Katalog

Bilişim Olimpiyatı Ödülleri verildi Bilişim Teknolojileri alanında lise ve ilköğretim okulu ögrencılerımn çalışmalarını teşvık etmek amacıyla Dilek Sabancı önderliginde düzenlenen Bilişim Teknolojileri Organızasyonu "Bıtek0 2003" ödülleri sahıplerını buldu. Sabancı Üniversıtesı, Batı Kolejı ve Microsoft'un işbirligi ile gerçekleştırılen ve bu yıl uçuncusu düzenlenen, Bilişim Teknolojüerı Olimpiyatı'nın sonuçlan, 20 Nısan 2003'te, Sabancı Unıversıtesı'nın Tuzla'daki kampusunda düzenlenen odul toreninde açıklandı. 71 ılden 1.681 projenin kaüldıgı yanşmada, çeşıtlı ünıversıtelerden akademisyen ve sektörün önde gelen uzmanlarından oluşarı 84 kişilik "Ön Değerlendırme Kurulu" tarafından,122 proje finalist Depremde önemli olan, yüksek titreşimli sarsıntı Buyuk depremler sanıldığından çok daha az yıkıma neden olabılir. Depremin Richter ölçegine göre buyuklugu, yeryüzünde yarat&gı genel devınımi yansıtmakla birlikte, yapılann çokmeaine yol açan ise gerçekte yüksek titreşimli sarsıntıdır. Deprem ölçümlerinden bugüne dek elde edilen veriler, yeryüzü ne denli devinirse, sarsıntinın da o denli az oldugunu ortaya koyuyor, 1999 yılında Tbivran'ı vuran 7,6 şiddetindeki ChiChi depremi öylesine buyuktü ki, birkaç saniye içinde 12 metre yükseküginde yanklar olusturdu ve toprak da bugüne dek kayda geçen en yüksek hızlarda devindi. Gelgelelim, fay boyunca en büyük yanklann oluştuğu kuzeyde tanık olunan saısıntı, güneye kıyasla çok daha azdı. Kalifomiya Üniversitesi jeofizik uzmanlanndan Emily Brodsky, önceleri bunun söz konusu bölgenin jeolojik yapısındaki gariplikten kaynaklanabüeceğinin sanıldıgını, ancak 2002 yüında Alaska'nm Denali bölgesinde meydana gelen 7,9 şiddefeıdekı depremde de ayru şeye tanık olunduğuna dikkat çekiyor. Brodsky sonunda bu duruma bir açıklama getirebildi. Yüksek titreşimli bir sarsınunın bitişikteki fay yüzeylerinin birbirlerine sürtünmeleri sonucunda meydana geldigi görüşünden yola çıkan araştirmacı, ChıChi depremindeki olağanüstü hızh levha deviniminin, fay içindeki kil parçacıklan ve yeraltı sulan basıncını artırmaya yeterli olup olmadıgını merak erti. Böylesi bir basınç levhalan bırbırlerinden uzaklaştınp, sürtünmeyi azaltarak yıkıcı titreşimlerin kısıtlanmasına neden olabilirdi. ChiChı depreminde taruk olunan kayma uzakhklan ve hızlan esas alan Brodsky, levhalann birbirlerinden 58 milimetre kadar uzaklaşmış olabileceği, bunun da sürtünmeyi belirgin ölçüde azaltmaya yeterli olduğu sonucuna vardı. Araştırmacılar bu yağlama etkisinin Richter ölçegine göre 7'nin üzerindeki tüm depremlerde etkili olması gerektiğini belirtıyor. aday ılan edildi. 