Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam Mustafa, Londra'dayım. Şubat ayının soğuğu sarmış sokaklannı. Karanlık. Cizli bir aası var gibi bu kentin. Sabah erkenden kaldığım pansiyondan fırlıyor, parklannda durmaksızın dolanıyorum kentin. Çok güzel, çarpıcı kuytuluklarla dolu parklannda, içimin sızlayan, kanayan yerlermi dinliyorum. Neden buradayım? Neden herkesden, ülkemden ayrı? Tek ınsan sensiz yazıstığım Turkiye'den. Mektuplanmı okuyup, yanıtladığın için tesekkür ederim. Biliyorum çok boraım var sana. Sen de olmasan ana dilimi unutacağım. Bu ülkede tanıdığım çok biliyorsun. Doktoramı burada yaptım, yedi yıldan fazla kaldım bu kentte. Ama gel gör kı kimselerle aalarımı paylaşamıyorum. Eskidostlarım, Zühâl'i soruyorlar. "Ayrıldık" diyorum. "Zühâl artık yok." "Nasıl yok olabilir o, beni bir zamanlar varlığıyla var eden?" diyorum içimden. Gelmiştin hani, Heidelberg'den, Zühâl'le paylaştığımız o küçücük eve, şarkılar soylemiştik, saraplar içip. Sevmiştin Zühâl'i değil mi? Sıcaak, güzel bir insan değil mıydi? Ne umutlanmız vardı onunla? Kitaplar yazacak, dünyayı gezecektik. Biliyor musun, Zühâl'i hep bir nimet gibi yaşadım. Tanrımn bana verdiği en güzel nimet. Güzelliği ve doyumsuz aklıyla. Bukleli saçlannın altındaki beyninde kavramlar hep yerii yerinde ve çok sağlam dururdu. Düşünür, kendini yenilerdi. Her gün bir başka kadın olarak yasardı, yanı basımda. Şarkılar söyler, küçücük ayaklarıyla dans ederdi. Dans eder, mutfakta yemekler yapardı. Çatık kaslanmla gömüldüğüm kitaplanmın onune koyduğu dumanı tüten çay bardağı içimi sevince boğardı. Çok az okurdu. Şarkı söylerken, yemek kokularıarasında duşunurmüş meğer, o canım Zühâl'im. (Zühâl'im sozünü yanlış anlama, benım Zühâl'im anlamında değil bu söz, Zühâl kimseye ait değildir.) Benden önce doktorasını tamamlayıp, döndü Türkiye'ye. Kaç kez, "gel evlenelim" dedim, dinlemedi beni. Nanik yapar eğlenirdi benimle,, ne zaman evlilik sözü açılsa. Biliyor musun Mustafa, düsünüyorum da, "acaba Zühâl beni hiç sevdi mi?" Yıllarca sevdiğine inandım. Galiba, sevmedi, şimdi öyle duşünüyorum. Neden benimleydi yıllarca o halde? Aadı mı yoksa bana? Neden acısın ki? Akıllı, çalışkan, üstelik, irı yarı, yakışıklı, sporcu, esprili bir erkeğim. Galiba bedenimi sevdi, diye düsünüyorum. Başıma gelenlere bakıhrsa. Yurda dönünce, Mehmet'le çalışmaya başladık. Mehmet ılkokuldan arkadaşımdı. Daha o yaşlarda bilime adayacağız hayatımızı dıye yeminler etmiştik. Çok zeki biriydi Mehmet. Yalnızca zeki. Uyanık. Kurnaz. O zamanlar anlayamamışım. Nasıl da desteklemiştim onu, nasıl da çalışmıstım dekan seçimlerinde onun için. Ben Londra'dan döndüğümde, adam profesör olmuştu, daha otuzlu yaşların başında. Nasıl becerdi anlayamadım. Ben gurbet ellerde inim inim inleyip, çalışırken, Mehmet uyanığı iki yılda doktorasını tamamlamıştı bile. Ardından yurtdışı burslarla, inanılmaz ılişkılerle profesör olmus, beni de çırak olarak yanına almıştı! Inan kıskanmadım hıç Mehmet'i. Ona inandım. Dekanlık seçimlerinde ne güzel bir konuşma yapmıştı. Üniversitenin bilim aşkını yayan, genç insanların araştırma heyecanına destek veren, kendini tüm varlıklarıyla