Katalog

Columbia kazası, NASA'mn ayıbı mı? Challenger felaketinden sonra NASA'mn uzay araştırmalarında her türlü güvenlik önlemini aldığı sanılıyordu. Ancak Columbia kazası, NASA'mn risk değerlendirme konusunda sınıfta kaldığmı gösteriyor. Şubat'ta atmosfere gırerken yanan Columbia Uzay Mekııjı ıle ügıü olarak uç ekıpten oluşan bır araştırma komısyonu çalışıyoı Komısyonun ıkı ay ıçınde kaza nederu konusunda sonuca ulaşması hedeflenıyor Bılım addmldnndan sokaktakı adama, herkes kazaya neym yol açügını merak edıyor Columbıa'run sol kanadındakı aşın ısınmanın nedenı ne oldbılır? Kaza sırasında neler olup bıttıgı buyuk bır olasüıkla oıtaya çıkacak, çunku uzdy mekıklen gerek kalkış gerekse ınış sırasında uçaklardan çok daha aynntıh bır bıçımde ızlenıyor Jıroskoplardan sı caklık sensorlanna dek yuzlerce alet sarayede bır Dunya'ya uçuş bılgı lerını gondenyoı Potansıyel kaza nedenlerının bazıları şımdıden geçerlüıgını yıtır rruş durumda Yakıt tankınm patlamış olma olasüıgı çok duşuk çunku murettebal, uzay aracı Columbla'nın miirettebatı ucastan önce | ^ | normal rotasından çıkap yalpalamaya başladıgı andd bıle habeıleşme aygıtlannın başındaydı Şu dna dek mcelenen kanıtlaıddn anldşıldıgı uzere Columbia Dunya ya donuşte en uygun yukseklıkte uçuyordu Bu da reaksıyon kontrol roketleımde hata olmadıgını gösteriyor Benzer şekılde, kanatçıklann atmosfer ıçmde mekıgın manevıa yapmasıru sağlayan rotayı duzeltmek ıçın elınden gelenı yaptıgı bılınıyor Bu nedenle Columbia nın bılgısayar kontıollu uçus sıstemmde bır hata olma olasılıgı çok duşuk Yıne de bu olasüıgı tamamen yok saymak ıçın henuz çok eıken Şımdı dıkkatler, atmosfere gınşte aşm ısınmaya karşı mekıgı koruyan seıamık yalıtun karoları uzerınde yogunlaşmış durumda KaUas sırasında bu yalıtım unıteleı ınm hasaı gormuş olma olasüıgı çok yuksek 16 Ocak tarüıındekı kalkıştan hemen sonra "bır şeyın1 merkezı yakıt tankınddn koparak mebgın serdmık kdro kaplı alt kısmına çarptığı belırlenmıştı Mk başta bunun bu küodan daha hafıf bır yalıum mdlzemesı oldugu sanüıyordu Ancak NASA arastırma komısyonu bunun donmuş hal de katı bu cısım oldugunu ve duşunulenden daha agır olma olasıgıran yuksek oldugunu üeı ı suruyor Eger kazanın olma nedenı bu ıse, NASA'nın 1986'dakı Challenger kazasından çok az şey ogrendıgı drüdmına gelıyor Challenger'ın duşme nedenını araştıran komısyonda goıev alan Nobel odullu büım addmı Richard Feynman NASA nm nsk deCferlendrrme yontemlerınde çok cıddı hatalaı oldugunu tespıt etmıştı NASA yonetıcılerı, o tanhte kalkış sırasında egzos gazlannm katı roket ek motoılanndakı 0halkalı contalan çuruttugunu tespıt etmıştı Bu contalann tasanmında aşınma olasüıgı gozardı edümıştı Kaldı kı aşınmanın nedenı de yeterınce aıaştınlmadıgı ıçın büınmıyordu Ancak bu konuda dahd aynntılı çalışmalar yapmak yerıne yonetıcüer, onceka uçuslaıda soıun yaşanmamasını bır sonrakı uçuşların garantısı olarak değerlendırmeyı tercıh ettüeı Doğal olarak bu olumcul bu hatdydı Columbid feldketınde aynı yanlış mı tekrarlandı ? 