Katalog

Acıtatlı bir tartışma Dünya Sağlık Örgütü ve Amerikan Şeker Birliği, sağlıklı bir beslenme rejiminin ne kadar ilave şeker içermesi konusunda görüş birliğine varamadı. Ancak gelecek nesiller aşırı şeker tuketimi yuzünden büyük risk altında. emeklennıze şeker uave etmek sızı şış9 manlatıyor mu Dunya Sağlık Orgutu (WHO) boyle dusunuyor Geçen hafta, aldıgımız kalonrun yalrazca yuzde 10'nun tath yıyeceklerden gelmesı tavsıyesmde bulunan WHO, bu şekılde tum dunyada bir tehdıt unsunı halme gelen obezıte ıle mucadelede başan şansının yakalanabılecegını üerı suruyor Ancak Amerikan şeker sanayı bu tavsıyenın sağlam, bılımsel brr temele dayanmadıgını soyluyor Sanayının onde gelenlerı şeken keserek saglıkh olunamayacagını, tam tersı ekonomılerı şeker ıhracaüna dayah, gehşmekte olan ulkelen zora sokacagını üerı suruyor Son yülarda yapüan araştirmalar, saglıkh bir gıda rejımının ne kadar şeker ıçermesı konusunda ortak bir goruşun soz konusu olmadıgını gostenyor Herkesın dogru olarak kabul ettıgı tek şey aşırı şeker tuketımmın dış çuruklerınden başka zararlan da oldugu yonunde Rafinp şeker şeldınde, meşrubat, soda, bıskuvı ve şekerlemelere üave edılen şekerın obezıteyı buyuk olçude artirdıgı ve şeker hastalıgını tetıkledıgı duşunuluyor Amerikan Şeker Bırhgı, WHO ve Bırleşmış Mılletler Gıda ve Tanm Y Vtrtise karşı Ptrüs zafert Insanlık özeüikle bakteri ve virüslerin keşfinden buyana "ölüm doğanın emri" anlayışına karşı savaşıyor. Sağlığı korumada ve geliştirmede, hastahklara karşı savaşta önemli başanlar elde edildi. Birçok salgm hastalık denetim altma alındı. Hastalık etkenlerini tanımada ve koruyucu önlemler geliştirmede büyük başanlar sağlandı. Canlılann en küçükyapı taşları bulundu. Genetik haritalan çıkartıldı. Binlerce etkin ilaç geliştirildi vs. Ama öte yandan büyük bir zayıflık ve çaresizlik söz konusu. Bilim, tanımlıyor, gözlemliyor, ama canh varlığm oluşum ve gelişim süreci içindeki bin bir etkenin birbiriyle bütünsel elkileşimini kavramaktan henüz çok uzak. Örneğin bir virüsün üstesinden gelme becerisine sahip değiliz. Bakterilere karşı başanlar elde edilirken, bir üst düzey canlılara, virüslere karşı ise insanlık aciz gibi. Şükür ki virüslerin hepsi öldürücü değil. Bizlerle birlikte yaşıyorlar, bedenimiz bir süre sonra üstlerinden geliyor, ama inatçı olanlar, durmadan ortaya çıkan yeni türler ve versiyonlar, bazen kınp geçiriyor insanlığı. Acaba çağımızdaki müthiş gelişme ivmesi başımızı döndürdü de, biz mi somut durumu görmek istemiyoruz? Kendimizi büyük beklentüere kaptırdık da örneğin Sars çıkınca hayaî kınkhğı mı yaşıyoruz? Ashnda evet. Unuttuğumuz bir nokta var: Şunun şurasmda mikro dünyayı keşfetmemizin ve canh varlığm içine bakmaya başlamamızm üzerinden doğru dürüst 100 yılhk bir zaman ancak geçti. Bakteriler ve virüsler ise birkaç milyar yıldır varlar ve bu süre içinde varlıklannı her koşulda sürdürme, ortama uygun hem de çok hızlı özellikler kazanma, hemen kıîık değiştirme konularmda inanılmaz deneyim kazanmış durumdalar. Onlar dünyamn esas hükümdarları... Insanın, mikro canlılann pratikyaşamlanyla aşık atabilmesi pek mümkün değil. Bu gerçeği kabul etmek zorundayız. Belki 100 yıl sonra bilim de onlarla baş edebilmenin çok daha pratik yöntemlerıni geliştirecektir. Ancak bu, savaşm sonu olmayacak ve minik varlıklar bizi hep bir yerlerimizden vuracak... Ne kadar "sterilyaşam koşullan" sağlarsaksağlayahm, sonuçta yaşayan bir gezegenin bir parçasıyız. Onun Güneş'ine, atmosferine, rüzgârına, çamuruna, bitkisine, hayvanma, yanardağma, depremine, (ırtmalarma.. muhtacız. Hayat, bütün bunlann bir bütünü. *** Ceçen haftaki dergimizde, Sars vırusü ile ilgili yazıda, 1970'ten bu yana 30 kadar yeni hastahğm milyonlarca insanı öldürdüğü belirtiliyordu. Ya eski tanıdık bakteriler, virüslerden ne haber? Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) nisan ayında açıklanan raporu, sadece sıtmanın günde 3000 Afrikah çocuğu öldürdüğünu açıklıyordu. A1DS, Tüberkuloz ve diğerleri cabası... Dünya üzerindeki büyük adaletsiz koşullar nedeniyle, insanlık asgari ortak yaşam standartlanna sahip değil. Yaşam koşullan ve standartlan arasmda muazzam uçurumlar var. Küçülen dünya ile birlikte, sağhksız koşullarda süren yaşamlar giderek daha çok insanlığm ortak sorunu olmaya başladı. Birçok hastahğm Afrika'dan yayılması, Sars'm Çin'de ortaya çıktığı bölgedekı yaşam düzeyinin düşukluğü, yoksulluğun ashnda ne kadar insanlığm ortak sorunu olduğunun göstergeleri. Ama ne yazık ki dünyada toplumlar arasmdaki büyük uçurumları yok edecek ve adil bir düzen kurarak yaşam için çok daha güvenli bir ortam yaratacak bir anlayışm çok çok uzağındayız. Bir kez daha görüyoruz ki, bütün adaletsizlikler ashnda her türlü vahşetin anasıbabası. Ister siyasi, ister hukuki, ister toplumsal veya sosyal... Ve tabii en önemlisi ekonomik adaletsizlikler... Yarattığımız vahşetlerin esirleriyız. Bilim, bu koşullarda, virüslere karşı kazansa kazansa sadece bir Pirüs zaferi kazanabilir... *** Gelecek Cumartesiye kadar mutlu ve sağlıkh bir hafta dileriz. Orgutu "Diyet, Beslenme ve Kronik Hastalıklann Önlenme si''adını veıdıklerı ortak bir bıldırı uzerınde çalışıyor Bu rapora gore kalonlerımızın yuzde 10'undan fazlası şekerden gelmemelı Yuzde 10'luk lımıt belırlendıgı zaman hedef dış çuruklermı onlemektı Şekerm obezıteye katkıda bulundugu ukrı oıtaya aüldıgı zaman, şekerın yağlı yıyeceklerı daha lezzeth hale getırdıgı ve ınsanlan daha fazla yemeğe teşvık etügı dusunu luyordu Şımdı bu gonış değısıyor Son ıkı veya uç yıldır msanlar ve hayvanlar uzerınde yurutulen çalışmalar, rafıne şekeı m metabolızmayı etkıleyerek ınsanlan daha şışman veya dıyabete yatkın bir hale getırdıgı goruşurıu destekhyor Metabolik kuram Insan vucudu şeker kamışı ve şeker pancanndan elde edılen şekerı sakaroz, parçalayarak glukoz ve fruktoza donuşturur Bunlar daha sonıa kan dolaşımı ve karacığere doluşur Kandala duzeyı duşurmek ıçm, vu cut ınsulın salgılayarak hucrelerın daha fazla glukoz ernmesını sağlar Vucuttakı bu glukoz ve ınsulın aıtışlannın zararlı olduguna ılışkın kuşkular gıderek artıyor Eğer ınsulın duzeyı çok sık yuksehrse hucreleı aşın gluko zu emme emrıne kulak asmayabılıyor Bunu telafi etmek ıçın pankreas daha fazla ınsulın urenyor Ancak zaman ıçınde pankreas tamamen ınsubn uretmekten vazgeçebüıyor Bunun sonucunda dıyabet hastahgı ortaya çıkıyor Dahası fruktoz karacıgerı uyardrak trıgbserıd demlen yağlı madde len oluşturmasına yol açabılıyor lYıglısendler kan dolaşımına gırıp yağ şeklınde bırıkım yapıyor 2002 yılında Kopenhag Unıversıtesı'nden Arne Astrup un başkanlıgında yurutulen bir çalışmada, üave şeker ıçeıen meşrubat ıçen erkeklenn yapay tatlandıncüı ıçecekler ıçen kontrol grubuna gore daha fazla küo aldıgı ortaya çıktı Aynca şeker ıçeren ıçeceklenn denekleıın tansı yonunu da yukselttıgı goruldu Pek çok beslenme uzmanı WHO'nun onerısının dogruluğuna katüıyor Bu arada Ingüterede Cambrıdge Unıversıtesı'ndekı Beslenme Unıtesı başkanı Susan Jebb aşırı şeker tukeümı ile obezıte arasındakı ılış kunn kuşkuya yer bırakmayacak kadar ınandıncı oldugunu soyluyor Bu üışkı, tam anlamıyla tarnşmaya son noktayı koyacak kadar kesm bir şekü de kanıtlanmamış olsa dahı şeker tuketımını azaltmanm, herhangı bir rıske yol açmadan yararlı olma olasıbgımn çok yuksek oldugunu belırtıyor Bu tartısmanın cıddıye alınmaması en fazla gelecek nesıllen etküeyecek Londrada merkezı bulunan Uluslararası Obezıte Demegı'nden Neville Rigby ABD şeker sanayının bu çalışmalan cıddıye almayıp, şeker tukeümını koruklemesının tum dunyaya zarar verdığını üen suruyor New Saenüst, 3 Mayıs 2003 obursalı@cumhurıyet com tr CBT Intemet adresı www cumhunyet com tr Cumhuriyet BİLİMTEKNİK • No: 843 17 Mayıs 2003 tmtıyaz sahibı: Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncılılc A.Ş. adına tlhan Selçuk . Yayın Danışmaru: Orhan Bursalı • Sorumlu Mudur: Mehmet Sucu Görsel Yonetmen: Tüleı Hasdemir • Baskı: Merkez Gazete Dergı Basım Yayıncüık San. ve Tıc. A.Ş. Matbaası Esenboğa Yolu 13. km Pursaklar/Ankara tdare Meıkezi ve Yazifma adresi: Tuık Ocağı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 Istanbul. Tel: (212) 812 06 06 • Faks: 0212613 88 98. Reklam: Publi Media 843/3