bilime adamış insanların bir kurumu olduğunu soylemişti. Fakülteye ve universiteye yapacağı katkıları çarpıcı biçimde hazırladığı slaytlarla ne güzel anlatmıştı. Biliyorsun, seçildikten sonra beni de dekan yardıması yaptı. Gece yanlarına kadar fakültenin ne kadar ıvır zıvır isi varsa sesimi çıkarmadan yaptım. Bilimsel çalışmalarımı gerçekleştirme şansım yoktu. Yıllarca doğru dürüst bir kitap, bir makale okuyamadan geçti gençliğim. Zühâl'le birlikteliğimiz devam ediyordu. Çektiğim çileyi göruyordu Zühâl. "Neden?" diye soruyordu, boyuna. "Idealimizdekibilim yuvası üniversite için" diyordum. "Ben yapmazsam, kim yapacak bu işlleri?" "Katipler, sekreterler, memurlar..." diyordu. Anlamıyordum. Haklıymış. Ne oldu, sonra? Mehmet rektör oldu! Bana, her şeyini anlatan, dostum sandığım o adam, benden habersiz, rektörlüğe adaylığını koymuş, ben fakültenin binalan, işçileri, malzemeleriyle uğraşırken, nasıl başarmışsa rektor oluvermişti. Bu arada Zühâl doçent olmus, "annem hasta, ben annemın yanında kalacağım" diyerek, birlikte yaşadığımız evi terk etmişti. Yeni dekan, kendi adımlarıyla iş basına gelince ben de o öldürücü görevimden kurtulmuştum. "Çok sükür, bundan boyle kendimi ilme verecğim" derken, masamın üzerine konulan davetiyeyi görünce çıldıracak gibi olmuştum. Mehmet eşeği karısını boşamış, Zühâl'le evleniyormuş meğer. Ben ne kadar gâfil bir adamım Mustafa! Ne kadar zavallıyım! Bilim! Araştırma! Üniversite! Derken, Zühâl'im uçup gitti elimden. Düğünleri muhteşem olmus. Cumhurbaşkanı, başbakan, içisleri bakanı çelenkler göndermis. Şahitliklerini belediye reisi yapmış. Davetliler içip göbek atmıs, etrafa dolarlar saçılmış. Hemen istia edip ayrıldım ben de. Zühâl de, Mehmet de bir kez olsun aramadılar beni. Bakarsın, buralarda bir yerde bir universiteye girerim. Hançer yarasıyla sızlayan yüreğim, belki yazacağım makalelerin yolunu açar. Aşkımı kalbime gömüp, kendimi tümüyle ilme vereceğim. Beni yalnız bırakma Mustafa. 840/2 Kalbi yaralı bir akademisyen Bilim ve teknoloji konusunda bilgi yetersizliği Avrupa birliği'nin Eurobarometer adı altında gerçekleştirdiği kamuoyu araştırması Aday Ülkelerde temel bilimsel konulara ilişkin bilgilenderilme düzeyinin Üye Ülkelere göre daha düşük olduğunu ortaya koyuyor. urobarometre çerçevesınde temel bilimsel konulara üişkin 13 soru soruldu Bu sorulann okul mufredatında yer almış olmasına ozen gostenldı. Şaşırücı sonuçlann elde edüdığı bu bolumde en az doğru yanıtın Turkıye'nın gelmış olması ulkemızdekı egıtm yetersizliginı ortaya koyuyor Bu sorulardan bazüan şunlar Soludugumuz oksijen bıtkılerden gelıyorP) •Dunya'nm çekirdegı çok sıcaktır (D) • Uzennde yasadıgımız kıtalar mıyonlarca yüdır hareket halinde ve gelecekte de hareket etmeye devam edecek (D) • Guneş Dunya'run çevresınde doner.