1992 yümdab kalkıslardan bırınde, bu yalıtım paıçası yakıt tarüanddn koparak Columbıa'run kanadında brr oyuk açrruştı Bu kısımdakı seramık karolann çaıpmaya karşı dayaruklı olmadıgı bılınıyor Ancak bunu bır uyan olarak al güamak yerıne NASA 1992 taıüüı uçuşu bır başarı olarak degerlendırdı Dolayısıyla bu sonuncunun da aynı şehlde sorun yaratmayacağmı duşunduler Şu andd ardştırma komısyonu henuz ısın başında Dolayısıy la bu şeküde mantık yumtmek yarüış oldbınr Yıne de NASA yonetıcüerı üe anlaşmau personel arasındakı üetışımkopuklugu butçp kısıtlamalan ışten çıkartmalar ve egıümlı eleman lann ışten ayıüınası guvenlıgı buyuk olçude tehdıt eden gelışmeler Bu baglamda NASA'run geleneksel katı guvenlık kulturunu zayıflatan her şeyı en tasa zamanda ortadan kaldınlması yaşamsal onem taşıyoı Reyhan Oksay New Scıentıst 8 Şubat 2003 Mükemmeliyetçilik Ani bir kalp kriziyle aramızdan ayrılan Murat Sertel için Boğaziçi Üniversitesi'nde düzenlenen anma konferansında, meslektaşlan Sertel'in çeşitli özelliklerini dile getirirken üç nokta dikkat çekiciydi. Sertel a) "îktisadi Tasarım" kavrammı dünya ekonomi biliminde kuramsal bir kimliğe kavuşturmuştu, b) ayrıca bu alanda ülkemizin dünyada nitelik ve nicelik olarak özgün biryere gelmesini sağlamıştı; c) mükemmeliyetçiydi. Kendi işinde mükemmeliyetçilik, bilim insanlarım ve çalışmalarmt üstün kılan en önemli özellik olsa gerek. Bir arkadaşmm, Sertel'in mükemmeliyetçiliğine örnek olarak anlattığı olay ilginçti: Murat Sertel, 40 kişilik sınıfta sadece iki öğrenciye vize vermişti. Bir dersten öğrencilerin büyük çoğunluğunun "başarısız" olması, anlaşılan üniversite için her zaman büyük bir sorun ve öğrenimin sürdürülebilirliğinde bir engel olarak görülmektedir. Murat Sertel, yönetimin binbir ricasma rağmen tavrmı değiştirmez. Yoksa Murat Sertel olabilir miydi? Üniversite öğrenimini, ezberlenecek bazı bilgileri yığm halinde öğrenciye aktarmak olarak görmek ve üniversite öğrenimini sıradanlaştırmak, her yıl vasat ve altmda binlerce mezunu üretip üretip diplomalı olarak toplumun içine salmak... Işte "iyi" bilim insanlanmız bu durumu "üniversitelerimizin genel hastahğı" olarak tanımlıyor. Bu anlayışın, akademik yükseltme kararlarmda, iyi üniversitelerde bile hâlâ en önemli sorun oldugunu görüyoruz, bize gelen mektupîarda ve sohbetlerde yapılan itiraflarda... Çeşitli birimlerde ve jürilerdeki mükemmeliyetçi öğretim üyelerinin "ayak diremeleri"nin geçerliliği, sadece arkalarını dönünceye kadar... Mükemmeliyetçilik, üstün çalışmalar ve üstün nitelikli kişilerin yetiştirilmesi için en önemli bir özellik. Bu özellik üniversitelerimizde kurumsallaşabildiği ölçüde, eğitim, öğretim ve bilimsel araştırmalarda arzulanan niteliksel sıçramalarm gerçekleşebileceğini düşünenler haksız mı? *** Bu sayımızda, bu defa bir felsefecimizin ardmdan bir tanıtım yazısı bulacaksınız. tlhan Düman'ın kişiliği, bırakm popüler bilim merakhlarını, genel bilim çevrelerine bileyabancı kalmıştı. Dilman'm ölümü de, belki de sadece gazetede, salt bir vefat ilanı olarak yankılandı. Dilman'm bütün çalışmalarının lngilizce yayımlandığmı ve onun evrensel felsefe çevrelerinde çok tanınan bir insan oldugunu öğreniyoruz. Kitapları Türkçeye çevrilmemişti. Türkiye'ye döndükten sonra, Dilman'm bir üniversitemizde çahşmalarmı sürdürmek isteği bile yerine getirilmemişti. Anlaşılan, Dilman sadece Türk okura değil nitelikli bilim kurumîanmıza bile yabancı kalmıştı. I *** Gelecek Cumartesi yeniden birlikte olmak umuduyla... obursalı@cumhunyet com tr CBT Internet adresı www cumhımyet com tr Cumhuriyet BİLfMTEKNİK • No: 831 22 Şubat 2003* tmtiyaz sahıbı: Yedi Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş adına llhan Selçuk . Yayın Danışmaıu: Orhan Bursalı • Sorumlu Mudur' Mehnvet Sucu Görsel Yonetmen: Tüles Hasdemiı • Baıkı: Sabah Yayıncılık A.Ş. tdare Merkezi ve Yazıçma adresi: Turk Ocağı Cad No 39/41 Cağaloğlu, 34334 lstanbul Tel (212) 812 08 05 • Falcs: 0212513 85 98. Reklam: Publi Media 831/3