Katalog

Güvenli evler için ne yapmalı? Deprem tehlikesini azaltmada ağır hasar mevkilerinin saptanması metre derinliğe kadar araştırmalar yapılarak taban kaya topoğiçin yurtdışmda ve yurtiçinde hangi yöntemler kullanılıyor. rafyası ve yanal değişimlerin saptanması; B) Mikro bolgelendirme Ülkemizin karmaşık jeolojik yapısı nedeni ile daha sağlıklı yerleşim (Ada veya parsel bazında) en az 30 metre derinliğe kadar araştırPlanları için A) Makro bolgelendirme (Bölgesel bazda) en az 100 malar yapılması gerekmektedir. D. Ali Keçeli 1, Mustafa Cevher 2, Fugen Avdan 3 epıemlerde behrh mevhle nnde yoğun ağır hasarlar meydana gehrken dığer mevhlerde daha az veya luç hasaı meydana gelmeyebıh yor Dıkkat çehcı bu ozellık uzerıne araştırma yapan bılım adamlan ağır hasar mevfo lennm yençı yapısa! nzelhklermden kaynak landığını petrol ajamalannda kullanılan tek nıkler de saptayarak ağır hasar mevhleıını onceden belırlemek ıçm buyıık bır deprem beklemeye gcrek olmadığı sonucuna vardı Ulkemızde uygulanmakta olan sığ dermlıklı zemın etutlennm ağır hasar mevhlermı be lırlemede yetersız kaldığı goruldu Yurtdışın da kııllanılan dpnn zemm etul yontemlen ılk kez Japonlar tarafmdon Adapazan nda be ledıye olarak Izmıt Buyukşehır Beledıyesı tarafından Izmıt le uygulandı Ağır hasar mev hlerının deprem oncesı helırlenmev şehır planlaması ve deprem tehhkesını azaltma çahşmalannda yapuann gııçlendırme proıe mahyehnı diallacağı ıçm ozelhkle Istanbul gıbı buyuk kenüer ıçm hayatı onem taşımaktadır rası artçı şoklan kaydettı ve 1300 den fazla ve enerjılen belırL alanlarda odaklanır ve sısmogram mceleyerek kuvvetlı yer sarsındığer yerlerde defokusun olur Dalgalar tısı uzermdekı etkılerı hakkında bılgı sağlahavzalann koşelerı boyunca kapanlanır vemak ıçın petrol aramalannda kullanılan tekya havzada yuzey dalgaları olarak yayüanolojı verılerıru kullandüar 5 km derındekı cak şekılde yansular Bu etküer belırlı mevantıklınal yapuıın yeryuzunde 300 metreyı küerdekı hasarlann sebeplerınden bazısını aşan bır mesafede genlık degışımlerınde teşkü eder 23 katı bır artış meydana getırdıgmı tespıt 4 Havza geometrısı üe kayma dalettüer Buyuk genlıklı mevküer en agır hagası gırLşımlerı taraundan meydana gelen sarların oldugu mevküer oldu Buna karşın yuzey dalgaları sarsma muddetuu aıtırhasar olmayan mevkılerdekı kuçuk genGOREV AÇIKLAMA lıkler defocusıng Zemm delormasyonlan ve lokal zemın buyutmesını gos l))l mevkılerınde elde teren GIS (Geographıc Informatıon Systems) tehlıke harı edıldı talan gelıştırılmesı Depremden bozulabılır verüen toplamak ıçm hemen sıs USGS tarafınmolo/ık geodetık vejeohjik arazı çalışması :>dğkınması dan yapılan uygula Hasar ve şıddet sayısal envanten organıze edümesı 3 malardan çıkartılan Bölgesel fay yapüannı aydmlatmak ıçm jeofızık ve jeolojık sonuç ve dersler mcelemelenn yapılması 1 Gevşek jeZemm yırtılma ışlevmm detaylannm mcelenmesı S),! olojık koşullar sısrruk lîısmografkayıüanndakı zemm ve sısmik dalga yayılma dalga genlıgmı buyolunun etküermden üerı gelen deprem