Katalog

Enerji Teknolojileri Fazla pilin var mı? Evet, pil dayanmıyor; arkadaşınızdan "fazla pil" alsanız neye yarayacak? Verse de her an bitebilir. Pilin gücü ve tüketim arasında giderek şiddetlenen yarışta, piller cihazlar karşısında beyaz bayrağı sallamak üzere. Çok ö'nemli bir zamandayız. Ortadaki soru şu: Kimyagerler, mühendisleri yakalayabilecekler mi? "Aç" düğmesine her basıldığında, hiçbir şeyin açılmadığını görenlerin sayısı her geçen gün artıyor. Peki ama neden? Mucitler, oyuncaklarımızı ve elektronik cihazlarımızı sürekli daha çok yenilik içeren modellerle değiştiriyorlar. Cep telefonlarından dijital fotoğraf makinelerine kadar üretilen her şey, onları pratik yapacak güçten neredeyse yoksun. Örneğin, en sevdiğiniz oyunu veya filmi bitirmeden kendisi biten DVD destekli dizüstü bilgisayarları, bir saat bile fotoğraf çekemeden gücü tükenen makineler ve çok fonksiyon içeren, ama bu fonksiyonları kullandığında "pil bitti" diyerek kapanan cep telefonları. deki dizüstü bilgisayarları ile cep telefonlarının neredeyse tamamında Liiyon piller kullanılıyor. Yeni pil teknolojisi gelene kadar, ki bu en az 5 yıl daha alacak, Liiyon pillerle çalışmak zorundayız. Pile alternatifler geliştiren çılgın mühendis de ne yazık ki çok yok. Ancak yine de, teknolojiyle birlikte ilerliyor gibi görünen ve 50 yıldır adı geçen önemli bir gelişme var: yakıt pilleri. Bir yakıt pili, elektrik üretmek için hidrojen ile oksijeni birleştiren bir pildir. Bu kelime, çevreye dost hidrojen arabalarını akla getiriyor, ancak hidrojenin hem uçucu olnıası hem de zor taşınması nedeniyle birçok yakıt pilinde, hidrojene göre daha az enerji üretse de metanol kullanılıyor. Bir pil kapalı bir sisteme sahiptir, ancak yakıt pilinde güç üretmek için sürekli metanol ekleyebilirsiniz. Yeniden şarj etmenize gerek yoktur. NEDEN KULLANAMIYORUZ? T eknoloji danışmanlık şirketi IDC'nin üst düzey analiz uzmanlarından Alex Slavvsby'ye göre, "Herkesin daha da çoğıınu istediği bir çağdayız." "Fonksiyonellik bakımından herkes daha fazlasını istiyor; kapasite bakımından da öyle. Bilgisayar ekranlarının renkli olmasını isüyorlar. Mühendisler, daha fazla işlem gücü, daha iyi, daha parlak ekranlar, daha iyi ses kapasitesi, grafik sunumunu hızlandıracak 3 boyutlu sistemler yüklemeye çalışıyorlar. Ama gerçek şu ki, pil ömrü inanılmaz derecede sınırlı." Bugün bilgisayarların CPU hızı, Ram ve disk kapasiteleri üslü rakamlarla ifade edilecek şekilde büyüdü. Ancak piller aynı oranı yakalayamadı. Sözgelimi 1990'dan beri sadece disk kapasitesi tamı tamına 4000 kat büyürken şarj edilebilen pillerin enerji yoğunluğu 3 kat artabildi. Sonuç? Yeni ürünlerin keşfedilmesinin, işlem gücüne değil pil kapasitesine bağlı olduğu bir döneme giriyoruz. Üreticiler artık önce güç kaynağını belirler ve ancak kaynak bulunursa cihazın özellikşarj edilebilen lityumiyon pillerle çalışılerini geliştirir hale geldiler. Elektronik yor. cihazların tüketimi konusunda uzman 1990'da çıkmasının ardından nikelRichard Doherty, kapasitenin gelişmesikadmiyum ve nikelmetal hidrid pillerin nin önüne geçildiğini söylüyor: "Örneğin yerirıe geçen Liiyon, çok daha yüksek Samsung şirketi, avuç içi bilgisayarlarına enerji kapasitesine sahip, hiçbir zaman uyduya ayarlı çipler yerleştireceğini açıktam şarj edilmek zorunda değil ve diğerladı. Ancak bir saatlik pille bu başarılalerine nazaran daha küçüktür. Günümüzcak mı; pek sannııyorum." I BUYUK FARK Diz üstii bilgisayar parçalannın 1990'dan bari gelişlml. KIŞIRDÖNGÜ İÇİNDE Bu kısırdöngüye girmiş bulunuyoruz, çünkü bir pilin çalışmasının temel şekli, Alessandro Vol D!rk npirity Dh CPU hızı / RAM öüyilklüSii / Pil cnerıi yoğunluğu Kaynak Georgia Enstltüsü'nde Bilgisayar Mlİhendlsl T h ş T ntarnrr ta'nın bunu 1800'lerde bulınasından bugüne değişmedi. Bugün taşınabilir elektronik cıhazlarımızın pek çoğu, yeniden 106 Yakıt pıllerinin en buyük avantajıysa, pillerden çok daha fazla kapasite sunmasıdır. Çünkü, hacmi sayesinde metanol, mesela Liiyon pillerden daha fazla enerji yoğunluğuna sahiptir. Bu da daha küçük boyutlarda, daha guçlu pil demekür. Peki bu sistem 50 yıldır biliniyor ve bu denli avantajlara sahipse, neden bilgisayarlarımızda veya cep telefonlarımızda kullanamıyoruz? Bir teknolojiyi pratik yapmanın önundeki en büyük engeller, pilleri küçültmek ve yeniden yüklemeyi pratik hale getirebilmektir. Ancak metanolü her yerden satın alamazsınız. Ayrıca yakıt pillerinin, bilgisayarın donanımını çalıştıracak veya bir fotoğraf makirıesinin flaşını çalıştıracak enerjisi yoktur. Bir diğer engel de nıaliyettir. Taşınabilir cihazlarda kullanılan yakıt pilleri katalizör olarak platınyum kullanır ki bu da pahalı bir malzemedir. Tüm bu engellere karşın birçok fırma yakıt pili üzerinde araştırmalarını yürütüyor ve 2012'ye kadar dizüstü bilgisayarların yüzde 15'inin bu pillerle çalışacağını tahmın ediyor. Creative Slrategies adlı danışmanlık şirketinden Tim Bajarin'e göre, yakıt pillerine geçene kadar taşınabilir cihazlarda herhangi bir ilerleme yaşanmayacak. Tüm teknoloji tutkunlarıysa, o gun gelene kadar yeni ürünlerin piyasaya çıkmasını beklemek ve yanlarında hep yedek bir pil laşımak zorundalar. l'opular Science, Ekim 2004 Bilge Eser 925/10 1 1 Arahk 2004