Nuriye Buket Yalçmkaya İstanbul 883/15 21 Şubat 2004