1819 Nisan 2003 tarihlerinde yapılan finaller sonucunda, 122 projeden 21 'i derecelendırüdı. Turkıye'nin gelecekte bilişim yazılımı ıhracatçısı olabilmesı beklentisiyle düzenlenen, lise ve ilkögretırn okulu ogrencüennın kaüldıgı "Bitek0 2003"e başvurular Kasım 2002 de başladı. lise oğrencıleri, "Web Tasanmı", "Bilgısayar Yazılımı", "Web Programlama" ve "ARGE" olmak üzere dort ayn alandaki çalışmalan ile kaülırken, ükögretım ögren cileri ise "Web Tasanmı", "Hayalimdekı Bilişim Projesi" ve "Bilişim Teknolojileri Araştırması" konulanndakı çalışmaları ile yarışmada yer aldı Li3e ve ilkögretim okullan ayn ayn olmak uzere her bin uç dalda jlk üçe gıren toplam 18 ögnenci para odülunun yanı sıra, sırursız intemet bağlanösına sahıp bilgısayar seü, lisanslı yazılımlar, kaza ve hayat sigortası, ögrencının kendisine ve okuluna egitim CD seti, Microsoft'un yazılım gelışürme kurslanna kaülma gibi ödüller kazandı. Bu odullerın yanı sıra Batı Kolejı de "Özel Öğrenci Bursu" venyor. Bıtek0 2003 Onursal Başkara Dilek Sabancı ise dereceye gırenler arasından en yüksek puanı alarak Sabancı Unıversıtesı'nı kazanan ogrenciye 5 yıl süreli ögrenim bursu venyor. (www.biteko.org) Diyabetlere alternatif ölçüm araçları Şeker hastalan parmaklanndan aldıklan kan damlasıyla günde on kez şeker seviyesiru ölçmek zorundalar. Bu ölçümler ensülın iğnesinin uygun zamanda yapüması ıçm gereklidır. Bıhm adamlan şimdi acısız ölçüm yöntemleri üzennde çahşıyorlar. Pitthburg Üniversitesi'nden Sanford Ascher, renk değişürerek farkh maddelen saptayan ve sadece birkaç nanometre boyutundaki lotonik kristallert araşhnyor. Glikoza reaksiyon gösteren kristallerle ilgili araşhrma yazısı "Analytical Chemistry" dergisinın yenı sayısmda yayımlanacak. Ascher tarafmdan geliştirUen malzeme, bor asıdı ve diğer kimyasallarla uzun polımerzincirlerinden oluşan mathkse dönüşen birjelden ibaret. Söz konusu yapıda ise glikozla birleşerek, zmcirdeki arahklan değıştiren reseptörler bulunmakta, Işte ışık bu sürece bağh olarak, kristalden, sadece belli başh dalga boylannda yansıyarak, yüksek kan seviyesinde mor, düşük kan seviyesinde hrmızımsı ve normal değerlerde yeşile bürünmekte. Bilım adamlan bu jelden, gözyaşmdaki glikoz oranını ölçen kontakt lensler üretecekler. "Lens taşıyan şeker hastası böylece kan seviyesini öğrenmek ıçm sadece aynaya bakmakla yetinecek" dıyor Ascher. Ancak bu tür bir lensin geliştıhlebümesı ıçm gözyaşı ve bedendeh glikoz seviyesinm karşılaştınkp ortakbir değerin saptanması gereüyor. Eğerbu değeryetkih sağhk kuruluşlan taraundan onaylanırsa universite yeni ürünü önümüzdeki yülarda piyasaya sürebüecek. Antika saatler nükleerleşiyor Brıtanya'data tanhsel saatler atomık bir zaman aygıtmdan gonderüen sinyallerle Yaz Saati uygulamasma gore ayarlandı. Radyo alıcılan ve otomaük ayarlayv cüar yerleştırilen on beş antika saat kulesınde saatler mcelikli bir düzenek sayesmde kolayca bir saat ılerıye alındı. Kurma gıbı düzenlı bakırn ışlemlerinde otomasyona gıdüdıkçe, kıüse ve alanlan susleyen aratsal eskı saatlerden anlayan uzmanların sayısı her geçen gün azalıyor. Kımilen 250 yıllık olan bu saatlerin, kınlgan duzeneklenne zarar venlmeden, yılda üa kez yaz ve