Katalog

GÜNCEL TIP ^ Murat Sertel ve bilim leştıren ve buna Dctı sadı Tasanm adını su, Türkiye'de iktisata bakışı değişti veren msan Murat Sertel dır ren, Türkiye'ye bu alanda uluslara Sertel ın esen olan her kurumda karşırası merkez yapan büyük bilim mı?a bu kavıam çıkmaktadu Iktısainsanı Sertel'in ardından... dı Tasanm Mprkezı Iktısadı Tdsarım M. Remzı Sanver Deıgısı tktısadı Tasanm Vakfi iktısadı Tasanm Dernegı Sertel ın ulusldrara urat Sertel Oyun Kuramı sı bılım dunyasına mıras bıraktığı ku Sosyal Seçme Kuıamı ve rumlardır Ustelık bu kavramm bu İktısadı Tasanm gıbı saha ıçengıyle baska bır yerde kullanımı larda dunyanın en onemlı bılırn ınsdn na da rastlamamaktayız Dolayısıyla, larınddn bıı tanesıdır Iktısat Kura Murat Sertel ın modem iktısadı Tasa mı nın en saygın yayın oıganlanndd nm ın kuruculanndan bm olduğunu neşredılen seksenı aşkın makalesı ve lahatlıkla soylebılınz sekız adet latabının yanındd bırçok onde gelen bılırrısel kuruluşun saygın Türkiye'deki devrimi bır uyesı sayısız bünnsel topldntının Murat Sertel ın dunya olçeğınduzenleyıcısı ve çok sayıda büımsel de bılıme katkılan başlı başına bır ın dergırun de edıtoruduı celeme konusuduı Ne var kı kaybıBurüar arasında kurucusu ve nın hemen ardından tartışüması gere başkanı oldugu Centeı foı Economıc ken konu onun Tuıkıyede Iktısata Desıgn (iktısadı Tasdrım Merkezı) ıle kurucusu ve basedıtoru oldugu Revıew of Economıc Desıqn (iktısadı Ta sarım Dergısı) bu sahanm onde ge len kuı umu ve yayın organıdır Dünyada İktisadi Tasanm'ın kurucu ulkenın bır büım sahasındakı kadennı boylesıne değıstırdıgıne herhalde şahıt olmdmıstır Yeni umut Kök hücreleri: Büyük hoca Murat Sertel m bu olağanustu bdşarısının altmda yatan unsurlann başmda elbette kı onun bırey olarak uluslaraıası bılım camıasmdakı say gırüığı gelmektedır Ne var kı Murat Sertel'in ulkemızde yarattıgı mucızeyı sadece onun Iktısat Kuramı ndakı onemh yerıyle açıklamak mumkun degüdır O buyuk bınkımını kendı sınde saklamayan e^>sız bır paylaşımcı belkı de herşeyden evvel Murat Hoca ydı Tdlebe yetıştırme fıkrınden buyuk bır heyecan duyar hoca tale be üışkısıne mustesrıa bır değer verırdı Gerçek egıtımını ozel hayatla nn da paylasüdığı zemınlere saklardı Zaten okunarak edınılebılecek bılgı len oğıetmeyı sevmezdı Buna mukabıl her sozu her hareketıyle talebe lenne geıçek bu bıhmınsanımn sahıp olması gereken perspektıfi kazandıı maya çalışudı Unıversıtede kalmayı aklından geçuroeyen nıce pdilak genç Murat Hocaları sayesınde akademısyenh ğın başkalarının buldugu sonuçlan oğretmekten ote bır anlam tasıdığını gormus daha talebeyken uluslararası bılımsel platformlara çıkmarun lezze tını tatmıs ve Sertel ın maternatıksel formullennın altında yatan derınlığın sıhnyle bılım uıetmeyı bır hayat tarzı olaıak seçmıstır V M an Leuvvenhoek 1676 yıhnda 'ınfusorıa' adını verdıgı ılk sülı hucreyı tanımladığmda bu çokları bu buluşu gereksız yere uydurulmuş bu yalan olarak gormuştu Büımın kadendır bu çok yalan bır geçmıste yapılan tup bebek tartışmalannı hatularsınız Neler soylenmemışfı kı yon temın ahlâk dışüığı kabul edılemezlıgı şarlatanlıÇp dıne aykınlığı Ancak bu yontem gunumuzde çocuk sahıbı olamayan bu çok çıftın başvurduğu kurtancı