Katalog

maktadır Yeryuzunden 100 metreden daha dermdeka jeolojık yapüar yerel yanıta onem lı etkılerı olabümektedır 5 Zerran sıvüaşması yer altı suyurıa doygun gevşek süt kum ve çakıl ortamları deprem saısmtısında bubırlerıyle temas ve surtunmelerını kaybedecek şekılde askıda kaJabüıı Bu duıumda boyle bır zemm rnu kavernetını kaybeder ve herhangı bır yuk ta şıyamaz 6 Kuçuk tepe veya yamaçlar topoğ rafık buyutmeye sebep olabümektedır En şıddetlı topografık etküer buyuk yamaç tara finda daha kuçuk kıvıımlarla ügüı olmakta dır Hasar tepelerın ve uzerındekı bına yapı laıının gorecelı lezonarii, frekansına bdğlı olabümektedır 7 Buyuk depıemlerde gevşek zenıırı lerdekı non krıeer davrdnış yuksek frekans lardakı sarsma şıddeüm fütre ozellıgı goste ıerek dZdltdbümektedır (dampıng effect) 8. USGS ve dığer büım adamlaıı agu hasar mevkılerııu onreden belırlemek ıçın buyuk bu deprcrn beklemeye geıek olma dıgı sonucuna vardüar Aynca Euıoseısrısk projesı havza ve lokal etküerın saptanmasında jeofızık yon temlerle jeoelektıık ve sLsmık tomogıafi üe havzalann uç boyutlu modeüerının kuramsal ve uygıüamalı tekııüderle elde edılmesını on gormektedır [1] yoktur 1 / Agustos 1999 depremınden sonra beledıyelerın bolgesel ımar plan revızyonla rı ıçın yapüan ve Afet Işlerı Genel Mudurlu gu onayü zemm araştuması yerleşune uy gurüuk raporlarıın ıçerdıgı ozellıkler genel olarak 1 Zemın sıklıgı 2 Zemın turu 3 /e mmınYeryuzu topogıafik eğunı 4 Zemm w vüasması S Zemın hdkım perıyodu 6 Ze mının taşıma kapasıtesı ozellüdeııdu Bu ozellıkler de daha zıyade yeryıı/u gozlemsel veıüerıru ve 10 15 rnetrelık sıg derınlüderın ozellüdennı ıçerdıgınden ze mın etut raporları agır hasaı mevküeımı be lıılemede yetersız olrnaktadıı Nıtekım yerleşıme uygun tanımlandn rnevküerde agır hasarlar yerleşıme uygun suz tanımlanan mevküerde hıçbır hasaı meydaıid gelmedığı goruldu Sıg derınlıklı arastırmalardan dolayı deprem hasarlaıının nedenlerını açıklamakta bır çok belırsızlık ler ortaya çıkmakta çelışküı açüdamalaı ya pılmakta ve tutdrsız raporlar yazılmaktadır Arulan ozelhklerın saptanması deprem ze mın etudunun olmazsa olmaz koşulldnndan olmakla beraber deprem zemın etutleıının esas olmdzsa olmaz koşulu ağır hasar mev küerının onceden saptanmasıdıı Bu bakun dan deprem bolgeler ırıde uyguldnması ıçın mevrut yasal prosedurler gunumuz teknolo jısırıe gore eksık ve uygulanması sakmcalı fekll 4. Yerleflme uygun bellrlenen Gundoğdu köyünde shmik dalgalann masının taslak modell, [6]. bek ^ı^nuk hıza sarup tabdiücdyd topografya smı saptamak amacıyla Yahyakaptan dan Şı rmtepe ye kadaı yaklaşık 11 km ük bu pro füde yedı ayıı noktada 200 350 metre derın lıkleıden yaıut alacdk şeküde jeoelektrık derınlık sondajlan yapüdı Elde edüen yoruma aıt gomulu vadüe rı ıçeren duşey kesıt Şekil1 de gorulmekte dır [6] Gravıte (kutle çekımı) yontemı uygu lamabi ağır hasar mevküeruun belırlenebü mesı ıçın Turkıyede ük kez Adapazatında Japonlaı taıafindan belediye olarak ıse ılk kez Izmıt Buyukşehır Beledıyesı taranndan MTA Genel Mudurlugune yaptuüdı [/] Agır hasar mevküen tabankaya to pogıafyabuun yaklaşüc 40 metre cıvanndakı derınlıkler u?ermde kalm ve gevşek aluvyon üe tabankaya topografyası az egımlı aluvyon uzeıınde meydana gelmezken yukandakı