Katalog

ik Bîlim 5) Ulusal Ateşleme Tesisi National Ignition FacilityNIF NEDtR?Oünyanın en büyük lazeri BOYUTLAR1: 215 metre uzunluğunda ve 120 metre genişliğinde. NIF, Roma'daki Colosseum ile aynı boyutta. YERİ: Kaliforniya, Livermore'da Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvan'nda NE İŞE YARIYOR? Güneşin ve di L/ ^ ^ « sılkeleyip atarak iyon ve elektronlardan oluşan bir sıcak plazma oluşturuyor. Bu plazma o kadar sıcak oluyor ki çekirdekler birbiriyle kaynaşıyor. JET, yüklü parçacıklarııı manyetik alanlar tarafından saptırılması olgusundan yararlanıyor. Kuvvetli, spiral şeklindeki manyetik alanlar plazmanın reaktör duvarlarına çarpmasını engelliyor. • Plazmanın duvarlara çarpması ' soğumasına yol açıp füzyonu tehlikeye atabilir. NtÇİN BU KADAR BÜYÜK? Büyük makineler ısıyı daha iyi tutarlar. Plazmayı daha soğuk reaktörden yalıtmak füzyonun devamı içiıı yaşamsal önem taşır. Isının büyük bir makineden kaçması küçük makineden kaçmasından daha uzun zaman alır ÜZERİNDE KİMLER ÇALISIYOR? 20 ulkeden gelen 600 bilim adamı DURUMU: Keaktör, füzyondan elde edilen güç konusunda dünya rekoruna sahip. 13 yıllık bir çabanın sonunda JET şimdilik işlemden elde ettiği enerjiyi plazmayı ısıtmak içiıı gerekli olan enerjiye eşitleyebildi. MALİYETt: JET'i yeniden inşa etmenin maliyeti bugün 1 milyar Euro'dur 1.2 milyar dolar. CANAVARIN TOHUMLARI: ğer yıldızların içindekine benzer koşullar yaratır. Güneşin çekirdeği ulağanüstü bir sıcaklıktadır. Bu kadar yoğun basınç altmda hidrojen çekirdekleri birbirine kaynayarak helyum oluşturur. Ve ortaya müthiş bir enerji çıkar. NIF'te çalışan bilim adamları lazer yardımı ile Yeryüzü'ndeki ağır hidrojenin üzerinde de aynı etkiyi yaratmayı umuyor. Lazer ile füzyonu tetikleme girişimleri daha önce de denenmişti, ancak NIF'in hedefı füzyonu gerçekleştirmek için kullanılan enerjinin üzerinde bir enerji üretmek. Bu amaca erişmek için NIF 192 adet lazer huzmesini fındık bıiyüklüğündeki bir hedefe odaklayacak. Hedefte ise ağır hidrojen yakıtı bulunur. Lazerlerden her biri saniyenin 3 milyarda biri suresince morötesi ışık pulsları gönderir. Bu pulslar 1.8 mılyon joule gücünde enerji içerir. Bu da, ABD'deki tüm enerji saııtrallarının ürettiği enerjinin 500 katıdır. Pulslar hedefe çarptıkları zaman, hedefin taın ortasındaki içi ağır hidrojen yakıtı ile dolu olan plastik kapsül üzerinde X ışmları patlamaları meydana gelır. NIF ekibi X ışınlarının yakıtı 100 tnilyon dereceye kadar ısıtacağını ve ağır hidrojen çekirdeklerinin birbirine kaynayacak kadar sıkışacağmı umuyor. Böylece ortaya çıkan enerji kullanılan enerjinin 15 katı olacak. Fakat NIF daha fazlasını umuyor, çunku lazerler, notron yıldızlarının, gezegen çekirdeklerinin, supernovaların ve nükleer silahların içinde bulunan ezıci basıncı, yakıcı sıcaklıkları ve devasa manyetik alanları yeniden yaratma kapasitesine sahıp. NİÇtN BU KADAR BÜYÜK: Füz yor. Projenin 1994 yılında başlamasından sonraki dönemde NIF'teki yapım faaliyetleri pek çok kereler ertelendi. Ancak hedef 2010 yılında füzyonu gerçekleştirmek ve zaman içinde başa baş noktasına ulaşmak. MALÎYET: 3.5 milyar dolar inşaat ve işletme CANAVARIN TOHUMLARI: ancak birkaç saatte bir atesleyebilmesi. Ancak Merkür Lazeri adı verilen daha iyı bir versıyonu şu anda gelişim aşamasında. Merkür'ün hedefı saniyede bir 10 puls göndermek. BAHlSÇİLER NE DtYOfc Ladb rokes 2010 yılına kadar füzyon ile çalışan bir enerji santralınm kurulma şansını 100/1 olarak görüyor. Yazının devamı arka sayfa NIF'teki en büyük sorun lazerlerin YJLDIZLARA OYKUNMEK Dünyanın en büyük lazeri biryıldızın Icindekl koşullan yeniden yaratıyor. Zayıf bir lazer 192 huzmeye ayrılıyor ve 3.000 fosfat cam dilimi boyunca ileri geri hareket ederek gucu 3 milyon milyar kere yüksettiliyor. 192 huzme hedefte birleşir yonu gerçekleştirmek için çok yüksek ısı ve basınç gereklidir. NIF'teki bilim adamları basit bir lazer huzmesini 192 ayrı huzmeye dönüştürebiliyor. ÜZERİNDE KİMLER ÇALIŞI Cam dılimler içeren yükseltici Uluslararası füzyon araştırmacıları ITER adını verdikleri bir reaklör inşa etmeyı düşunuyorlar. ITER'in hacmi, JET'in 6 misli olacak. BAHİSÇİLER NE DİYOR? Ladbrokes'e göre 2010 yılında bir füzyon enerji istasyonunun kurulma olasılığı 100/1. YOR: Livermore'da 850 bilim adamı ve mühendis çalışıyor. Yaklaşık 100 fizikçi de burada deneyler yapmayı planlıyor. DURUMU: 192 lazerin dördü 18 aydır çalışıyor ve dünyanın en enerjik lazer atışlarını gerçekleştirmiş bulunu 916/13 9 Eklm 2004