Katalog

Zümrütten Akisler Sürprizlerle dolu erkek kromozomu ıkegı tanımlayan gen dızge smın şıfresı yenı çozuldu ve yapıJan ük ıncelemeleı so nucurıdd Y kıomozornunun uzun suredır yarüış anlaşıldığını ortaya koydu Bır zamanlar gen gomutlu gu olaıak dlgılanan bu kromozo mun gerçekte oldukça dınamık bu yapıya sahıp oldugu ve ıçerdığı genlerı sureklı tdrdiriddan geçıre rek sakat olanlan ayıkladığına tanık olundu BO'lı yülaıdan berı genbüımcüer Y kromozomunun dışüıgı ta nımlayan X kıornozorrmnun bozul muş bır degışkesı olduguna ınaruyorlardı Y kromo zomunun bırkaç etkın gen ıçerdığı, bunların dışında kalan genleım hemen hemen tumunun ışe yara madığı sanıhyordu Ne vaı kı Massarhusetts Teknolojı Ensütusu gen uzmanlanndan A.M. Celal Şengor E I Palindrom gen gurubu ı İskenderiye Kütüphanesine ne oldu? Iskenderıye Kutuphanesının ınsanlığın entelektuel tanhınde ve kulturel gelışmesınde eşsız bır yen vardır Buyuk Iskender'ın ımparatorluğunun, kendısının olumunu takıben ordu komutanlan arasında paylaşılmasından sonra Ptolemaıos'un payına Mısır duşmuştu Burada, Ptolemaıos Krallığınm kuruluşunun hemen başlannda ya I Ptolemaıos (Soter) veya II Ptolemıos (Fıladelfus) dev bır kutuphane ve arastırma kunımu (Museıon) kurdu Bu kurum, krallığın başkentı olan Iskenderıye'deydı Daha llk Çağ'da kutuphanenın sohretı destansal boyutlara ulaşmıstı llk çağ dunyasının hemen tum eserierının burada toplandığı nvayet edılır Arastırma kurumunda çalışan bılgınler, en eskı metınlerden baslayarak tum kıtapların elestırel yayımlannı yaptıbr ve bu suretle metın eleştınsı geleneğını başlattılar (baskının olmadığı toplumlarda, kıtaplar elden ele kopyalandığı ıçın, yanlışlar sureklı bmkıyordu Metın elestmsının amacı, ılk yazarın elınden metnın nasıl çıktığını saptamaktır) Sonra, gunun bırınde bu dev kutuphane bır felaket sonucu tahrıp oldu. Karanlık çağlann bu kutuphanenın (ve Bergama'dakı gıbı daha kuçuk benzerlennın) ortadan kalkmasıyla başladığı soylenır Sağdakl Y kromozomu nun X kromozomunun yeterince gellşmemif erkek kardefi oduğu dufünülüyordu, ama David Page ve aıkadaşları şıfresı yenı ço zulen Y kromozomu nun gen dızgesını da ha yakmdan ınceledık leımde ıçerdıfy 78 genden 23 mılyon ta bana dagılmış olan bır çogunun bırden çok kez ortaya çıktıgma ta nık olduidr Kıomozomun gerıye kalan ve 40 mılyonu aşkın tabana uzanan bolumu ıse sureklı yınelenen ve şıfresuıın çozulme sı guç olan DNAddn oluşuyordu Araşüımdcıldn asıl şaşırtan gen gruplannın tersmden de aynı okunan pahndıonılaı oluşturacak bıçımde dızılmış olmalanydı Bır başka deyışle bır DNA parçasının bu yanındakı dızge otekı yanın ddkı dızgenın aynadab yansımasıydı Çogalma su ıecınde boylesı bu dızıuş bu yandakı bır genın ote kı yandakı bozuk bu genuı yeıını tutacdk ıyı bır kopydsuun elde edümesını kolaylaştunıaktaydı BoyleceY kromozomu ureme sırasında çıftle şecek bır kromozom bulamamasuıdan kaynakla nan boşlugu kapatabılmekteydı Page çoguna şem panze, bonobo ve gorülerde rastladıgı bu palınd rornların erkeklerm uzun suıedu ışıne yaradıgına ve bunlaıın soz konıısu prımatlaruı evıunmden on ce var olduklaı ına dıkkat çekıyor Ote yandan Johns Hopkıns Tıp Fakultesı gen uzmanlarından Arivinda Chakravati Y kromozo munun etkm yapısını gozleı onune t>ennek suretıyle Page m eıkeklerın onurunu kurtardıgına daha oncelenY kromozomunun haüfe alındıgına parmak basıyor Nedenler farklı Celgelelım, tanh araştırmalan, durumun, geleneğın bızlere bıldırdığı gıbı olmadığını ortaya koyuyor Columbia Unıversıtesı klasıkler ve tanh profesoru Roger S. Bagnall'ın Amenka Felsefe Kurumu'nun (Amencan Phıbsophıcal Socıety) dergısının (Proceedıngs) Aralık 2002 sayısında yayınbdığı "Alexandrıa Lıbrary of Dreams" (Iskenderıye Ruyalann Kutuphanesı) baslıklı yazısında kutuphanenın buyuk onemını asla kuçumsemeden Iskenderıye Kutuphanesının dılden dıle dolaşan ıhtışamda olmus olmasının ımkânsızlığını savunuyor Kutuphanenın kıtap stokunun 700 000 ruloyu (o zaman kodeks tıpı, yanı cıltlı kıtap henuz ıcat edılmemıstı) bulduğunu ıddıa edenler bıle olmus (or Aulus Cellıus) Rakamlar genellıkle 400 000 ıle 200 