Katalog

Stres gideren bitki Gönülden Bilime Ahmet inam A BD'de yeru yenı moda olan Rhodıola, Rusya, Iskandınavya ve Izlanda da yuzyıl lardır bünııyor Vıkıngler bıle dayarukhlıklannı arürmak ıçın bu ottan yararlamyoıdu Ancak bu otun tıbbı açıdan ele almması 1960 yülında, Sovyetierın Ohmpıyat Oyunlan'na katılan atletlenn performansını artıracak üaçlaı uzennde çalışmdlanyla başladı Şu anda ABD de bıtkı ozlu ılaçlann "Super star"ı olma y o lunda hızla üerleyen Rhodiola Amerıkan Botamk Konseyı tarafmdan yan etkısı en az olan bıtkısel ılaç olarak değerlendırüıyor Ne var kı bugun bıtkı hakkında büınenlerın pek çogu Rusya'da yapılan çalışmalardan elde edılen bılgüerden olusuyoı Son yülarda tıp uğrencüerının sınavlarda, doktorlann nobetlerde rhodıola aldıktan sonra performanslanrun arttıgına üıskın haberler Baulı büım dergılerınde yer almaya başladı "Phytomedıcıne ' ısımlı saygın büım dergısının gelecek sayısında, Isveç Bıtkı Ensütusu'nden Georg Wikman'ın 180 Rus askerı okul ogrerıcısı uzennde yuruttugu bır araştırmanın sonuçları yayımlanacak Araştırma, üacın oğrencüer uzerındekı pozıtıf etkılerını gun ışıgına çıkartıyor Rhodıola nın hayvanlar uzerındekı etkısını ortaya çıkartmak 1979yılındaAfganistan'da görev yapan bir Sovyet askeri stresini azaltan, zihinsel ve bedensel enerjisini yükselten bir tonik keşfetti. Bu tonik, Sibirya'da yetişen ve Latince adı "Rhodiola rosea" olan bir bitkinin sarı renkli köklerinden elde ediliyordu. mum duzeye çıkarttıgı saptandı Bıtkının bır onerrüı yaıan da hucrelerm enerjı uretmek ıçın gereksınım duydugu ATP'nın (Adenosın trıfosfat) uretımını tetıklemesı Bugune dek hıçbır yan etkısıran saptanmaması bu bıtkının "mucıze üaç" olarak dlgüanmasına yol açsa da büım adamlan ılacm uzun surelı kullanımı konusunda daha temkınlı olunmasını onerıyor Aynca doktorlara gore üacın hamüe kadın lar tarafmdan kullanması sakmcalı ABD'nın onde gelen bıtkı uzmanla nndan Dr Axıdrew Weil, üacın etkılerını kendı uzerınde gozlemek ıçın 6 ay boyunca Rhodıola kullanmış Sonuçları şoyle dıle getınyor "Enerjı duzeyımde arüş hıssetüm Ancak bu etkı kayda değecek boyutta degüdı Kaldı kı halsızlıgın gerçek nedenı tıroıd bezının az çalışması gıbı tıbbı bır bozukluk ıse rhodıola'nın hıçbır yaran olmaz" Aynca rhodıola'nın etküı olması ıçın doğru urunu satın almak gerekıyor Halıhazırda bıtkı Arctıc Root, Rosavın, Rhodax, Clear Energy ve Longevıta gıbı ücarı ısımler altında satüıyor Onerrüı olan üaç kutusunun uzennde ıçerık olarak "Rhodıola rosea yazması Çunku bıtkıyı yaıarlı küan en onemü mad de ıçındela "rosavın ' büeşımıdır Newsweek 3 Şubat 2003 Cengiz Ağabey Aslında aynı yaştayız. Ama kimi insanlar analarından "ağabey" olarak doğarlar. Yaşları ne olursa olsun, boylelerini tanır ve onlara "ağabey" derim. Tıpkı oğluma "Çağdaş Ağabey" dediğim gibi. Cengiz Ağabey, uzun boyu, aksaçları, bilge sakalı ve şık gozlüğuyle aslında "Freud Ağabey "dir benim ıçın. Ne giyse yakışır, doğrusu o, yakıştırmasını bilir. Toplantılarda ceketli, kravatlı ve çok guzel ayakkabılıdır. Yumuşaak konuşur. Turku söylediğinde ruhunun buğusunu duyarsınız dudaklannda. Sivaslıdır. Şarkışlalı. Oğünür. Kuçük yaşta, Boğazın kıyıcığındakı Kabataş Lisesi'nde duşmuştur. Elbette gurbetı