bır yontem halıne geldı Bılım tanhınde onlaıcasını bulabılecegınız bu kuçuk or neğı neden verdık Çunku şu gunlerde bılım dunyasında taı tışılan bır konu yavas yavas suadan ınsdnlann da tartısma alan lanna gumeye populer medyada kenduıe yeı bulmaya basladı Doksanlı yıllann sonundan ıtıbaren tıp dunyasında hucrele nn değısebılulığı dahd dogru tanımla donusebılulığı taıtı^ıl maya başlandı Bır çok çalışniddd 'Ademın kaburgd kemıgı' hıkayesını anunsarırcasına kemık ılıgı hucıelennden baska hucrelerm oluşabıleceğı kanıtlandı Kök hücreleri Kemık üığı destek (stroma) hucrelennın ve ozellıkle de bu grupta yer alan ve esas olaıak kemık ılıgınde yapılan me zengımal kok hucrenın kemık (osteosıt) kakırdak (kondrosıt) yag dokusu kas, karacığer ve duz kas hucrelenne donuşebıl dıgı ıspatlandı Yanı yakın zamana kadaı sadece kan hucrelennın oluşu mundan sorumlu oldugu sanılan bu hucrelenn yepyenı ve bılmpdıgımız manfetlen oldugu da oı taya çıktı Dahası mezen gımal kok hucre kaynagı sadece kemık ılığı değıldı Lıteıatur de kordon kanından karacığer ve dalaktan kanda dolasan VP mononukleer hucre denılen bır grup hucreden elde edüebıl dıgı ıle ılgılı yayımlar var Daha da onemlısı bu hucreler laboratuvar koşullannda da uretılebıhyor Bazıuygunbesıoıtamlan yeterlı mıktarda hucre kultuı~unde kulldnılan malzemeler ve yetışmıs ınsan gucu bır araya geldıgınde bu grup hücreleri uretmek hıç de zor değıl Ulkemızde bu^ çok laboraruvar bu konu ıle yakmdan ılgı lenıyor Asunda bu tur çdksmalann devamında tek ıtıcı guç bı hmsel merak degıldır Bılun çevrelennce bu hucrelerın uretıl mesmın kemık ılıgı naklının seynnde destekleyıcı bu 10I oyna yabılecegı tarnşümaktadu Odakta iktisadi tasarım var Seıtel m çdlısrnaldrının odağmı iktısadı Tasanm olusturmaktadır Dctı sadı Tasanm kurumları bıreysel amdçlarla toplumsal hedeflerı ortuş turecek bıçımde tdSdrlama bılımıdır Anayasalar mulkıyet haklan vergı kanunları tahsısat kuralları seçım yontemlerı muzayede usullen gıbı bırçok iktısadı, biyası ve sosyal kuru mun ıncelenmesı ve yenılerının ıcad edılmcsı iktısadı Tasdnm ın konusuduı Sertel ın bu sahadakı çalısmdldiı çok genıs bır yelpazeye yayılmıştır Mulkıypt hakkı tasanmının nadıde oı nekleıınden bu tarıesı olan Işçı Şır ketlerı kavramı varhgını ona borçlu dur Bugun sosyal seçme kuramı yazınında Majorıtarıan Compromıse ola rak bılınen Çoğurüukçu Uzlası adlı seçım sıstemının mucıdıdır Son zdmanlarda ozellıkle uzerınde durducju konu ıse uyelık mulkı yet haklannın tasarımıydı Hattâ son nefesını verdıgı Marsılya dakı toplanö ya da bu konuda elde ettıcjı en yenı netıcelerı sunmak ıçın gıtmıştı f Türkiye dünyada merkez Murat Sertel ın bılım camidsın dakı yen ve usta hocalığmın onun azunlı kısılıgıyle buleşmesı sonucunda Turkıye Iktısat Kuramı nda ulusla rarası duzeyde bu saygırüık kazan mıstır Kısa zaman ıçensınde Ser tel den feyz ve/veya ılham alan bu ku sak yetısmıs ve onun açtığı yolda yu ruyen Turk bıhmınsdnldi ı bugun Iktı sdt Kuramı nda gerek nıcelık gerekse de nıtelık olarak dunyanın onde gelen büımsel zernınlerınde varlık goster meye başlamıslardu O kadar kı bazı toplantılarda Turk kahlımcı sayısı toplam katıhmcı sayısının beşte buırıe kadaı yukselebümektedır Gunumuz de