Katalog

atlama sanatı ile teknoloji üretimi japon kağıt katlama sanatı olarak tanımlanan orlgami, şimdi otomobillerde hava yastığını katlamak veya uzay teleskobunu küçültmek gibi teknolojik sorunlara çözüm getiriyor. Origaminin temelini oluşturan matematiksel ilkelerden yola çıkarak bir bilgisayar programı oluşturan bilim adamları, mühendislik uygulamalannda çok geniş bir kullanım alanı bulacaklanna inanıyor. bu bıçıme sokulması var Bu sonuncusuyla ılgüı en son gelışme "Eyeglass' projesı Lawrence Lıvermore Ulusal Laboratuvan'nda fızıkçı Rod Hyde ve ekıbı, Dunya'nın yorungesıne oturtulan devasa bir teleskobun merceklennı, ınce plastık bu tabakadan yapmanın yollannı araştınyor Bilgisayar programcısı ve orlgami cambazı Erlk Demalne sayesınde her şeyı katlayabılecegıne artık inanıyor "Teknık orıgamı adı verılen bu sıs tem, origaminin temelınde matematıgın yattıgı ükesıne dayamr Son 20 yıldır buyuk ge hşme gosteren teknık oııgamı yalnızca bügısayar büımmden beslenmıyor ' Teknık dlt yapıya sahıp bukaç kışı origaminin temelınde kuramsal bir yapı bulundugunu faık ettı Yanı son derece karmaşık katlama şekıllennın altında matematiksel ılkeleı yataı ' dıye konusan Massachusetts Instıtute of Technologyden (MIT) bılgısayaı pıogrdrncısı ve Ongarnı Cambdzı' Erik Demaine, lnsanlar bu ılkelerı ogrendıkçe gıdeıek daha karmaşık modellen tasarlayabılecek ustahğa enşır dıyor tıgınızde elde edecegmız şekıllen bundan boyle onceden tespıt etmek mumkun ola cak Babası Martm ve VVateıloo Unıversıte sı'nden bilgisayar programcısı Anne Lubiw ıle bulıkte yuzlerce model uzeımde ça lışan Demaıne, zamarı ıçmde katlavekes problennın altında ba;:ı ılkelerm geçerlı ol dugu keşfettı "Bir sure sonra dogru katlayıp dogru yerden kestıgınız zaman kuş, kalp ve ya polıgon gıbı ıstedıgınız şekhn sıluetını el de etmenızı sağlayacdk bu kuıam gehştıı meyı başardık" Enk Demdine ın çozumu vc Lang'ın programı bir noktadan sonra bırbınnı tamamlayan ıkı unsuı Bu ıkısı de bir zamanlar yaratılması mumkun olmayan tasdnmldim gerçekleşmesırıe olanak tanıyor Uç yıl ıçınde bu ıkı büım adamı çdlış malannı bu bilgisayar programı çerçevesınde bırleştırmeyı duşunuyoı Boylece kuçuk bır hacım ıçme sığduTİması gereken hava yastıklan gııneş yelkenlen ve paıaşut gıbı kaı maşık şeMeı m tasanmında daha esnek bır yaklaşım benımsenebüecek Demdine uygulamasmulaımı molekuler bıyolojıyı de kapsama alanı ıçme katacak kadar genış letıyoı "Sentetık pıoteınlerın katlama şekıllermı o denlı ustaca tdsaıldyabılııız kı spesı fık molekulleım uıetımı bu yontemle mum kun olabüır Ne vdi kı bu eskı sanatm ruhunu bilgisayar teknolojısının ıçıne hapsetmek mum kun degıl ' Bilgisayar bu baglamda yalnızca bvr araçtır dıye konuşan Lang, "Bılgısayaı ıle nıhaı şeklın çeıçevesmı ve ana hatlarını olusturabılırsınız Ancak ınsan becerısı ve yetenegı olmadan uretecegınız her şey nıhsuz ve kdba olut Oı ıgamıye estetık ve uy gulanabılırlık ozellıgı katan yegane unsur ınsan yaratıcüı<5ıdır'' Reyhan Oksay Newsweek 1 venldığı uzerıne 3)L 1 ve 12 t,ı/gılen venldı ğı zaman, Ll'ı L2'nın uzerıne katlayabılınz • • Uzayda origami ** Devasa bir teleskobu yorungedekı bir uzay aracına sıgdırmak soz konusu degüdır Ancak Hyde, bu kocaman merceklenn keseıek paıçalara ayırmarun da mumkun olmddi(5ını soyluyor Çunku mercek parçalan yenıden bıraraya getırılıp monte edıldıgınde ek yerlerı goruntude dıstorsıyonlara neden olabüır Bu merceklerı katlamak da çozum degılcür çunku kat yerlen yıne goruntuyu bozabıhr Hyde sonunda şu çozumu onen yoı 'Kat yeılennı onceden planlanan noktalara