duymuş, acı çekmiştir. "Biz erkekler, hepimiz iğdiş edilmlş, sindirilmişız" der. Duyarım, elbette ıçimden, "ben hariç" derim. Çunku, ağabeyim ne derse, itiraz etmek gelir bana, kimi zaman sesli, çoğu zanman sessiz karşı çıkarım. Cengiz Ağabey'imin profesor doktor olduğu hakkında bir rivayet vardır. O guzelim inceliklerle doşeli muayenehanesınde bır yığın diploması asılıdır. Oralardan ağabeyımın resimleri size gülumser. Doktorluğu, tıptan gelir. Psikiyatristtır. Kultur ustune duşunen bir psikıyatnst. (Felsefe ve antropoloji okumuş, dereceler almıştır, soyleyenlerin yalanasıyım!) Onu Hacettepe Universitesi Psikiyatri kliniğınde psıkanalizin felsefesi üstune konuşma yapmam için beni çağırırken duydum. Elbette gelirım dedim. Beyaz onluklu hekimlere, psikologlara, hemşirelere felsefe anlattım. Dinlediler. Galiba anladılar ki, eleştirdiler. Sonra galiba birkaç kez daha gıdip konustum onlara. Nasıl olduysa Profesor Doktor Cengiz Cüleç'le dost olduk. Bana, gorunuşte hiç benzemeyen biriyle. Birlikte televizyonlara çıktık, psikiyatri kongrelerinde, sempozyumlarda konuştuk. Dedim ki, kendı kendıme, "Nihayet, Hacivat'ını buldun, seni gidi Karagöz seni!" Mikrofonda salondakılere "kudurun arkadaşlar, kuduramadığtnız için içinizdeki şiddet sizi savuruyor. Aslında, bu sıddet kozmık enerjıden başka bır şey değıldır* dedığımde, sevgili Cengiz Ağabey, ışıklar altında parlayan kabak kafama gulumseyerek, sozlerimin psıkiyatrik, teorik temellerinı gostermeye çalışır: "Ahmet, aggresyondan soz ediyor. Enerjı sozunu etmesi ıse muhendisliğınden gelir!" Ben ne denli "avam" bir dille konuşursam, o ciddi ve kitabî konuşmaya çalışır. Arada bir inanılmaz argolar saçabilir etrafına!) "Ahmet, kudurun diyor ama, aslında kendisı hıç kuduramaz. Dengeli ve disıplinlidır. Aslında çılgın olan benim!" Tam boyle demez ama, benim aklımda boyle kalır. Ceçen donem Ecevit'in partisinden milletvekili idi. Çektiğı aayı yureğımde duydum. lletişımımız bır ara kopar gıbı oldu. Dostluğumuzun bir ozelliği de o. Aylarca gormesek de bırbırımızı, kaldığımız yerden devam ederız. Ağabey'imin duygularına, sezgilerine çok guvenirim. Bence onu onemlı kılan da, bılgısıyle duygularını bırleştırebilecek ustalığıdır. Bir gun kliniğe beni çağırmış, yanımda, bir koylu hastayla, asıstanlarıyla birlikte ılgılenmiştı. O ılışkilerden, (hasta, doktor ve doktorun yardımaları arasında) o kadar çok şey oğrendim ki! Galiba kutuphaneler okusam anlayamayacağım noktaları o beş on dakikalık klinık deneyimde yaşamıştım. Cengiz Ağabeyim, şimdı hem mılletvekillığınden hem de unıversiteden ayrı yaşıyor. Kitaplar yazıyor. Insana Yolculuk (Hekımler Yayın Birlıği, 2002 ) son kıtaplardan bırı. Ağabeyimi tanımak isteyen bu kitaba binip yolculuğa çıkabılir. Ama, aslında Cengiz Ağabeyim okunmanın yanı sıra, benim için yaşanacak bir insandır. Zaman zaman onu sinırli, dalgın, telaşlı gorduğum oluyor. Onunla yolculuğa çıkacak insanlara açtığı yureğinı kapanır bulduğumda uzuluyorum. Ona yakışmıyor. Yazarlığı ile yaşayışı arasında hâlâ biraz mesafe var. Kaparsa, okur da onu yaşayabilecek. Cengiz Ağabeyim bu kultürde arayan benim gibi bir insan için yaşamın bir lütfudur! Canla başla kefaretini oduyor, okurları onunla yolculuğa