000 arasında Ancak, sohretlı bır tarıhçı eskı Yunan'da uretılmıs eserlenn bıze ancak kırkta bınnın ulaştığını tahmın etmıstı Bu da toplam eser mıktannın 10 ıle 15 bır rulo arasında olmasını gerektırıyor Dıyelım kı bunun on katı bır yanılgı payımız olsun Cene de Iskenderıye ^ 1 ^ ^ ^ ^ ^ ^ . , Kutuphanesının geleneklenn bıldırdığı kıtap Atatürk Aydınlansayılanna ulasamıyoruz Columbia kazasında NASA hatalı Columbia uzay aracınuı duşuşunu ardştııan bdC[imsi7 bır komısyon ük sonuçlaımı açıkladı Buıid goıe NASA nın kazadakı payı %50 cıvannda Columbki ııuı fiıldtılujuıdan beş gun sonra uçuştan forumlu yet kılıler Texab ta buluşmuş ve yalıtım kopu^ıylp meydana ge len tehlıkenııı boyuturıu tartışmışlardı Bu buluşmayı onemlı bır karar aııfesı olarak açıkldyan 'VVdshıngton Post'tan soma uzmanlar da ddha somalaıı kurtarma çalışmalannın beşın cı gunden ıtıbaren başlarruş olrndii gerektıgını soylemışlerdı Ama ne var kı bu çaba ılırnal edılnuştı Gazetedekı habere gore mısyonun yonetıcısı Unda Haın kaza durumunu dog ru tahmm cdcmemış ve kanatlarda dahd fazld anza bulmak gıbı bır nıyetlerı olmadıklannı ve yapacdk pek bu şeyuı olrriddıgını soylemekle yetmnuşü Aıaştııma tomısyonu şırndı Hdms ın bu açıklamalannı one surerek Nasa yı üımalkaıükla suçladı Emeklı amıral Harold Gehman başkanlıgıııdakı kuıul NASAıurı ıhnidlkaılığını Ağustos ayındakı son ıapoıundd da bıldıırnıştı NASA ızoldsyon kopugunun asla onemlı bu etkısı olabılecuğmı duşunmemı^tı Bu arıza hafıfe alındıgı ıçın de mekıgm fotogıaflaıı bıle çekılmedı dıye anlatıyor Gehman Ayrıca NASA'nın arızayı onemsemedığuıı Gerırnan NASA nın yedı ast ronota gondermış oldugu e posta mesajldiıyld dd kanıtlıyor NASA bu mesajda ızolasyon kopuguyle aala bu pdtldinaııın meyddiıa gelmeyecegını büdırmıştı Yıkımın nedeni ne? Kutuphanenın Sezar'ın M O 48'de Iskenderıye lımanındakı denız savaşları esnasında kazayla yandığı soylenır Baskalan ıse kutuphanenın tahrıbı suçunu cahıl Hnstıyan papazhnna yukler Islâm'ın ıkına halıfesı Hz Omer'ın bıle Iskenderıye Kutuphanesını ımha ettırdığını ıddıa edenler çıkmıstır. Bu yıkımın, msanlık tarıhinın en buyuk felaketı oldugu yaygın bır kanıdır Ancak Bagnall kutuphanenın tek bır saldınyla, hattâ bırkaç saldırı veya kaza ıle yok olmus olması ıhtımalını zayıf buluyor Bagnall Iskendenye'nın nemlı ıklımın^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ de papırus rulolarının bır veya ıkı yuzyıldan çok yaşamasının mumkun olmadığını hatırlatıyor Kutuphaneyı ayakta tutabılmek ıçın çok buyuk bır kopyaalar personelıne ıhtıyaç olduğunu, papırus rulolarının sureklı yenılenmesı gerektıgını soyluyor Roma Imparatorluk ıdaresının Kutuphaneye ıhtıyaç duyulan mıktarda personel temın ettığının veya yenı kıtaplar alınması ıçın butçe ayırdığının hıçbır verısı yok elde Bagnall'ın vardığı sonuç Iskenderıye Kutuphanesını ıhmalın ortadan kaldırdığı lyonya Aydınlanmasını Roma yasatamadı Kutuphaneler ve araştırma kurumları ihmal edıldı Halk giderek entelektuel faalıyetten uzaklaştı ve sonunda koca Roma barbar kabılelennın darbelerı altında ve Hrıstıyanlığın yalana cennetınde yok oldu gıttı Avrupa Orta Çağda bır cahıller cehennemı oldu masından giderek uzaklaşan Turkiye de kutuphanelerini, universitelerini, arastırma kurumlarmı ihmal etmeye başladı; ihmal etmekle kalmadı, onları faal bir şekilde tahrip yoluna saptı. Bizdeki tahribat Iskenderıye kutuphanesının bu aaklı sonu, bana ulkemızın bugun ıçınde bulunduğu durumu hatırlattı Ataturk Aydınlanmasından giderek uzaklasan Turkiye de kutuphanelerini, universitelerini, arastırma kurumlannı ihmal etmeye basladı, ihmal etmekle kalmadı, onlan faal bır şekilde tahrıp yoluna saptı Ve aynen çokuştekı Roma gıbı, halk, yazılı ve sozlu medya, vurdum duymaz, bazı ış adamları, koşe yazarlan bu tahrıbı planhyan hukumete alkısta ıfadesını bulan tam bır gaflet (ve kısa goruslu çıkar) yarışında Bu ışın sonu nereye vanr7 Bız kendımızı batırmakta dırenırsek, bızı kım kurtanr7 Iste Iskendenye kutuphanesının ve araştırma kurumunun çurumesıne ızın veren Roma'nın aaklı sonu Tanh, ders almasını bılene derslerle doludur 857/5