Katalog

Öğrenme ve Beyin dünyadaki yeni gelişmeler nında olaıı bır kışı trtesı gun saat 16'da en verımlı zaındmnda olacaktır Bıorıtmımızden Ukılenen fizyolojık ıslevler kan basıncı nabız norotransmıter sevıyelen ve hucre bolunmesıdır Bı orıtmımıs'dekı degısıklıklere verdıgımız tepkıler arasıııda konsantrasvon sevıyesı ruh durunıu vt ogrenmede degısıklıkler sayılabılıı Bu nedenle bu devirlere bıobı lışsel devırlcr denmektedır Ek olarak bu devırler hafızayı kaza oıanmı, bagısıklığı, fizıksel buyumeyı leaksiyon zamaıımı ve ağnyı tolere etmeyı etkılemektedır Kadınlarm mtnstruasyon devırlerının de ogrenmeyı etkıledıgı dusunulmektedır Kımura'ya (1989) gore kadmlar menstruasyondan ıkı hafta sonrakı donemde daha 1yı ogrenmektedırler Genellıkle pek <,ok kışı tarafindan bılınen uyku esansındakı devırler (derın uyku (REM) ve hafıf uyku) gun boyu devam etmektedır ve bunlar doksan dakıkalık peryotlardır Sınıfta uyku ve agırlık bas.mn? bır ogrencı bu peryodunun sonuna gelnuş olabılır Bu durumda uzama/genlme hareketlen, yurume dıkkatı tekrar odaklamaya yardımu olabılır Oğrencıler ııykıılu hıssetüklermde gerınme hareketlen vapmaya tesaretlendırılmelıdırler Bu doksan dakıkalık alçalıp yukselen bıobılışsel devırler kan akışını ne fes almayı, beynımızın sozel ve u/amsal ışlem yapma yeteneklerı arasında gıdıp gelmesını degıştırır (Khalse, et al 1986) Her doksan dakıkada bır , baskın olarak kullanmakta olduğumuz beynın yarıkure Mnı degıştırmekteyız Bu demektır kı gun ıçerısınde on altı kez sağ beyınden sola ya da soldan sağa geçış yapıyoruz Sol beynın sozel, sag beynın uzamsal ışlerde baskın / etkın oldugunu anımsarsak bır sınıfta o aııda beynının sag tarafını bab kın olarak kullanmakta olanlarla sol tara fını baskın olarak kullanmakta olanların hepsıne bııden belırlı bır konuyu oğretmeye çalışmanın zorluğu ortaya çıkar Bu devırler dıkkate alındığında, oğrenmenın yanı sıra, degerlendırmenın na sıl yapılacağı da çok krıtıktır Geleneksel degerlendırme yontemlerının (standart test çozme, vb) yapıldığı zaman dılımı (sabah ya da ogleden sonra mı? Ayrıca sınavın yapıldığı saatlerde haııgı oğrenuler doksan dakıkalık devırlerının hangı ııok tasında olacaklar'') bazı ogrencıler ıçın lyı bazıları ıçın kotu olacaktır Bu nedenle alternatıf degerlendırme yontemlerının (proje, portfolyo.vb) daha çok kullanılmaM duşunulmelıdır Dıger bır konu da uretkenlıgın ogrenen kışıye gun ıçerısınde zıhınsel mola lar verıldığınde arttıgıdır (Rossı ve Nım mons 1991) The Ovvner's Manual for the Braın (1994) adlı kıtabı yazan Pierce Howard çalışanlarm her doksan dakıkada bır beşon dakıka molaya gereksınımlerı oldugunu soylemektedıı 920/17 6Kasım2004 Oakhıll gunun bellegı etkıle yen bolumlerı nı arastırmışlır Oakhıll e gore msanlar sabahları yenı hılgılerı ogren me (ısımler sa yılar formuller vb) konusunda, ogleden sonra ıse ogrtıulenlerı bırleştırme sanat sal uzamsal ısler tartışma vb konularda ,ha verımlıdııler Brevver ve Camplell de (1991) bcn zer sonuçlar bulmuşlar ve "sabah saat 9 12 arası mekanık oğrenme heteleme, problem çozme, rapor ya/ma, matematık, bılım ogrenme ıçın daha ıyı, oglen 12 14 arası fizıksel hareket gerektıren ışler ka ğıt ışı ıçın ıyı ve 14 17 arası edebıyat, muzık, sanat oğrenme ıyı daha lyıdır" de mışlerdır Kısaca bakmaya çalıştıgımı/ bıobılışsel devırler ve bunlarm ogreınneye etkılerı ogrenme faalıyetını çok buvuk olçude etkılemektedır Ogrenmede rehberlık edecek oğretmenın bunları bılerek gerek lı molaları vermesı dıkkat dagılanlara ıızanma/gerılnıe hareketlen yaptırması, alternatıf degerlendırıne yontemlerı kullanması ogrenmenın verıınlılıgını ve etkılılığını artıracaktır Beyne dayalı öğrenmenin temel ilkesi Beyinle ilgili yeni bilgiler mv