getırerek goruntuyu bozmasına engel oldbılııız ' Lang ıle tanısan Hyde şımdı mercekleı ı katlanarak tek bıı hucre ıçıne sıgdınlacak şekılde çok sayıda duzlemlerden oluç turmanın yollannı anyor Sonuçta ortayd şoyle bir çozum çıkıyor Pldstık bıı tabaka ddn yapılmış 5 metıelık bir zar kenarldrı 1 5 metre uzunlugundd, kup şeklınde bir kutunun ıçme katlanarak sıgdınlabüıyor A lmanya Pıankfart'takı FASI Muherıdıshk şırketımn yonetıcısı Rainer Hoffman sonmuş bir hava yastıcjını c^eksıyon kolonunun ıçme sıgacak şekılde nasıl yerleştırecegım bir turlu çozemıyordu Sımuhsyon progidinı bu çarpışma sırasında didun on kısmının ne hale gelececjını gostermekle bırlıkte, kııışmış, buruşmuş ve sonmuş bir hava yastıgırun nasıl katlanması gerektıCfi konusunda çaıesız kalıyordu HofEman, sorununu halletmek ıçın kaımaşık şekülerı katlaına konusunda uzman kışıleıın pcşıne du.ştu Bu arayışlan onu Robert Langa gotuıdu NASA'nın Kalıfomı yadakı Jet Propulsıon Laboratuvan nda çdlı Origami ve matematik şan Lang, "Origami Tasannv Gizleri" ısımlı kıtabın da ya?an Lang, belkı de orıgd mı konusundd dunyonın ılk uzman muhendısı Kâğıt katlama sanatı Ongdinı bınleıcc yıllık bir Japon kagıt katlama sanatıdıı, ozellıkle kdğıttan nann kuş ve çıçek şekıllerının yapımında kullanılır Ancak Lang'm onderhğınde yenı bir ma temaükçı ve bilgisayar programcısı grubu, son yıllarda bu sanatı çok farklı bu alana ta şıyoı Bu baglamda orıgamı, proteın katlanmasından Dunya'nın yorungesıne otuıtulan uzay ardçldiındakı teleskoplann nasıl katlanacagına ılışkrn pek çok soruna çozum getı rebılıyoı Nıhayet bıraraya geldıkleıı zaman Lang, HofEman'a "TreeMaker' adlı bir yazılımının bir kopyasıru veıdı Lang tarafindan yazılan bu program daha once karmaşıkhgı nedenıyle yardımsız çozulemeyen orıgamı şekülerının tasanmında yol gosterıyor Boylece sorununu çozen HofEman, bu program Bu ılkPİPim bazıları 1992 yılmda Ital Katla ve kes yanJapon nıatematıkçı HumiakiHuzita taıafından P aksıyom altında topldndı (Şe > Demaıne ıle bıılıkte çalışan Lang onkıl 1) üngamı ıle matematık arasındakı ılısgdmının sınıılannı hayal gucunun otesıne takı ıçme gırüdıkçe derınleşen bıı seyıı ızler şıyor TreeMdkeı ın eksıklıklerım gıderen 2000 yüında MITden matematıkçı Radhika Lang Demaıne ın yardımıyla katlavekes" Nagpal ongarnı şekıl dılı" adını veıdıgı bıı olarak bılmen orıgdmının en eskı problempıogıam sıstcmı gelıştırdı Bu sıstem Huzıler ıne yenı çozumler getiriyor Bir kâgıt parta nın aksıyornlarına dayanıı Matenıatık dılı çasını katldyıp duz bu çızgı uzennden kesne çevrüdıgmde bu aksı yomlar yardımıyld duzlem 1)P1 vcP2 nok Origami matematiği 2)P1 ve P2 noklulun talan venldığı geometıısınde her şeklı zoman Pl'ı P2'nın Humiaki Huzita'nın /unuın, bunlan katlayobılınz yaratmak mumkun olabıhr btrlejtıren çııgı6 aksiyomu Aynı şekılde aksıyomlar nın uzennden kağıdı analıtık geometrı pıoblemyabılım lerının çozumunde de kolayhk sağlayabılır Lang, TreeMaker ve RpferenceFmder ddırn veıdıgı bir dığeı yazılımı üe ongamı matemdtıgının smıılaıını ıyıce geraşletıyor Hava yastıgının duek sıyon kolonunun ıçıne sığdırılması yetmıyoı, şımdı sırada uzaydakı pek çok hantal cıhazın yoneülebılır 4) Pl noktası ve L1 çı/ç/ısı venldığı za man Ll'e dık olarak ve PI noktasından geçecek fekılde kağıdı katlayabıltrız S)P1 ve P2 noktalan ıle L1 çızgısı verıldığı zaman P]'ı U uzerıne getırecek, P2'den yeçetek jekılde kağıdı kutlayabılırız 6)P1 ve P2 noklalan ıle Ll ve L2 çızgılen venldığı zaman Pl'ı Ll'ın uzerıne ve P2'yı L2 uzerıne getırecek ykılde kağıdı katlayajı 829/4