Katalog

Dünyamızın çekirdeği duru Dünyanın manyetik alanı zayıfladığmda kozmik ışınlardan koruyan tabaka da kaybolur. Jeofizikçiler bu konuda kafa patlatadursunlar, Hollyvvood bu sorunu da çözdü: The Core (Çekirdek)filmindeçekirdeğin rotasyonu atom bombasıyla harekete geçiriliyor. Boston'da kalp pili taşıyan 32 kişi ölürken, Londra'daki Trafalgar Square meydanında yönlerini şaşıran güvercinler iki katlı otobüslere çarpıyor. San Francisco'daki otomobil sürücüleri diri diri yanmaya başlıyor... Hollyvvood'a göre dünyanın manyetik alanı zayıfladığmda yaşam bu şekilde altüst olacak! lkerruzde de gostenlen The Core filminde urkutucu sahneler kurgulanmıs Kan çekırdegın etrafinda dondugu sıvı çekirdek durunca, agırkure tarafından ureülen manyetik alan da zayıfuyor, dolayısıyld da dunya koruyucu tabakasını yıtınyor Kozmık ışınlar tum canlılan yok edecek guçtedır Buyuk felaketm eşıgınde duruyor Dunya Eyvah ne olacak şımdı 9 Tabu kı çozum her zaman oldugu gıbı Amerıka'dan gelır Solucan bıçımındekı bır yer gerrusıyle yerkurenın ıçıne dalan 'Terranotlar" çekirdek rotasyonunu atom bombasıyla yenıden harekete geçınrler Fılm her ne kadar hayal urunu olsa da kuçuk bu gerçek payına sahıp Çunku manyetik alanın zayıfladıgı dogru Tabu kı bu gerıleme gerçekte çok daha yavaş ışlıyor, ama jeolojık olçulere gore yuıe de çok hızL sayıhr Manyetik alanın kuvvetı 170 yıl oncekı olçumlerden bu yana yaklaşık olarak % 10 ora nında eksıldı Bu şekilde devam etügı takürde dünyamızın manyetik dlanı bırkaç bın yıl ıçınde tamamen yok olabüır U Manyetik alan çızgılen Guneş'ten yansıyan elektnk yuklu parçacıklann enenısını engelleyerek, guneş nızgârlannı kutuplara savururlar (bkz grafik) Kozmık ısın burada kutup ısıklan ureterek, mesela 1989 yuında C/uebec'de oldugu gıbı, elektnk şebekelennı bozabılıyor Manyetik alan olmasaydı parçacıklar dunyadakı alçak enlemlere kadar sızabüırdı Gerçı atmosfer ınsanlan dogrudan guneş ışınlaruıdan korur ama guneş ruzgârlan ozon tabakasını delerek yeryuzundekı yaşamı ve tabu kı teknık donaulan da tehdıt edebıurdı Yuzlerce uydu devre dısı kaurken, konumlama sıstemlen, telsız sıstemı ve televızyon yayınlan tumuyle bozulabıhr Bu tehukelı donemın yaşanıp yaşan mayacaguu henuz kımse bılemıyor Mesela Potstdam Jeolojı Araştumaları Merkezı başkanı Rolf Enunermann manyetik alanın yok olacagı veya ne zaman yavaşlayacagı hesaplanamıyor dıyor dekı manyeük tortul tabakalanyla karutlandı Kutuplaruı yer degıştırmesı sırasında manyeuk alan geçıcı olarak zayıflar Son kutup degışunınden bu yana 780 000 yıl geçtgıne gore bundan sonrakı gecıkrruş bıle sayüır Eger gerçekten de zamanı geldıyse her şeyın çok çabuk gerçekleşecegı sanümakta ve buna gore Kuzey kutbu sadece bırkaç bın yıl sonra Antarktık'e ulaşabüır Ama belkı de ıçmde bulundugumuz durum sadece geçıcı bır zayıflama surecı de olabıhr Jeofizıkçıler bu sorunu geustirılmıa bılgısayar tasanmlan, uydu verılerı ve laboratuvar deneylerıyle çozmeye çauşıyorlar Uydu gönderildi Potsdam Jeolojı Araştumalan Merkezı bu arnaçta uç yıl once, dunyanm manyetik alanmı kesın bır bıçımde olçecek olan Champ uydusunu gonderdı uzaya Champ, dünyanın çevresını bu buçuk saatte tamamlaıken, enstrumanlar uç gunde bu" yenı bır manyetik hanta duzenlıyorlar Ancak kesın veıılerın elde edüebılmesı ıçuı aletlenn sureklı ayarlanması geıekıyor Son venlere gore manyeük alanın kuv Yer değiştirme zamanı geçiyor Uzmanlar uzun bu" suredır manyetik alanın kutuplannda bu degışıklık olup olmadıgını araştınyor Manyetik alarun kuzey ve guney kutbu, geçrruşte 100 000 yılda bu yerlerıru degışürrruştu' Bu degışunler okyanus dıplerınFllmde Prof. fosh Keyes rolüntt canlandıran Aoron Eckhard. Altta Ise flmdekl felaket v sahnelerinden blri " Manyetik alanın önemi veti şu sualar bu yuz yılda %6,6 orarundc azalmakta Guney Atlanük'te, Kapstadt ve Bu enos Au"es uzerınde ıse manyeük alan dahc şımdıden tehukeh bu: çukura sahıp "Manye ük alan bu bolgede bekledıgunızden %5C daha zayıf çıktı" dıyor GFZ'den Stefan Ma> us. Jeoüzıkçüer bu durumda "Gttney At lantik'te anomali" den soz edıyorlaı kı bı da manyeük koruma tabakasırun bu bolgede dehk oldugunu açıklamakta Guney Atlanül uzerınde uçan uydular bazen elektronıgır drızalanmasına yol açüğuıdan uydulann ço gu arük tehukelı bolgelere yaklaşmayacal' şekilde programlanmakta "Gerçı bır kutup degışımı soz konust olabıur ama bana gore geçıcı bu zayıflama olma ıhümalı daha fazla" dıyor Kaufoınıyc Unıversıtesı'nden Gary Glatzmaier. 199E yılmda kutup degışımuu tdsarlayabılen ılk bılgısayar modeluu programlayan Glatzmaier The Core nlmının yapımcılanna da yardun ettnış, ama dun yanın ıçme dalmanın kesın lıkle mumkun olmadıguıı soyluyor Yanıt bekleyen sorular Bununla bırlıkte yanıt bekleyen bır suru soru var • Yerkurenın çekudegı, demır dışında hangı kunyasal elementlerden oluşmakta9 • Manyeük alanı ureten jeoduıamo kesın olarak ne şekilde ışüyor'' • Ve guney Atlantık'tekı manyeük alan neden zayıflıyor' Glatzmaier jeofizıgı, ıkum arasurmalanna benzeüyor Fızıksel denklemlerın büın 840/8