Katalog

Cumhuriyet BlLİM TEKNİK Kuş halkalamaya doludizgin devam Kuş göçü, kuşkusuz insanlık tarihi boyunca en çok hayranlık uyandıran doğa olaylarından biri olmuştur. Hala hutünüyle çözülememiş olan bu gizemli doğa olayını göçmen kuşlara taktığımız "Türkiye" adresli halkalarla araştınyoruz. K uşlarm, halkalama lisansına sahip eğitimli araştırmacılar tarafından guvenli yontemlerle yakalanmasını, bacaklarına halka takılmasını ve tur, yaş, cinsiyet gibi gerekli bilgilerin kaydedilmesinden sonra serbest bırakılmasını içeren işlemlerin tumune birden "halkalama" adı verilir Kuş halkalamayı arabalara plaka vermeye benzetebiliriz. Halkaların uze rinde ulkelere ozgu bir adres ve her birey için farklı bir kod numarası vardır Kod numarası kuşların bireysel olarak tanınmasım, adresler ise tekrar yakala nan ya da olu bulunan halkalı bir kuşun halkalanma bilgilerine ulaşılmasını sağlar. ilk kez Danimarkalı H.D.Morten sen tarafından 1889 yılında sığırcıklar uzerinde uygulanan bu yontem, gunu muzde tum dunyada yaygın olarak surdurulmektedir Bu yontemle temelde kuşların goçleri (goç rotaları, goç takvimleri, konaklama, kışlama ve ure me alanları) ve populasyon dinamikleri (ureme ve hayatta kalma başarıları, kaç yıl yaşadıkları) araştırılmaktadır. Ayrıca tum dunyada standart yontemlerle yapılan ve her yıl tekrarlanan çalışmalar ile kuş populasyonlarındaki değişimler takip edilebilmekte ve turlerin korunmasına yonelik kararlar alınabilmektedir. nuşmesi hız kazandı, Avrupa Halkalama Birliği EURING (EURING,www.eu ring.org) tarafından tanındık Bu organizasyona, Türkiye'de yaban hayatın dan sorumlu başlıca kamu kurumu olan Milli Parklar ve AvYaban Hayatı Genel Mudurluğu de katıldı ve uçlu bir protokol ile Ulusal Halkalama Programı (UHP) Mart 2002de resmen başladı. UHP'nın hayata geçtiği ilk yıl olan 2002'de, ilkbaharda 107 turden 15 490, sonbaharda 101 turden 12.274 kuş olmak yaklaşık 28 000 kuşa Turkiye adresi taşıyan ulusal halkalar takıldı. Bu çalışmalarda Kenya, Mısır, Yugoslavya, Macaristan, Hırvatistan, Malta, Finlandiya, Bulgaristan ve Yunanistan'daki istasyonlarda halkalanmış Saz Bulbulu, Karabaşlı Otleğen, Kum Kırlangıcı, Kındıra Kamışçını, Çalı Kamışçını turlerinden 20 kuş tekrar yakalandı, Türkiye'de halkalanmış 7 Saz Bulbulu'nun de Bulgaristan, Israil, Yunanistan ve Macaristan'daki halkalama istasyonlarında tekrar yakalandığı bildirildi 2002 yılında otuculerden farklı olarak Akdeniz Martısı'yla ilgili bir çalışmada da ulusal halkalar kullanılmaya başlandı Kulu Golu'nde ve Gediz Del tası'nda gerçekleştirilen çalışmada sırasıyla 137 ve 48 Akdeniz Martısı yavrusu halkalandı Geçen Nisan ayında Kuş Araştırmalan Derneği tarafından, Çukurova Deltası'ndaki Akyatan Golu kıyısında yapılan bir pilot halkalama çalışmasıyla Turkiye'deki istasyon sayısı S'e ulaştı. Boylelikle ulke genelindeki 5 farklı noktada gerçekleştirilen 2003 yılı ilkbahar çalışmalan 110 turden 16 472 kuşun halkalanmasıyla başarıyla tamamlandı. Yeni bir girişim de Erciyes Universitesi tarafından yapıldı, Fransa Tour du Valat Enstitusu tarafından 1977 yılından bu yana Akdeniz havzası olçeğinde 4 ulkede (Fransa, Ispanya, Italya ve iran) uygulanmakta olan Flamingo Projesi'nin Turkiye ayağı, Aralık 2002'de başlatıldı. Projede Turkiye'deki Flamingo populasyonları ile ilgili araştırma yaparak türun metapopulasyon yapısı hakkındaki bilginin arttırılması ve Türkiye'de, ture ve tur için onemli sulakalanlara yonelik koruma stratejilerinin geliştirilmesi amaçlanıyor Ekim 2002'de Dicle Universitesi Biyoloji Bolumu tarafından Diyarbakır'da bir halkalama istasyonu kurulması amacıyla araştırma projesi hazırladı ve projeye universite tarafından destek sağlanması kabul edildi UHP kapsamında, Diyarbakır'da kurulacak yeni istasyon sonbahar 2003 goç doneminde çalışmalarına başlayacak. Turkiye'nin kuş goçu çalışmalarında etkin bir rol oynamasımn ancak bu alanda bağımsız çalışabilecek Turk halkacıların yetişmesiyle mumkun olduğunu duşunen Kuş Araştırmaları Derneği çalışmalarda bilimsel veri toplanmasının yanısıra Turk halkacı yetiştirilmesine de buyuk onem verdi. Ayrıca, Kasım 2002'de Kuş Araştırmaları Derneği tarafından "Ulusal Kuş Halkalama Programı'nın Geliştırii mesi, Yaygınlaştırılması ve Tanıtımı" projesi hazırlanmış ve projeye Birleşmiş Milletler Kalkmma Programı, Kursel Çevre Fonu, Kuçuk Destek Programı (UNDP/GEF SGP) tarafından destek sağlandı Proje kapsamında 8 Mart 2003 tarihinde, Ankara'da, 1. Halkalamaya Giriş Kursu duzenlendi Kursa Samsun, Diyarbakır, Istanbul, izmir, Çorum ve Ankara'dan buyuk çoğunluğu oğrenci olan 69 kişi katıldı. Kursa katılan kişiler ilkbahar arazi çahşmaları boyunca halkalama istasyonlarında pratik eğitime devam ettiler Sizler de bulduğunuz ya da gorduğunuz halkalı kuşları Kuş Araştırmaları Derneği'ne bildirerek hem kuş goçlerinin araştırılmasına hem de doğada yıldan yıla gorulebilecek olumsuz değişmeleri fark edip nedenlerini araştırmamıza yardımcı olabilirsiniz. Boylece ulkemizin ve dunyamızın blyolojik zenginliklerinin korunmasına da katkıda bulunabilirsiniz. Ozge Keşaplı Can Ulusal Halkalama Programı Koor dınatorurıngıng@kad org tr Kuş Araştırmalan Derneği www kad org tr Türkiye'de Halkalama Kuş goçleri açısmdan çok onemli bir konuma sahip olan ulusal duzeyde ilk halkalama programı için girişimler, Kuş Araştırmaları Derneği (KAD) tarafından Mayıs 2001'de başlatıldı, pilot duzeyde yapılan halkalama çalışmalarına ODTU Biyolojı Bolumu katkı sağladı. ODTU ve KAD arasında yapılan bir protokol ile pilot çalışmanın ulusal düzeyde bir halkalama programına do 861/16