USGS araştırma sonuçlarmda da beurtüdıgı gıbı gomulu çukurlukların kenarlarındakı dü< yamaç onleıınde geüşen siMiıık odak lanma ve yuzey dalgalann sonucu olarak meydana geldıgı arüaşumaktadır Izmıt Buyukşehır Beledıyesı Cumhurı yet ve Yemdoğan mahallelerındekı a^ır ha sara sebep olabüecek yerıçı taslak modelı Şekil3dekıgıbı gelışürüdı [6] Izmıt Buyukşehır Beledıyesı Gundoğ du bolgesuıdekı agır hasara sebep olabüe cek yerıçı taslak modelı Şekil 4'dekı gıbı gelıştırümıştıı [6] kanallze ol veya parsel bazında): 1 En az 30 metre derınüğe kadar araştırmalar yapüması 2 Zemuıuı dusey ydridl decjışımleım saptannidsı 3 Kayaçlaım sısmık luzlan zemınm turune enerjuım mıktarma veya basuıca bağh olmayıp oddece yoguıüuk ve dmamık elastık parametrelere baglı olduğurıdan vc depıem dalgalanmn yayümasını tamamen kaydçların sısmık hızlaıı kontrol ettıgmden duıamık paıametıeleıuı mutlakd yeıınde saptanması gerekmektedır Aksı takdııde sıg derınlıklı zemın etuüerı agır haiar mev küermı onceden beluleyemeyecegmdeıı bu noktalaıda lokal veya parsel bazında yapüacak zemm etutlerı bır anlam ıfade et meyecegı ıçm eksık ve sdkıncdüdu ün ceden agu hasar mevkılen belıtlennıemu> yerleıdekı paısel uzeımdekı yapıda olası bu depremde agır hasar meydana gelırse kım sorumlu olacaküı'' Olası brr deprem ıçm onemı ıse on ceden belulenecek agıı hasaı mevküerm dekı muhendıslık yapüarmm guçlendııü mesınde dıger mevküeıe goıe pılot bolge olarak oncelık verüerek buyuk malıyetleı nederayle yeruıe getuüemeyen deprem teh lıkesı azaltma çalışmalarında ekonomık yaraı saglamaktu Bu hususun Istanbıü ıçm hayatı onem taşıdıgı aşıkardu Şehu plan laması yonunden yaıan ıse onceden belır lenen olası agır hasar mevküeruun yeşü alan olarak onerrüı ve yuksek buıalaım ddlıa guvenlı zemmlere gore planlanmalarmı ^dt) lamaktır 1 Prof Dı Izmıt Buyukşehır Beledıyesı Ddiu^ınjnı 2 Jeofızık Muh Izmıt BuyukşıJuı Beledıyesı zemın ve deprpm ınrplenıp Mud 3 Mımar Muh lzmıt Buyukşehır Beledıyesı Imar Daıresı Başkam KAYNAKLAR [1] 1 M //Liııofaf ıs cıvıl aııll gı/gıjg htnı[2] f http //pubs us jb g w/ol /149Wolı 9b (WbJ/loı alplf hl [3J http //pubs usgs gov/of/1996/ofı % O^BJ/tjakj lıı [4] Alvaıez R 1190 Stucture of the Basuı of Mexııo Cıty jııd II Kıl ılıon to Dpstıuclıon uı the Eaıthguake of 19B5 Gt. ıtpıluuı al diııi Ivııomnental Geophysıcs Vol 11 pp(2faj 1 ^/9) [6]. ( evliHi M Av I m I vı KPI,P1I A ?001 17 fekll 2 aynı bölgede 50 metre clvannda arahklaria 800 noktada ı vlte ölçü verileri analizinden elde edilen uç boyutlu ı derinlik haritasını ve üzerindeki koyu W 17 Ağustos 1999 depreml hasar^ dağılımını göstermekte " Onemli olan sismik hız Ozet olatak deprem enerjısının yayıl ması yayüdıgı ortamdakı jeolojık bırımleı ın turune decjü sısmık hızlarma bağlıdır Dep remın yeryuzunde yaratacagı hasar mevkı leı uıı tahmın ıçın siMrıık ddlgdlann yer ıçın de yayüacagı ortamın sısmık hız modelımn elde edümesı gerekmektedır Bunun ıçın ye rıçı jeolojık bırımleı ın sısmık hızlarının sap tanması gerekmektedır Ancak genış etut alanlarının uç boyutlu hız modelmı elde et mek çok pahalı ve çaksma şditlarmın kiMtlı olmasından dolayı zaman ve fınansman ka zancı saglamak amauyk oncelıkle suasma gore 1 Gravıte yontemı (kutle çekımı) 2Mıkrotıemoı 3 Jeoelektuık derırüık