Öğrenmeyi etkileyen faktörler Beyin ve uyku, Beyin ve su, Beyin ve beslenme, Beyin ve vitaminler, Beyin ve çevre, Beyin ve ışık, Beyin ve mevsimler, Beyin ve müzik toplamak ve oğrenmek durumda olanlar ıçın ogrendıklerını ışlemelerı ıçın (anlam veıme) kı bılınç duzeyınde yapılma/ molalar verılmelıdır Bunları tenefus gıbı duşunebılırız ancak bu tenefusler sadece serbest y5anıan olmamalı, bır yapısı olnıa lıdır (proje çalışması, ogrencılerın bırbır lerıyle tartışmaları, gerılme, gevşeme hareketlen, yurume, muzık dınleme, kavram harıtaları |"mındmappıng'J oluşturma gıbı) Knerjı almak ıçın de derın nefes alma veya gevşeme egzersızlerı yardımcı olataktır BEYİN VE UYKU: Yen. oğrenmelerı bozan, zayıflatan dıger çok onemlı bır husus yetersız uykudur Beynın en ıyı performansı elde etmesı ıçın fizyolojık dınlenme krıtıktır Uyku esnasında ogrenı lenler sındırılır, duzenlenır temızlık" ya pılır, ' norokımyasal çopluk temızlenır (Paul 2001) Challenger uzay mekığının patlaması ve Çernobıl facıasındakı vaıılış ka rarlarda uykusuzluk bır etkendır (Jensen 2000) Ne kadar uyku gerektığı kışıden kı Yazıda hangi konular var: şıye degışen bır konudur Ancak uykunun RKM salhası en onemlı saftnıdır Kımı yetışkınler sekız on saat uyurken kımılen dortaltı saat uyuyarak gayet verımlı olurlar, veya oluyor gıbıdııleı Rsaseıı uykuyu a/ alan kışıler mekanık halıza gerektıren kısa testlerde başarılı olabılıı lerken yaratitilık ve ust du/ey problem çozme gerektıren faalıyetleıde o kadar da ıyı olamaHar Araştırnıau Bob Stickgold (1997) uyku zamanının bır oncekı gunun ogren mesını etkıledıgını ılerı surmektedır Stickgold, gete ıkı saat kadar az uyumanın bugun ogrenılenlerın yarın hatırlanmasını azaltacagını soylemektedır Uyku nun, beynın temızlık ve duzenleme ışlerını yaptığı, devrelerı yenıden du/enledıgı, gereksız bılgılerı attığı bır zaman dılımı olduğu duşunulmektedır Bazı gereksii' gorulen bılgıler, anılar, vb sılındığı zaman noral ağ daha verımlı hale gelmekte ve beyin daha verımlı olmaktadır ma saustumuzu temızledığımız, duzenledığımız zaman daha verımlı çalışabıldığımız gıbı (Freeman 1995) Oğrenenlere uyku ve dınlemenın beyin ıçın onemı anlatılmalı ve yeterlı uyumaya ozendırılmelıdırler Ayrıca gun ıçerısınde de en ıyı duzeyde beyin performansı elde etmek ıçın beynı dınlendırıcı zamanlar saglanmalıdır (Lalınlerın 12 14 arasındakı sıestalarının aslında bıyolojık bır temelı vardır) BEYİN VE SU: Suyun vucudumu zun pek çok ışlevını yerıne getırmesı ıçın çok onemlı oldugunu bılıyoruz Ogrenme esnasında yeterı kadar su almak ıyı ogrenmek ıçın çok onemlıdır Çunku, norondan ııorona bılgı transfen heı ıkı hut renın polarızasyoıuına baglıdır ve bu po larızasyon, kalsıyum, potasyum ve su dan etkılenmektedır Norofızyolojıst Carla Hannaford (1995)'e gore susuzluk hısst den, susuz kalan bır ogrenenın ogrenme performansı çok duşmektedır Hayvanlarla yapılan deneylerde, de neklere su verılmedığı ya da az verıldıgı zaman kortısulun (slres hormonu) arttıgı ve yenılıklere fazla tepkı gosltrdıklerı gorulmuştur Fakat su verıldıkteıı bes da kıka sonra stres hormonlarmm sevıyesı duşmus, ve tahmın edılebılır davranışlar gostermeye başlamışlardır Sınıflarda ogrencılere suyun onemı anlatılmalı, yanlaıında su buluııdurmaları ve ıçmelerı ozendınlmelıdır, en azmdan teneffuslerde mutlaka su ıçmelerı saglan malıdır Kahve, çay, kola vb yıyecek gıbı proses edılmekte ve vucudun su ıhtıyacı nı anında karşılamamaktadırlar BEYİN VE BESLENME: Iyı beslen BEYNİN DİNLENME ZAMANI Uzun bır sure zarfmda dıkkatlerını me, noronların saghklı çalışmasını arttırır Bılındığı gıbı noronlar zıhınsel perfornıansın en onemlı yapı taşlarındandır Beynımızın en onemlı ıhtıyaçları oksıjen, Sayfayı çevırinız