Turlaye nın Iktısat Kuıamı nın dunya haııtdsındd herkesce tescıl edılmış bır yen olduğunu ıahaüıkld soylemek mumkundur Bu Muıat Sertel ın yırmıyıl gıbı kısd bu surede yaratnğı bır mucı zedır Turkıye nın bu buyuk hızmeün den dolayı kendısıne bır teşekkur borcu oldugu şuphesızdır Bu borcu eda etmenın yolu ıse Murat Sertel modelını anlamak ve uygulamaktan geçeı Ulkenuzde yuksekoğretım re formunun buyuk" arayıslarla tartısü dıgı bu donemde Sertel'in Icuçuk" dunyasmda yaptıklarına bakmak şuphesız fayddlı olacaknr bakısta yarattıgı devrımdıı Zua Ser tel'ın neyı nasü başaıdığını anlamak ulkemızın unıversıte sıstemı vc bıkme daıı soıunlaıırun çozulmesmde anah tar olacaktır Muıat Sertel, Tuıkıye nın Iktısat Kuramı nda dunyada yen olan bır ul ke halıne gelmesuun tartışılmaz mı mdiıdır 1979 senesrnde Türkiye'ye geldıgındc hakım olan tasvırî ve ıçıne kapalı ıktısat anlayısmı yıkmış yeı ıne analıtık ve ulusldrardsı standartlarda arastırmaya dayalı bır perspektıfi ge tırmıştır Boylece ulkemız Iktısat Kura mı nda dunyaya açık ulusldrarası bı lımsel camıada tanınan ve sayılan bır yer halıne gelmıstır Bugun Iktısat sdhasında uluslararası duzeyde araştır ma yapan Turk bılımınsanlarının, dunyanın onde gelen unıversıtelenn de doktora yapan Turk talebelenn neredeyse hepsı dogrudan ya da do laylı olaıak Muıat Seıtel'den ılhdm almıslaı, onun yardttıgı donuşumun nız gânndan ıstıfade etmışlerdıı Yakın tarıh tek bır ınsanın bır Hasarlı organı onarma Kemık üıgı nakh surasında en onemlı sonınlardan bırırun tidkledılen hucrelenn nakledıldıgı ycnı oıtanılaıuid cıddı ıeak sıyonu ve bunun sonucu gelışen' Graft versus host hastalıgı ol dugu duşunulduğunde mezengımal kok hucre desteğının bu reaksıyonu onleyebüecegını ıddıa edenlere kulak vermek ge leklı gıbı gorunuyor Belkı de en onemlısı mezengımal kok hucre tedavısının oıgan hasarlarını onleyebılecegı ıddıasıdu Omeğm kalp krızı geçıren bınnm hasarlı kalp kası mezengımal kok hurre ıle onarıldbılecek gıbı gorunuyor Gonınen o kı bu tur organ hdsannın onarüması sadece kalp üe de sınırlı deö/ıldu' Gunu muzde başta karacıger olmak uzere başka bu çok organ hasannda da tedavı amacıyla kuUdruldbıleceğıne ınanan çok sa yıda büuıı adamı var Mezengımal kok hucrenın bu etkısının yanı sua bagısıklık sıstemının modulasyonu ve gen tedavılerınde de ışe yarayabıleceğı one suruluyor Ulkemızde bıhmının yeterınce uretılemedıgı bır gerçek Insan yukarıda ozetlpmeye çakstığım ve gunumuzde tıbbın en populer konulanndan bu"i olan mezengunal kok hucre üe çalısan ulkemızdela bu kaç cıddı merkezuı neden gormezden gelındıgını neden desteklenmedıCjUiı dusunup uzuluyor Bız kendı değerlerımızın farkında olamazsak kım bu değeıleıe sahıp çıkacak ve bu ulke nasü üeıı ve çagdaş bu duzeye enşecek, ınsan bılmek ıstıyor Dr Mustafa Çetıner mcenner@ıxu com 829/11 Kavramın sahibi Tabıı Muıat Seı tel ın iktısadı Tasarım a olan katkısını onun bu sahdda yaptıgı çalışmalarddn ıbdret gormek buyuk eksıklık olur Zıra iktısadı Tasa îTm kavıamı büımsel yazmddkı varlı ğrnı Murat Sertel e borçludur Bugun iktısadı Tasanm ın sahasında kalan konular uzerınde Ser telden once de yapılmış çahşmalar elbette kı vardır Bununla beraber bu çalışmalan belırlı bır perspektıfe yer