sondaj ları 4Sısmık yontemler 5Jeolojık vejeofı zık yor urn kuUanıkr tlk uç yardımcı yontemlerın verüerıru talıküc amacıyla bekrlı rnevküerde sısmık hız olçumlerı yapılarak yerıçının uç boyutlu sıs mık hız modeh elde edüıı Elde edüen hız modelınde tarklı deprem odak noktalarma gore hangı mevküerın rısk altında olaragı onceden makro bolgelendırme ve sısmık sı rnulasyonu üe belırlenmeye çalışır Bolgesel bazda yapümıs veya yapü makta olan 10 15 metre derınlıklı yerleşıme uygurüuk bolgelendırme amaçlı zemın ınce lemelerı agır hisar mevküerıru onceden b t luleyemeyecegı ıçın bu noktdlarda lokal ve ya parsel bazrnda yapümış veya yapüacak zernuı etuüerı bu anldm ıfade etmeyecektır Yukandakı orneklerın kapsamında makro duzeyde bolgelendııme zemuı etutlerı u?e rıne ada veya parsel bazında etuüerın otuı tulması geıeknıektedır Neler yapılmalı? bonuç olarak ulkemızm karmaşık jeolojık yapısı nedenı üe daha saÇ[üklı yer leşım Planlaıı ıçm A) Makro bolgelendirme (Bolgesel bazda): 1 En az 100 metre deruüıge kadar diastumdlar ydpılardk taban kaya topograf yası ve yanal degısımleruı saptanması 2 Uç boyuüu yerıçı sısmık hız mod elınm elde edümesı 3 Statık ve dınamık parametrelerın saptanması gerekmektedır B) Mikro bolgelendirme (Ada İzmit Büyükşehir Belediye sınırlarında uygulamalar 17 Agustos 1999 depremı doğal atet ler konusunda bu çok dersler çıkarmamızı bağlddı ijuplıesız kı doganın depremlerde meydana getudıgı hasaı detecesı zemuı ko şullaımı yansıtmada en sağüklı verüerdır Bu goruş noktasuıdan harekeüe Izmıt Buyukşc hır Beledıyesı smulannda 1/ Agu.stos 1999 depremınden sonra yaptırüan yerleşune uy gunluk haııtalan üe hasat dagüım hdrıtdları nın kaışüasürmaji yapüdı [6] Agır hasarldrm yerleşıme uygun ta nımlanaıı bolgeleruı beurlı mevküe: ınde yo gun olması ve uygun olmayan bolgelerde hasar olmaması durumuna açıkuk getu mek dmacıyla belediye tdrdurıddn soz konusu belırsızukleruı yurtdısında uygulanan yon temlerle daha detaylı ıncelenmesı gereklı goruldu Yer yuzııııdekı aluvyorıun altında yuk TÜRKİYEDE DEPREM ZEMİN ETUTLERİ 1998 yılı Afet Bolgelermde Yapüacak Yapüar HakkındaYonetmelık' de zemın etut lerı üe ügılı olarak ne yank kı halkın otuıa cagı konutlar ıçın zemın etudu zotunlulugu \ui*<\a fekll } Cumhuriyet ve Yenldoğan mahallelerlnde ağır hatarlara sebep olan slsmik odaklanma taslak modell, [6]. 19J9 DppıenıUHİt I/nut Huyulcgthıı BPIPİIV sı Sınırlarındala Hasaı Uaı^ılımı vı Hııl n 311 II muı Ltutletmde Dıkkat Ldünif t\ Gı n kı n H 1 suslaı Kocaelı ÜcpiLiı sempo^yunıu H tskı 11 [7] Derruıtaş Ş Şenelll ( ) M » » k t ve Ln <ipş H •'001 Izmıt Buyukşehii Beledıyesı Jeolı ık /emm Ttudu Gıavıte Yontemı Uygulamai.ı MIA |t ofı ık ttutlotı D ıırL3] wwwl m t bldgovlı [8] Fabıtn ( (XX) Sm 1 fft ts http//wwwquakes uq p 1 j dii/ nutı l/ıı < aıch htrnl [9]. http //wwwsoıs mo unr edu/ftp/pub/louıe/talks/vuw ses/vııvv SPS htnıl [10] http //www ırre "ic cn/shı ıas I» ı/ııı 1 ] ıbatnm/ıuqq ıbstıacts htm [11] htt[ /wwwln uı ıb 1 k/[ r f k ı pıiy/ j uV (1/lMbSI/vuskuphln [12] M I ık M 1 1 Najana M 199/ Analysıs lAnıplıİHdt 1 ( h 1 ıtPrıstıcs of GıoutKİ Motıonü m the Heavıly 1 nimcqed Belt Zone Duııng thelST1 llyoj Kt 1 Nanbu (kobe) Farthqu ike Earthquake 1 ln ıımuıtng ındStıuthiMİ Dynamıc Vol ?h UI 857/11