Katalog

Şiddet ve yoksulluk, kadınlan AIDS'in en büyük kurbanı yapıyor Azgelişmiş ülkelerde şiddet, yoksulluk, yeterslz eğitim, baskı, ve eşitsizllk nedeniyle kadmlar AIDS hastalığına daha fazla yakalanıyor. Şiddet, virü'sün yaygınlaşmasını kolaylaştmyor. Bırleşmış Mılletler'e bağlı UNAIDS orgutune gore, azgelişmiş ülkelerde mılyonlarca kadın ıçın seksın tek geçım kaynağı ve kadınların sekse ıtıraz etme hakları veya prezervatıf kullanma şansları yok Dunyada bu nedenle de 39,4 mılyon AIDS hastasından yarısı kadın Salgının bulundugu bolgclerdeyse kadın AIDS hastası daha çok Dogu Asya %56'lık oranla son ıkı yılda kadınlarda en yuksek HIV enfeksıyonu Bunu, %48 ıle dügu Avrupa ve orta Asya ızlıyor Afrıkadan sonra AIDS'in en çok gorulduğu Karayıpler'de ıse kadınlarııı AIDS vırus kapma rıskı ıkı bılecek sınır hasarlarına ışaret eder Ayrıca cılüe de onemlı degışımler yaşanır B grubu vıtamın eksıklıklerı yuzunden cılt kurur ve çatlar C vıtamını eksıklığı ıse be denı enfeksıyonlara karşı daha duyarlı hale getırır kat fazla Vırus Asya'da hayat kadınlarında değıl evlı kadmlar arasında yaygınlaşmakta Bundan on ıkı yıl oncesıne kadar Tayland'da AIDS vırusu taşıyanların %90'ı hayat kadınlarıydı bugun %50sı vırusu, eşlerı genelev kadınlarıyla ılışkı kuran kadınlarda var Bu nedenle dunyanın bırçok yerınde evlılık ve tek eşlı ılışkı AIDS'ten koruyucu onemlı faktor değıl UNAIDS şefı Peter Piot AP haber ajansına verdığı demeçte, Aıds'ın gehşmekte olan ulkelerdekı kadın haklarının katalızoru olması gerektığını soyledı AIDS'le ılgılı son verıler ıkı cınsıyet arasındakı eşıtsızlık ve olum arasındakı ılışkıyı ılk kez bu kadar açık bır şekılde ortaya koyuyor AIDS'in kontrol altına alınması ıçın, kadın hareketlerı ve AIDS kampanyalarının bırlıkte yurutulmesının doğru olacağına ınanıyor rem dalgalarıyla ışınlayarak, gerılımler sayesınde tehdıt edıcı bır puskurmenın aylar oncesınden tahmın edılebıleceğını keştettıler Yanardağ puskurmelerı depremden farklı olarak bırkaç gun veya bırkaç hafta oncesınden tahmın edılebılmekte Hatta puskurmelerın frekansı bılındığı taktırde yuzyıl oncesınden bıle oncelenebılıyor Ancak her ıkı tahmın de tehdıt altında bulunan bolgelerın korunmasında ışe yaramamakta Dolayısıyla da yanardağ puskurmelerınde ölum oranı hâlâ yuksektır Yenı Zelanda'dakı Ruapehu Dagı'nın altında, uzaktakı depremlerın etkısıyle meydana gelen gerılımlerı ınceleyen araştırmacılar, gerılım hatlarının 1994 yılındakı puskurmeye bağlı olarak değıştığını fark etmışler Bellı başlı sısmık dalgalar farklı hızlarda yayılarak, gerılım hatlarının oluşmasına neden olurlar Gerst ve Savage şımdı Ruapehu Dagı'nın etrafındakı gerılım hattının 1994 yılındakı puskur meye bağlı olarak neredeyse 90 derece donduğunu ve o zamandan bu yana eskı pozısyonuna doğru ılerledığını saptamışlar "Magma odası puskurmeden once yanardağın bölgesel gerılım alanı uzerınde etkılı olmuş" dıyor Gerst, "gerılım hatlarındakı değışımler, boşalmış olan odanın yenıden dolmaya başladığını ışaret etmekte" Yanardağı etrafındakı gerılım hattı gelecekte belırgın bır şekılde değıştığınde, bu değışım yenı bır puskurmenın bırkaç ay veya bır yıl ıçınde meydana geleceğıne daır bır ışaret olacak Bununla bırlıkte yontemın dığer yanardağlar uzerındekı uygulanabılırlığı henuz tartışmalı Araştırmacılar yalnızca Ruapehu Dagı'nın etrafındakı değışımlerı ınceledıklerı ıçın dığer yanardağlarda ne kadar lyı ışleyeceğını bılemıyorlar Ayrıca yanardağın bölgesel gerılım alanının çok kuvvetlı olmaması gerekıyor Yoksa magma odasındakı basıncın olçulmesı zorlaşır Hamburg Unıversıtesfnde gorevlı Alexander Gerst ve Wellıngton Unıversıtesı'nden