çağınyorum. ıçın büım adamlannın yuruttuklen çalışmalarda bıüanın stres hormonu kortızolun duzeyını duşurdugu aynı zamanda beyırıde duyguduıumunu duzenleyen bellı başh hormonldnn salgüanrnasını ıse maksı Dünün zararlı ilacı bugünün kanser ilacı Y ülardır sıgara ıçen 64 yaşın (.idkı Elizabeth Clear, genel sağlık kontrolu sırasında akcığer kansen olduğunu ogrendı ve hayatı karardı Ancak Londra'dakı VVhıtüngton Hastanesı'ndekı doktonı Siow Ming Lee nın gozetımınde "Thalıdomıde" kulldnmaya başladı Clear, bugun bu üaç sayesmde hastaüğının bıı yüdıı rernısyonda (hastalık behrtüennm sonmesı) olduğunu belıı tıyoı Thalıdomıde, yarardan çok zarar verdığı ıddıasıyla yıllardır eleştın bombardımanına tutulan bır üaç Büım adamlaıı bu ilacı ük kez 1954 yılında antıhıstamın olarak gehştırdüer Alerjı kontıolunda bekle nen yaran gostermese de mıde bulantüannı gıdeıme konusunda ol dukça başanlı bulunan ılaç 19601ı yülarda hamüe kadınlann sabah bu lantüannı kesmek ıçın kullanümaya başladı Ancak bu üacı kullanan ka dınlann doğurdugu bebeklerde korkunç defoımasyonlaı oıtaya çık tı 1962 de yasaklandıgında ılaç, 5 000 çocugun ıç organlannda kol ve bacaklannda onanlmayacak sakathklara neden olmuştu Bugun bılım adamlan embnyoda deformasyorüara yol açan etkının kansere karşı savaşta guverüı bır süah olup olamayacağını araştınyor Bir zamanlar sakat doğumlara neden olan Thalidomide, simdi kanser tedavisinde kullanılıyor. Alınan ilk sonuçlar çok olumlu. Büım adarrüannd qoıe üacın çocuklarda sakatlıklara yol açmasının nedenı yenı kan damaıı oluşu munu engellemesı Şımdı üacın bu ozellıgınden yaidilaııüaidk tumuı lerın çevresındekı kan daman oluşumu onlenmeye çalışüıyor Bu go ruşe gore tumoru besleyen kan damarları olurse tumor de olur Akcığer pankreas ve multıpl mıyolom gÜDi kanseı tuılerınm teda vısınde kullanüan üaçtan umut vaat eden sonuçlar alınıyor Londra St George Hastanesı Tıp Fakultesı'nden Keith Dredge üacın etküe nnı uç ana başlık altında topluyor 'Tumor oluşumunu doğrudan basküama bagısıklık sıstemmı faal duruma geçırme ve antı enflamatuar (ütüıap onleyıcı) etkısı Tumorler bağışüdık sıstemınden kaçarak vucudun saldırgan hucrelerle mucadelesını engeller Ilacın tumore dogrudan saldırmasının yanı sıra baçjışıklık sıstemını tetıkleyerek devıeye sokması, hastalıkla mucadele surecınde çok buyuk fayda sağlaı' Aynı şekılde Londra Guys Hastanesı'nde Actımıd tıcarı adı altında satüan Thalıdomıde ıle 24 multıpl mıyelom hastasınm tedavı eden Steven Schey hastalann yuzde 65 mden olumlu tepküer aldıgını belırtıyor Bu konuda daha üen çalışmaların yapüması ıçın kollan sıvayan Srhey ' Şu anda üacın yaıarlan konusunda kesın bu şey soyleyemeyız Yanı ınsanlan boş yere umuüandırmak ıstemeyız Ancak bu gune dek aldığımız sonuçlar çok cesaıet vencı dıyor Kanser tedavısı Thalıdomıde ın kullanrm alanlarından yalnızca bırı 1964 yüından bu yana cuzam hastalıgının tedavisinde de kullanüan üaç cuzama yol açan bakterıyı oldurmekls kalmayıp, vucudun bu baktenye lfcarşı ba ğışıklık tepkısını de degıştıriyor Işte bu nedenle araştırmacüar şimdı üa cın HIV, Behçet hastalıgı ve Chron hastalıgı gbı ot$ ımmun sıstem hastalıklarının tedavisinde etkdı olup olmayacağını arajtınyor Tıme, 3 Şubat 2003 829/7