kış uygulamasma göre ayarlanmalan gerekıyor. Tempus Danışmanhk şırketi saat uzmanı ve yazılım damşmanlarmdan Rob Yonngs bu ışlemı yerıne geürecek bir aygıt geliştirdi. Söz konusu aygıtta saat sarkacmın devinimini denetleyen kızüaltı alıcılann yanı sıra, bu verüerı Ulusal Fizik Laboratuvan'nın Rugby'dekı atom saatınden yayınlanan sinyalleriyle karşılaştıran bir de mıkroişlemci bulunuyor. Saatın geri kalması durumunda kuçük bır pıstonla sarkacm hafıfçe ıtilmesiyle hızlandınüyor. Herı olması duıumunda ise, yine piston aracılıgıyla hızı kesıliyor. Young şimdı bu aygıtın GPS uydularmdan gelen zaman sınyallenru alacak bıçimde gelıştınlmesıne çahşıyor Ay'da beş kat fazla su Hawaü Universıtesıden Ben Bussey ve arkadaşlan müyarlarca yıl once Ay'ın g;ıneş gormeyen çukurluklanna bırıken buzlann enmeden gunumuze dek ulaşmış olabılecegine dikkat çekiyor. Ekıp uyelennden Paul Spudis aydakı buz rezervleriyle desteklenen bir kolonının A.B.D uzay programını yenıden guçlendııebilecegine ve degerli minerallerinbulunmasına olanak tamyabilecegıne ınanıyor. Spudis aydaki buzun kolonicilere su saglamak amacıyla erıtilebilecegını ve guneş gucunden yararlanmak suretiyle roket yakıtı yapılmasına yarayan hıdrojen ve oksijene dorıustüııılebilecegini öne suruyor. 843/4 NASA'nın "Lunar Prospector" adlı uzay aracı ılk kez 1998 de ay kutuplanndakı karankk kraterlerde buyuk mıktarlarda buz izlenne rastladı. Bu bulgu 1996 yılında Clementine uzay aracı tarafından Guney Kutup bolgesınden derin bü' kraterde bir buz katmanı oldugu yönünde elde edilen bulgularla ortuşur gibiydi. Bussey ve arkadaşlan Ay uzerinde bir mılyaı tona yakın su olabılecegıni duşunüyor. Ay yüzeyının 23 derece olan ortalama sıcakbgı dogıudan guneş ısıgında daha ısınıyor. Gelgelelim surekü karankkta kalan bolgelerde sıcaklık hiç bir zaman 230'un üzerine çıkmıyor. Bu bolgelerdeki donmuş s u suresız olarak enmeden neredeyse dik kesen eksenı çevresınde dondugunden, guneş ışıgı kutup noktalanna her zaman egik düşerek uzun golgeler oluşturuı Bu nedenle kutuplara yakın kımı kraterlerin tabanlan her zaman karanlıktır. Bussey ekıbı, ayda v mevsımler degıştıkçe gölgede kalan krater tabanmın alanını hesapladı. Elimizde ay yüzeyının aynntüı ve eksıksız bir haritası olmadığından, böylesi bir hesaplama nın yapüması hiç de kolay değüdır. Bu nedenle, araştırmacüaı^ farkh boylamlarda çeşitli boyutlardakı birkaç tıpık krateri inceleyerek golgelik alanlan hesaplamaya çalıştlar. Sonuçta, uzunlugu 120 kilometre arasmda olan kraterlerin Kuzey Kutbu yakınlannda yaklaşık 7,500 küometrekarebk, Guney Kutbu yakınlannda , ise 6,500 küometrekarelık 1 sureklı golgede kalan bir alan oluşturduklanna tanık olundu. Dahası, bu değerler yalnızca alt sının yansıtmaktaydı. Daha buyuk ve daha karmaşık yapılı kraterlerin yarattıÇp sureklı golgelik alanlar çok daha geniş boyutlara ulaşabiliyordu. Hazırlayanlar: Nilgün Özbaşaran DedeRita Urgan