(Y) • Radyoaküf sut kaynatılarak guvenilir hale getırilır (Y) • tlk ınsanlar dınozorlarla aynı donemde yaşadı(Y) • Elektronldr dtomlardan kuçuktur (D) Denekleıe bu ıfadelerın dogru mu, yanlış mı olduğu soruldu Sonuçlar değerlendırüdıgınde Avrupa Bırhgı'nın şımdıkı gelecektekı uyelerının temel bıkmsel bılgıler açısındcirı oldukça cahü oldugu ortaya çıktı. Uye Ulkeleı, yıne de Aday Ülkelere gore brraz daha bılgılı, ozelhkle jeolojı ve üp koııulannda Tablo l d e goruldugu uzere pek çok Aday Ulkede ortalama bilgı duzeyı Uye Ulkeleıdekme yakın Aday Ülkelerde, Turkıye (13 sorunun yalnızca 5 2'sı doCfru), Romanya (5 9 dogru) ve Malta (6 0 dogru) en alt sıralarda yer alırken, Slovenya ve Çek Cumhurıyetı (8 1 dogru) ve Macanstan (8 dogru) üe en başanlı ulkeler E Tablo I Ortalama doğru yanrt saytsı (Üttcfenr gön) tUISÜrt Ulktftr llllllllı zeyi ınanmayanlara gore daha duşuk Tablo 2. Dini inançlar ve bilgi düzeyi Bu aşamada dını ındnçlann ınsanlann bilimsel açıdan bügılendınlmesını engelleyen bir unsur olup olmadıgı sorusunu yıne gundeme getınyor Veya dındarlann, dini ınançlanyla çelışen büımsel dogruldiı kabule yanaşmamalan da etken olabüır Bu konuda daha kesın bir degerlendırme yapabümek ıçın evnm teonsı üe ügüı sorular oeel olaıak ıncelendı Sonuçta, Katolik, Protestan, Ortodoks ve Musluman gıbı farkh ınançlardakı kişüerın dini ınançlannın guçlendıkçe bilgı duzeyının azaldıgı goruldu Bilimsel konular nasıl algılanıyor? Bügi duzeymen olçulmesınden sonra kamuoyunun büımsel kavramlan nasü algüadıgı cuaştrnldı Büıme bakıs açısıyla ügüı bu degerlendırmeyı yapmak ıçın deneklere bazı temel büımsel kavıamlan arüayıp arüamadıklan soruldu Genel olarak Tablo 3 te goruldugu gıbı Uye Ülkelerde yaşayanlann Aday Ulkedekılerden daha fazla bu kavramlara aşına olduklan anlaşıhyor. Hava kirlüigı Avrupa da yaşayan 10 kışıden 9'unun büdıgını duşundugu bir kavram 10 kışıden 6'sı deli dana hastalıgı, ozon delıgı, kuresel ısınma ve Internet hakkında bügı sahıbı olduğunu açüdıyor Nanoteknolojınin genel kamuoyu tarafindan pek de büınen bir konu olmadıgı ortaya çüayor. Geneük yapüan de giştrrümış organızmalar ve genetık muhendıslık konusunda da 10 yurttaşm 4'u bügı sahıbı Tablo 4 Aday Ülkelerde bu kavramlann algüaruş duzeyını gostenyor Ozellıkle bu duzeyın Tur kiyede duşuk oldugu, Romanya ve Bulgarıstan'm Demografik özellikler ve bilgi düzeyi Demografik analızlere gore de bilimsel bügı duzeyı kadın erkek arasında da fark gostenyor Erkekler 13 ıfadeden ortalama 7 5'ını dogru değerlendırırken, kadınlann ortalaması 6 7'de kalıyor Aynca bügı duzeyı yaşla birlikte azalırken (çunku ıfadelerden bazüan son bulgulara dayanmakta), egıtrm duzeyının bilgı duzeyını buyuk olçude etkıledıgı goruluyor Yonetıcıler ve buro çalışanlan büımsel açıdan en bılgüı gruba gırerken, ev kadınının ( ev erkeklennın) bilgı duzeyının çok duşuk oldugu anlaşılıyor Bu arada dıru ıbadetleriru yenne getrrenlerın (tum dınler ıçın geçerlı) bilgı duTabh 2 Demografik özdUklen göre bllgl âüztyi Ortalama doğru yaıutsoyıu trkek Kadm Yaf: 15 24 Yaf: 2519 75 67 77 75 72 62 Ortalama doğnı yamt tayısı iftoMbl Yöottkl Btim çalifankm 71 88 7.9 7.2 5.2 6.7 63 Tabtoi lan omkyorî MI dana hmtalıjı | Oıon rfrfl KUnttl nmma Iftltf IMİ Strattkkl Zen yapian dtğlftlrllmlf Cen müh ife tintUtn Haçlor rakıl hikrrsl motorian ifçl tv kadmı (eıkeğl) Yaf: 4054 Ifüz Imekll İbadttinl yapaıt Inanflı inanpıı ı Iğttim: 15 yıla kadar 49 iğMm: 1619 yıl tğltlm: 20 yıl üzerl Deram edlyor 72 83 81 6.3 Nonotdmoto/i p ^ ulktltr