Katalog

rıyeı BîLİM TEKNİK Saniyede 3000 kmiik hızla gerçekleşen çarpışma Hubble teleskopu Perseus takımyıldızında meydana gelen ilglnç bir olayı görüntüledi: NGC 1275 galaksislnİn nefes keslci bir hızla dlğer bir galaksiyle çarpışması şimdl Space Telescope Science enstltUsu tarafından yayımlandı. Dünyadan yaklaşık olarak 235 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan ve güçlü radyo ve röntgen sinyalleri gönderen NGC 1275 galaksisinin merkezinde, çarpışmayla birlikte savrulan tozu büyük bir hızla soğurarak yutan bir kara deliğin bulunduğu samlmakta. NCC1275 galakslsi resmin sol üst koşesinde arka planda spiral seklinde beyaz bir sis bulutu olarak görünuyor. On planda ise yine bir spiral biçiminde olan diğer galaksinin yandan gorunü ju ve toz ve gazdan oluşan koyu şeritler var. Mavi bolgeler doğmakta olan yıldızları gösteriyor. Hubble, çarpışmayı farklı dalga boylannda görüntülediğinden aynntılar rahatlıkla seçilebiliyor. Hubble, en eski yıldızların küllerini buldu Karanlığın içinde ohışan deHk riye göre yıldızlar büyük bir patlamayla "sönduklerinde" kara deliğe dönüşürler. Ancak son araştırmalar kozmik madde oburlarının karanhkta da gelişebildiklerini gösterdi. Varlıkları bugüne değin doğrudan doğruya saptanamayan kara delikler, diğer cisimler uzerine etkiyen kütle çekimleri sayesinde "görülebiliyor". Kara deliklerin en geçerli oluşum teorisine göre sönmekte olan dev bir yıldız yavaş yavaş ışığını yitirmeye başladığında iyice genleşir ve süpernova olarak adlandırılan bir patlamayla kılıfından ayrılır. Bir saniyeden daha kısa bir süre içindeyse geriye kalan çekirdek bölge kendi içine çöker. Ancak kütle çekimi o kadar kuvvetlidir ki yıldız sonunda kara deliğe dönüşür. Uluslararası bir astronom ekibi şimdi farklı bir formasyon sürecini izlediğini açıkladı. Fransız, Arjantin ve Breziryalı araştırmacılarının Science dergisine de açıkladıklan gibi Cygnus X1 adındaki kara delik süpernovanın ışığını yakından bile görmemiş. Kuğu takımyıldızındaki belirgin bir röntgen kaynağı olan Cygnus X1, 70'li yıllarda keşfedilmişti ve varlığı ilk olarak saptanan kara delik adayı. Bununla birlikte araştırmacılar Cygnus X1'in doğum yeri ve o zamandan beri geride bırakmış olduğu mesafeyi incelediklerinde bir sürprizle karşılaştılar. Kara deliğin öncüsü olan dev yıldız, araştırmacıların gözlemlerlne göre Güneşimizden en az 40 misli daha ağırdı. Ancak Cygnus X1'e dönüşüm sırasında yıldız en fazla Güneş kütlesindeydi ki bu da parlak bir süpernova patlaması için yeterli değildir. Astronomlar bu yüzden Cygnus X1'in ana yıldızın genleşmesiyle karanlıkta gelişmiş olabileceğini düşünüyorlar. Buna göre de kara delik neredeyse hiçbir iz bırakmadan oluşmuştu. :; 843/16 U zayın bebeklik dö rı ve patlamaları gerekir" diye açıklınemindeki ışıkta biyor Freudling. Ve yeni analiz edilen le geçmiş dönemışın, uzayın 900 milyon yıllık olduğu lerle ilgili öyküler dönemde Quasar'ı terk ettiği için, ilk gizli. Hublle telesyıldız oluşum tarihinin de geriye alınkopuyla en uzaktaki ması gerekiyor. Quasar cisimlerini inceleyen bilim adamları burada eski Gereken zaman bir yıldız nesline ait kalıntılar keşfettiFreudling'in tahminine göre ler. Hatta Quasar cisimHubble teleskopu yıldızların doğuşlarınlerinin tayfında görüledan, süpernova olarak bilen kalıntıların ilk guuzaktaki galaksi çe patlamalarına dek 500 neşlere ait olabileceklekirdeğinin ışığında ila 800 milyon yıla ihtiri sanılıyor. yaçları vardır. Bu nedenYeni bulguya gö ilk yıldız neslinin ka le de araştırmacılar dere yıldız oluşumları ilk mirin ancak ilk yıldız lıntılarını saptadı. patlamadan 200 milyon nesline ait olabileceği Buna göre kozmik kanısındalar. yıl sonra gelişmişti ki bu tarih astronomların Yeni bulgu, uzayın kıvıkımın, ilk patlatahminlerinden çok daanlaşılmasında oldukça ha eski. Uzay teleskopumadan sadece 200 zengin açıklamalar getinun Münih'teki Avrupa milyon yıl sonra tu riyor. Mesela Space TeKoordinasyon Bölgelescope Science enstitüsi'nden VVolfram Fretuştuğu samlmakta. sünden Mkhael Corudling başkanlığındaki bin'e göre uzaktaki Quekip, Hubble teleskopuasar cismindeki demirin nun morötesi kamerası varlığı gezegenlerin ve Nicmos ile aralarında dünyadan en yaşamın oluşumu için gerekli olan teuzak mesafede bulunan rekor Qumel maddelerin en azından bazı bölasar'ın da bulunduğu üç cismi incelegelerde uzay tarihinin çok erken bir miş ve sonuçları Ocak ayında açıklasafhasında varolduklarını göstermekmıştı. Leuchtfeuer ve çalışma arkadaşte. Demirin varlığını kanıtlayan izler ları incelemeler sırasında yoğun miknormalde dünya atmosferi tarafından tarda demire işaret eden izler saptasoğurulan bir tayf bölgesinde yer almışlar. makta. Nicmos cihazı, Mart 2002'de "Columbia" uzay aracının bir önceki Ancak bu elementin büyük patmisyonunda onarılmıştı. Bilim adamlama sırasında oluşmadığı, daha çok ları bu nedenle "Astrophysical Journal yıldızlar tarafından üretildiği samlLetters" dergisinde yayımlanan çalışmakta. "Fakat demirin kanıtlanabilmalarını 1 Şubat'taki kaza sırasında ;rnesi için bu yıldızların ilk önce oluşyaşamını yitiren ekibe ithaf etti. malan, nükleer yakıtlannı kullanmala