Katalog

Kavaklar kesilmemeli! Metin Sanbarf*) sbnda Izmır kentımızın kavaklan üe unlu oldugu bılınır ve bu un şarküara, turkulere kaynakhk etmıştır Bu şarkılardan bırı de hepımızın severek soyledıgı unlu "Izmır'ın kavaklan, dokulur yapraklan"dır Oysa Istanbıü'un ka1 vaklan ne yazık h unlenemeyecek Çunku, istanbul'un tum kavaklan lstanbul Beledıyesı tarafından kesümek ıstenıyor Bu haberleıden ogrenüdıgıne gore "lstanbul Beledıyesı'nın kavak kesım operasyonu üe bır müyon kavak Şekıl 1 Lıhum martagon (Zambak), Corylus colurna (Rğaç hndık) polenlen ağacı 78 yü ıçınde perıyodık olarak kesüecekmış Çunku lstanbul'da bır çok teror çeşıdının yanında bır de kadonemlennde san toz bulutlan halınde gorulebılırler vak teroru esıyormuş" Meğer bız hıç bümıyormuşuz Is(Tulukçu, 2002) Polen ve sporlann bollugunu belırten tanbul'da kavaklar yuzunden nefes almak guçleşmış, po bırkaç omek verebılınz lenlennı salmaya başlayan yaklaşık bır mılyon kavak • Kımı mantarlar bır saatte 40 müyon spor oluştuağacı (sankı her kavak agacı polen salabılıyonnuş gıbı), rur astımlüarı, alerjik bunyelılerı, bronşıtlüerı penşan etmış • Egretüenn bır erkek frondunda 30 müyon spor Kavaklar ve kavak polenlerı hakkında kamuoyu yanütüıbulunur yor • Sançamın bır çıçek kurulunda 5 775 000, bır Ulkemızde halkımızın kavak ağacına ügısı çok buagacın ıse 12 5 müyar polen vardıt Bır Sançam ormanın yuktur ve kavak ağacı âdeta halk ağacıdır denüebılır da polenlenn havaya yayıldıgı donemde, yukanda degıAyrıca bu ügı folklorumuza da yansımıştır Anadolu'da nüdıgı gıbı bır toz bulutu gorulebüır (Akkemık, 1998) her dogan bebek ıçın bır mıktaı kavak dıkme gelenegı Kavaklarda polenler hava halletıne gore şubatgunumuzde de suıdurulur mart aylarmda saçüırlar (Şekıl 1) Bazı kavakla ve buyuklukleıı ortalama 30 mıkrın (Pıramıdal Kararometredıı (müımetremn bınde bıkavak) Tuıklenn ana rı) Kavak agaçlan ıkı evcıklı olup, yurdu olan Orta Aserkek vo dışı ağaçlar şeklındedırya'dan goçlerı sıraler Erkek agaçlar polenlen dışı sında Anadolu'ya agaçlar tohumu oluştururlar (Şegetırıldığı, Ortadokil 2) Tohum kapsullerı olgunla ğu ve Balkan ulkeleşınca ıçınden pamukçuklar halınrıne yayddığı bılınır de tohumlar çıkarlar Pamukçuklar Odun gerekçok hafıf olduklanndan ruzgârla sınmesının karşüan her yere taşınabüırler açık pence masında kavak relerden evlerın ıçıne, sofralanonemh bır paya samızdakı çorbalanmıza kadar ulahıp olan Turkıye şırlar Mayıs aylaıında etrafta dunyada kavakçüıkuçuştuklannı gorduklerunız bazıta Italya'dan sonra lannın zannettıgı gıbı polen olmaen üerı ulkeler arayıp çok kuçuk olan tohumlan taşısındadır Dığer oryan dışı çıçek pamukçuklandır man agaçları ortalama 100150 yılda Kavak pamukçuklan alerjı kaykesımlık çağa gele Şekü 3 lva tutescens (559), Sohdago canadensıs (S60), nagı olmaktan zıyade sadece solubüdıklerı halde ka Bacchans hahmıfoha (561562) Polenlen (Elektron mıkrosko dugumuz havayı kırletırler Ayrıca vaklar 1215 yılda bunda) polenler tum ınsanlarda değü, sadece alerjık bunyeye sahıp kımselerde hastalıga yol kesımlık çağa gelebümekte ve kolayca yetıştınlebümek açarlar Her alerjık polenlı bıtkıyı yok etmeye kalkarsak tedırler 20 9 mılyon hektar alanı olan ormanlanmızdan lstanbul park ve bahçelennde yer alan bırçok sus bıtkıyılda 89 mılyon metrekup yakacak odun (kereste) elde sını, ağaç ve çalüan, ozeüıkle tum tarıhı çınarlan ve meedüırken tum Turkıye'de sadece 150170 bffl hektarlık şelen kesmemız gerekırdı O halde agaçlan keserek sokavaklık alandan 3,44 mılyon metrekup kavak odunu elrunu çozmek geçerlı bır yontem degüdır de edılebümektedır Ozellıkle DuzceAdapazan Ovası ve Akyazı ovasının % 40'a varan kısmı kavaklıklarla kap Alerjik polenli bitkiler lıdır Eger gerçekten kavaklann hepsı alerjık polenlere Belırlı aylarda kımı alerjık bunyelı ınsanlarda solusahıp olsaydı bu yorelerde yaşayan ınsanlann tumunun num sıstemı hastalıklanna neden olan polenler her ulkealerjık hastalıklara yakalanması kaçınılmaz olurdu de ya da bolgede, çıçeklenme donemlenne bağlı olarak çevreye dağüır "Polınosıs" olarak adlandınlan solunum Kavak polenleri alerjik mi? sıstemı hastalüdannın polenlerden kaynaklandığının çok Polenler çıçeklı bıtküerde erkek çıçeklenn urettıkeskıden büınmesme karşın tum ulkelerde, ozellüde nufulen generatıf organlardır ve gozle gorulemezler (Çunku su fazla olan kentlerde polen olçumlerı gundeme geldı 3040 mıkrometre boyutlanndadırlar) Ancak bol polen ve onlerrüer alınmaya çalışüdı Alerjen polenlı bıtküerureten çamlann şıddetlı ruzgârlar estıgınde polen saçma 829/16 A Şekü 2 Populus alba (Ak kavak) dışı çıçek kapsullerı den en onemlüennı aşağıdakı güoı sıralayabüırız Akçaağaç turlen (Acer sp,), At kestanesı (Aesculus sp), Kızılagaç (Alnus sp), Huş rurler (Betula sp), Anadolu kestanesı (Castanea satıva Mül), Gurgen (Carpınus sp), Fındü< (Corylus sp), Dışbudak (FYaxınus sp), Çınar (Platanus sp), Meşe (Ouercus sp), Cevız (Juglans sp) güoı yapraklüar ve Ardıç turlen (Junıpenıs sp) gıbı çok sayıda odunsu bıtkı turu ve bınlerce otsu bıtkı ve sus bıtküerı alerjendır (Pehlıvan, 1995, D'Amato, G Et A 1995) U (Şekil, 3). Kavaklar hızlı gelışen orman ağacıdır Kolayca vejetatıf olarak yetıştırdebüır Kuışunkalem buyuklugundekı bır yülık bır surgun 1215 yüda 25 m boy, 35 40 cm çapa erışebüır Beledıyeler aslmda kavaklan çok sever Genellıkle 45 yü suren yonetım donemlennde en koky oy getıncı olan peyzaj duzenlemeleı ınde çok kısa bır surede bellı bır yoreyı kavaklar kolayca yeşülendınr Kavaklar kesilmeli mi? Hayır, İstanbul'un kavaklan kesümemeh Kavakların kesümesı yoluyla "Polen alerjısı" sorununun çozulebüecegı duşuncesı yanlıştır Bu davranıs okullan kapatarak rrulk egıtım sorununu çozmeye benzer Aynca alerjı kaynagı olarak sadece kavaklan suçlamak yanlıştır Aler]ü< polenlere bırçok bıtkı turunun salııp olduğuna yukanda degınmıştüc Tum çagdaş ulkelerde oldugu güsı, "Polen Atlasları" ve "Polen Takvımlerı' yapümahdır Istanbul'da ük polen atlası, lstanbul ve çevresı bıtküen ıçın IU Orman Fakultesı Ogretım Uyesı Prof Dr Burhan Aytug tarafindan hazırlandı (Aytug veArk, 1971) Umanzistanbul Beledıyesı'nın bu çalışmadan haber vardır Son yülarda Bursa, Isparta, Bartın ıllerı ıçın polen takvımı çalışmalan yapümaktadır Bu takvımlere gore aler)ü< bunyelı kışılerın polen saçımmın fazla oldugu gunlerde sokağa çıkmamalan gerekmektedır Peyzaj duzenlemelennde ıse dışı kavak bıreylerının kuUanüması daha dogru olabılecektır (*) Prof. Dr, Zonguldak Karaelmas Unıv Bartm Orman Fakultesı Oğretım Uyesı Yararlanüan Kaynaklar 1Akkemık U 1998 Hava Kırhhgı ve Bitkiler Uzenne Etkılen ÇevrpSemı nerlenDızısı s 31 44 lstanbul 2 DAmato G.FYıtzM Spıeksma S Bonıunı 1991 Allergenıc Pollen and Polluıosıs ın Europa Blackvvoll Snentıfıc Publ Oxfoıd F.nqland 3 Atay 1,1988 Kent Ormancüıgı 1U Orman Fak Yay Mo 3512 160 s ls tanbul 4Aytug B S Aykut N Merev G Edıa 1971 lstanbul Çevreaı Bıtkılenran Polen Aüası İU YayınNo 1650 O FYaymNo 174 lstanbul S Pehlıvan S 1995 Tuıkıyenın Aler|en Polenlen Atlaa, Gaa Unıv Bıyolojı Bl 191 s Ankara 6 Sanbaş M 1999 Kavak Polenlen Uzenne Morfolojık Araşunnalar Do gaTV J of Agrıcultural and Forestry 17 (1993) 707 714 Ankara 7 1\ılukçu M 2002 Polen Alerjısı Sorunlan Kavaklaı Kesılerek Çozumlenebüır mı', Orman ve Av Dergıa, sayı 3, s 812, Ankara