kaynağı laıklılık yutmektedır Gevşek lannm açüdanması bırımler sıkı ve sert Havzadah depremlerm tekrarlaıımasmı anlamak ıçm jeohjik ve 7)lf jeohzüc verüerm toplanması ve analız edümesı kayalara gore daha GPS (Global Posıtıonmg fystem) gıbı geodetık arazı olçıımlerle çok sarsılmaktadır 8/)l değışımlerı ve havzanm 3 boyutlu karaktermm analız edümesı Kuçuk kayma dalgası Daha çok artçı şok kaydetmek ıçm gemş bır banl ve bumogıat 9)f hızına sahıp bolgeler ağı gelıştırümesı genel olarak daha buyuk hasara sebep olan zemın sarsıntısını buyutebılmektedır Bununla beraber bu basıt bağlantı potansıyel olarak tehlıkelı yerel yanıtlar üe uyumlu olmayabüıyor 2 Çokeldı havza ve altındakı seıt kaya arasındakı kıvnmlı yuzey topografyası yeryuzunde bırkaç yuz metrelık mesafede 2 3 kat ıv me buyumesıne sebep olan bır mercek gıbı hareket edebılrnektedu Boylece ta ban kayanın konkav (ıç bukey) topograf yası sısmık ddlga odaklanması üe agır hasarlı bolgeler ı koveks (dış bukey) to poğrafyası sısmık dalgaları saçarak ha sarsız bolgelerı meydana geürmede bu yuk rol oynamaktadır 3 Derınden yukarı dogru gelen sısmık dalgalar derın jeolojık ara yuzeylerdekı duzensızkk tara fmdan sınırlandıt ılıı 10)1 11)1 12)1 13)1 Sedıman havza taredmdan meydana geürüen sarsılma buyutme sınm sıstematık mcelenmesı Deprem bolgesmdekı havzalann jeolofüc yapüarmm durumlan nın detaylı sısmık deneylerle mcelenmesı Kuçuk bolgelerde sısmık dalgalann lokal zemm etküerımn mcelenmesı Sığ dermhklı sısmık kayma dalgası luz olçumlen üe lokal zemm ethlermm sınıflandınlması Yer hareketınm nonhneer buyutmesmm mcelenmesı ve karakte nze edümesı Yuksek genlıklı sarsılma sebeplermm mcelenmesı Çoken zemmlerdekı lokal zemm buyutme etkılennın mcelenme Can kayıplannda zemm deloıınasyom: lolunun değerlendıııl mesı Senaryo depremleıden zemm davıanışlarının gerçeğe uygun lııkayeleımm oıtaya çıkanlması Lokal zemın yanıt haııtasmm yapılması Bölgesel sısmık tehlıkelerm hantasmm yapüması Hasarlı yapüarda sarsılma ve deluınidiyoıı saptamak n,m ko ordmelı jeolojüc vejeoteknık mcelemelenn yapılması Depıem kdytidğı ve sısmık dılga yayılma ve lokal zemm etkıle rı ummden yeı sarsılmasmm değışımmm saptanması Tbpografık eğımm etbsmm değeılendmlmesı Pntansıyel zemm sıvılaşması değeılendııme yonlenüuı u,ın zt mmm yer değışürme ve sıvüdjindunm mı.elenmesı Zemm ıyüeşürme leknıkJennm kullanüdığı yorlenn mcelenmesı Bmalardakı buyuk haıeketleıı yaıatan zemm davranışlannm m celermıebi Belırlenen bmalann dmamık davranış ve performam>mm UK e Kayıp tahmm metodoloıısını destekiemek 11,111 veıüeıın leınnıı Deprem ethlermm sısmık tehlıke ve nsk hanlaldimı nasıl < tkıle dığmm saptanması Depremde yaralanma ve hasar orneklennm araştınlması Depıemde kayıplan tahmm ıçm pkonometrık model uygulan Bölgesel deprem raporuna venleun ılavesı Deprem nsh azaltma çalışmalaıma teşvıkierm uiLelemnt sı Llde edilen Bılgüerm yaygmlaşmabi ıcm çalışmalann yapılması Sıvnık tetüıkedeh dığer bolgeleıe eldp edılen deneyımlerden dukuııidnlaı gelıştırılmesı D gosterdı [9] Motosakı 1997 Kobe depremı Rok ko Fay Zonu nun agır hasar kusagının dısın da aynı aluvyon zemınm ancak belırlı nok talarında ağır hasar lokasyonlaımın sısrmk oddklaıınıa sonucu meydana geldıgını Ja pon deprem araşürma kurumlarının ortak goruşu oldugunu belırtmektedır [12] 198b Mexıco Cıty depremıııde dep ıem ustunden 400 km uzaktakı şehrtn tam merkezmde ? metre enınde 1 5 km uzunlu gunddkı bu mevkıde zemınrn çokmesıyle agır hasar kuşagımrı meydana gelmesı bi> mık dalgarun yerıçmdekı kıreçtaşı ortasm da duşuk hızlı bır sevıyede ardısık yansı malaım meydana gelmesı ve şehır merke zının altında derın bır kanyonun varlıgı je ofızık yontemlerle saptanarak açıkJanabüdı [4] Fabıeıı 2000 çeşıtlı araştırmacüarın 1994 Northndge ve 1995 Kobe ve dıgeı bır çok depıemleıe uygulanan teknıklerı ayrı ayrı tartıştı ve yerıçı geometrık etkıleı sonucu gehşen sısmık dalga odaklanması nın ve yuzey dalgaların deprem şıddeünı buyuttuğu ayrıca muddetını uzattıgını or neklerle gosterdı Ayrıca Fabıen yeı ıçı kat manlarında bıı ust katmana geçen sısmık dalgalar tabaka ıçınde kapanlandıgında ve ardışık yansımalar meydana geldıgınde farklı modlarda rezonans olayı meydana gelebüeceguıı matematık olarak gosterdı[9] Jozef ve arkadaşlan (2000) ve dıger YURTDIŞINDA AĞIR HASAR MEVKİLERİ SAPTAMA YÖNTEMLERİ üteraturde ve ınternette yayınlamıs şıddet dagüımı kaıakterıstıgıne sahıp bazı depremler A B D Geologıcal Survey (USGS) bı u ..VII.. K.Ktor «.«; Ofcnt B> »Htll UU 15)1 17,,f,t 18 ıl IMIn <•*•<< >Nfc. Elde edilen yoruma alt gömülti vadlleri Içeren düfey keılt fekll1 de görülmektedlr [6]. lım adamlan Los Angeles bolgesınde 1971 San Fernando 1987 VVhıtttıer Narrows 1989 Sıerra Madre ve 1994 Northndge gı bı doıt buyuk deprem sarsıntısı yerel yanıt faktorlerınm jeolojık yapmın tururıe baglı olarak nasıl degıştıgını ve her bır deprem de şıddet dagılımında onernlı bu deQışıklık olmadıgmı tespıt ettıleı [3] Louıe ve dıger lerı 1998 ABD Nevada havzasında Reno ve Carson Cıty de jeofızık yontemlerden gravıte yontemı kullanarak tabankaya topografyasını saptamış ve agır hasar mevkı lerının tabankaya topografyasının havza ortasında odaklaması ve sedıman (çokeltı) havzanın kenarlannda yuzey dalgaları ge lışerek sarsıntı şıddetmın buyumesı ve muddetınuı uzaması üe meydana geldıgını bılım adamlan oıtak goıus olarak buyuk genlıklı olan yuzey dalgaları 30 metıe de rınlıklere kadar meydana gelebüdıgmden ınşaat zemın etutlennde en az 30 metıe de rrnlığe kadaı yerel yanıt ıncelemesının ya pılması geregının ıfade etmektedııleı [111 ABD "DepremTehlikeleritndlrgeme Milli Progranu" (NLHRP) stıatejı sı üe Tıukıyedekı M TA kurumuna benzer bır kunıluş olan Jeolojık Etutler kuıumu olan Geologıcal Survey (USCS) ye verüen Mart 14 1994 tanhlı dokumanındakı gorev ler aynen a^ağıdakı gıbı sııaJandı[3] 20]jf)t 2İIII 22/1 2Jj 241 ]f)t 25 )t 26)1)1 27 )t 28 29 )t 30 31 32 Araştırmalar ve dersler USGb bılım adamlaıı Los Angeles bolgesınde 730 ayrı yerde taşınabüır sısmograflarla 1994 Noıthrıdge deprem son 35 857/10