Martha Savage, Scıence dergısınde dığer bılım adamlarıyla yapılan goruşmelerın umut verıcı olduğunu bıldırdıler Alcrji hücreleri beden için yararh 120 yıllık araştırmalardan sonra doktorlar nıhayet alerjı hucrelerının yararlarını buldular Bugune değın onemsız sayılan "obur hucreler', onemlı ışlevlerı yerıne getırıyorlar, hatta yaşamı bıle kurtarabılıyorlar Araştırmacılar yuz yılı aşkın bır suredır alerjı hucrelerının yararları hakkında kafa patlatıyorlardı Alerjı hucresı veya obur hucre olarak da bılınen akyuvarlar, polen veya an zehrıne karşı hıstamın hormonu salgılayarak reaksıyon gosterırler Bılım ınsanları alerjı hucrelerının sadece alerjısı olan kışılerde ışe yaradığını sanıyorlardı Amerıkalı ve Alman araştırmacılar yedı yıllık bır araştırmanın Krater eteklerindeki kozmik tozun gızı çozuldu Neredeyse hıç kutle çekımıne sahıp olmayan kuçuk cısımle rın nıçın asteroıtlerın yamaçlarına kaydıklarını gezegen araştırmacıları bır turlu bulamamışlardı Arızona Unıversıtesı'nden James Richardson ve ekıb.ı şımdı bu sorunun yanıtını buldu Kuçuk asteroıtlerın çarpmasından sonra asteroıtler sısmık dalgalarla sarsılıyorlar Serbesl dolaşan cısımler bu şekılde asteroıtlerın çukurluklarında ve eteklerınde bırıkmekte denıyor Scıence dergısındekı yazıda Uzay sondası Near Shoemaker 2000 yılında ılk kez bır astero ıdın yuzeyınden yuksek çozunurluklu goruntulor aldı Mısyonun hedefı katı sıhkattan oluşan 17 km çapındakı Eros asteroıdı ıdı Near Shoemaker'den gelen fotograflarda gorunen kraterlerın uzerınde, daha kuçuk cısımlerce oluşturulmuş ve regolıt olarak adlandırılan toz tabakası saptandı ve regolıtın kısmen eteklere doğru hareket etmış olması dıkkat çekıcıydı Ayrıca kraterlerde erozyon belırtılerı soz konusuydu ve yuz metre çapındakı kraterlerın sayısı da çok daha azdı Rıchardson ve ekıbı şımdı model hesaplarıyla, bu fenomenlerden sısmık dalgaların sorumlu olabıleceğını buldu Ikı metrelık meteorıtlerın sanıyede beş kılometrelık bır hızla Eros'a halınde bıle etkısını yıttrmemekte Ayrıca Erosu oluşturun kuru sılıkat da ses dalgalarının zayıflamasını engellemekte Kuçuk kraterler, tekrarlanan çarpışmalarla regolıtle doldukları ıçın NearShoemaker totoğraflarında gorulmuyor Araştırmacıların hesaplarına gore hare ket eden regolıt tabaksı sadece on santım kalınlığında Fakat buna rağmen tozun bırkaç metre derınlığe kadar ındığını tahmın edıyorlar çarpışlan bıle meteondın sarsıl masına yol açabılıyor Bu tur çarpışmalarda, regolıtı hareket ettırecek kadar buyuk hızlanmalar meydan gelıyor Eros gorecelı olarak kuçuk olduğu ıçın de sısmık enerjı, meteondın tum govdesıne yayılması Yanardağı püskürtmesini kestirecek yöntem Alman ve Yenı Zelandalı jeofızıkçıler, bır yanardağına dep925/511 Arahk 2004 sonucunda alerjı hucrelerının gızını çozduler Hucreler, bedendekı endotelın 1 (ET 1)zehrını ındırgeyerek, olumcul etkılerın kontrol altına aldıkları ıçın yaşam kurtarıcı bır ışlevı yerıne getırıyorlar "Alerjı hucrelerının sağlımız ıçın onemlı olduklarını hep tahmın etmıştık yoksa evrım suresınce varlıklarını koruyamazlardı" dıye açıklıyor, Berlın Charıte Enstıtusu'nden Marcus Maurer Sonuçlar alerjı hucrelerının bıyolojık ışlevı yerıne getırdıklerını gosterdı denıyor Nature dergısındekı yazıda da Alerjı henuz yeterınce açıklanmayan hastalıklardan bırıdır Alerjık reaksıyonlarda beden, as lında kendısı ıçın tehlıkelı olmayan polen, an zehrı veya un gıbı maddelere aşırı tepkı gostermekte Berlın CharıtĞ Enstıtusu bılım adamları şımdı alerjı hucrelerının ağır enfeksıyonların veya dığer ıltıhaplı hastalıkların tedavısındekı kullanılabılırlığını araştıracaklar Nllgün özbaşaran Dede